Hlutverk forsetans skýrara í tillögunum 5. nóvember 2011 05:00 Meðal þátttakenda í umræðunum í gær voru Þorvaldur Gylfason og Þorkell Helgason, stjórnlagaráðsfulltrúar. Fréttablaðið/valli Tillögur stjórnlagaráðs um breytingar á hlutverki forseta Íslands eru að mörgu leyti til bóta. Til að mynda er formlegt hlutverk forseta, sem bar keim af stöðu konungs í gömlu dönsku stjórnarskránni, afnumið og því gefa tillögurnar betri mynd af því hvar framkvæmdarvaldið liggur en núverandi stjórnarskrá. Tillögurnar skortir hins vegar að tekist sé nægilega á við þá staðreynd að forseti fer með virk og raunveruleg völd í stjórnskipuninni. Þá eru ýmis ákvæði vanhugsuð. Þetta er mat Bjargar Thorarensen, prófessors í stjórnskipunarrétti við lagadeild Háskóla Íslands. Björg fjallaði um hlutverk forseta í tillögum stjórnlagaráðs á málþingi sem fram fór í fundarsal Þjóðminjasafnsins í gær. Björg skipti tillögum stjórnlagaráðs með tilliti til forseta í þrennt: tillögur sem lúta að breytingum á reglum um kjör og kjörtímabil, tillögur sem lúta að formlegu hlutverki forsetans og tillögur sem varða breytingar á raunverulegum valdheimildum forsetans. Um tillögur stjórnlagaráðs um breytingar sem lúta að kjöri forseta og kjörtímabili, sagði Björg þær vera til bóta og nefndi sérstaklega þá kröfu sem þar er gerð að forseti hafi meirihluta atkvæða á bak við sig og að seta hvers forseta takmarkist við tólf ár. Björg taldi tillögur um breytingar á formlegu hlutverki forsetans einnig til bóta þótt sá galli væri á þeim að breytingin gengi ekki í gegnum þær allar. Þó taldi hún það slæma tillögu að leggja skuli niður ríkisráð þar sem þannig sé afnuminn sá vettvangur sem forseti og ríkisstjórn hafa til að ræða mikilvæg mál. Björg fjallaði um tillagða heimild forseta til að synja skipun dómara og vísa til Alþingis sem þurfi að samþykkja skipunina með tveimur þriðja hlutum atkvæða. Björg taldi heimildina óþarfa í ljósi þess að lögum um skipan dómara hefur nýverið verið breytt til að koma í veg fyrir misnotkun á skipunarvaldi dómsmálaráðherra. Þorvaldur Gylfason stjórnlagaráðsfulltrúi benti á móti á að Alþingi væri í lófa lagið að breyta lögunum á ný. Þá sagðist Björg hafa efasemdir um hlutverk forseta í kjöri Alþingis á forsætisráðherra sem gert er ráð fyrir í tillögunum. Björg fjallaði einnig um málskotsrétt forseta. Hún sagði að betur hefði mátt vanda til málskotsákvæðisins í núgildandi stjórnarskrá og bætti því við að lögskýringar um ákvæðið væru misvísandi. Hún gaf í skyn að úr því hefði ekki verið bætt í tillögum stjórnlagaráðs. Loks sagði Björg það vera galla á tillögunum að ekki væri kveðið á um hlutverk forseta Íslands með tilliti til stefnu stjórnvalda í utanríkismálum. magnusl@frettabladid.is Mest lesið Sex fluttir á sjúkrahús eftir umferðarslys í Hörgársveit Innlent Lítill munur á bitum bitmýs og lúsmýs Innlent Minnst þrettán látnir og tuttugu barna saknað eftir flóð í Texas Erlent Sósíalistum bolað úr Bolholti Innlent „Þá fylgir það börnum í gegnum skólakerfið og út í samfélagið“ Innlent Inga mundaði skófluna við Sóltún Innlent Nýtt bankaráð Seðlabankans skipað Innlent Sambýliskonan sem sá allt og bróðirinn sem þekkti ekki fjölskylduna Innlent Skellt upp úr í þingsal þegar ráðherra reyndi að mynda hjarta Innlent Sýknaður af kæru Samtakanna 78 um hatursorðræðu Innlent Fleiri fréttir Lítill munur á bitum bitmýs og lúsmýs Sex fluttir á sjúkrahús eftir umferðarslys í Hörgársveit Inga mundaði skófluna við Sóltún „Þá fylgir það börnum í gegnum skólakerfið og út í samfélagið“ Nýtt bankaráð Seðlabankans skipað Sósíalistum bolað úr Bolholti Sýknaður af kæru Samtakanna 78 um hatursorðræðu Lokametrar, bútasaumur og Starbucks Veiðigjaldið aftur í nefnd og viðræður komnar á lokametra Lára snýr sér að kynningarstörfum fyrir HR Bætti þúsund tonnum í strandveiðipottinn Skellt upp úr í þingsal þegar ráðherra reyndi að mynda hjarta Rúv vildi Ísraelsmenn burt en þeir sluppu með skrekkinn í bili Lögðu hald á mikið magn fíkniefna og fleiri milljónir Eiríkur, Eyvindur og Þorbjörg sækjast eftir dómaraskikkjunni Samfylking tekur aftur fram úr Sjálfstæðisflokki Skoða málið en hafa ekki tekið endanlega ákvörðun um aðgerðir Stór ferðahelgi framundan og bæjarhátíðir víða um land Skjálfti að stærð 3,6 í Bárðarbungu Þingmenn upplitsdjarfir Öðrum þeirra handteknu sleppt úr haldi Þokast í samkomulagsátt á þingi Sakfelldur en ekki gerð refsing fyrir að bana móður sinni Tveir handteknir eftir húsleit í Laugardal og Kópavogi Bandaríska sendiráðið elur á ótta við hælisleitendur og útlendinga Vonast til að samkomulag náist innan skamms, vonandi í dag Sambýliskonan sem sá allt og bróðirinn sem þekkti ekki fjölskylduna Engar fréttir af þinglokum en veiðigjöldin ekki á dagskrá í dag Hagsmunir barnanna hafi ekki áhrif á afstöðuna til veiðigjalda Fjöldi ökumanna stöðvaður í umferðinni Sjá meira
Tillögur stjórnlagaráðs um breytingar á hlutverki forseta Íslands eru að mörgu leyti til bóta. Til að mynda er formlegt hlutverk forseta, sem bar keim af stöðu konungs í gömlu dönsku stjórnarskránni, afnumið og því gefa tillögurnar betri mynd af því hvar framkvæmdarvaldið liggur en núverandi stjórnarskrá. Tillögurnar skortir hins vegar að tekist sé nægilega á við þá staðreynd að forseti fer með virk og raunveruleg völd í stjórnskipuninni. Þá eru ýmis ákvæði vanhugsuð. Þetta er mat Bjargar Thorarensen, prófessors í stjórnskipunarrétti við lagadeild Háskóla Íslands. Björg fjallaði um hlutverk forseta í tillögum stjórnlagaráðs á málþingi sem fram fór í fundarsal Þjóðminjasafnsins í gær. Björg skipti tillögum stjórnlagaráðs með tilliti til forseta í þrennt: tillögur sem lúta að breytingum á reglum um kjör og kjörtímabil, tillögur sem lúta að formlegu hlutverki forsetans og tillögur sem varða breytingar á raunverulegum valdheimildum forsetans. Um tillögur stjórnlagaráðs um breytingar sem lúta að kjöri forseta og kjörtímabili, sagði Björg þær vera til bóta og nefndi sérstaklega þá kröfu sem þar er gerð að forseti hafi meirihluta atkvæða á bak við sig og að seta hvers forseta takmarkist við tólf ár. Björg taldi tillögur um breytingar á formlegu hlutverki forsetans einnig til bóta þótt sá galli væri á þeim að breytingin gengi ekki í gegnum þær allar. Þó taldi hún það slæma tillögu að leggja skuli niður ríkisráð þar sem þannig sé afnuminn sá vettvangur sem forseti og ríkisstjórn hafa til að ræða mikilvæg mál. Björg fjallaði um tillagða heimild forseta til að synja skipun dómara og vísa til Alþingis sem þurfi að samþykkja skipunina með tveimur þriðja hlutum atkvæða. Björg taldi heimildina óþarfa í ljósi þess að lögum um skipan dómara hefur nýverið verið breytt til að koma í veg fyrir misnotkun á skipunarvaldi dómsmálaráðherra. Þorvaldur Gylfason stjórnlagaráðsfulltrúi benti á móti á að Alþingi væri í lófa lagið að breyta lögunum á ný. Þá sagðist Björg hafa efasemdir um hlutverk forseta í kjöri Alþingis á forsætisráðherra sem gert er ráð fyrir í tillögunum. Björg fjallaði einnig um málskotsrétt forseta. Hún sagði að betur hefði mátt vanda til málskotsákvæðisins í núgildandi stjórnarskrá og bætti því við að lögskýringar um ákvæðið væru misvísandi. Hún gaf í skyn að úr því hefði ekki verið bætt í tillögum stjórnlagaráðs. Loks sagði Björg það vera galla á tillögunum að ekki væri kveðið á um hlutverk forseta Íslands með tilliti til stefnu stjórnvalda í utanríkismálum. magnusl@frettabladid.is
Mest lesið Sex fluttir á sjúkrahús eftir umferðarslys í Hörgársveit Innlent Lítill munur á bitum bitmýs og lúsmýs Innlent Minnst þrettán látnir og tuttugu barna saknað eftir flóð í Texas Erlent Sósíalistum bolað úr Bolholti Innlent „Þá fylgir það börnum í gegnum skólakerfið og út í samfélagið“ Innlent Inga mundaði skófluna við Sóltún Innlent Nýtt bankaráð Seðlabankans skipað Innlent Sambýliskonan sem sá allt og bróðirinn sem þekkti ekki fjölskylduna Innlent Skellt upp úr í þingsal þegar ráðherra reyndi að mynda hjarta Innlent Sýknaður af kæru Samtakanna 78 um hatursorðræðu Innlent Fleiri fréttir Lítill munur á bitum bitmýs og lúsmýs Sex fluttir á sjúkrahús eftir umferðarslys í Hörgársveit Inga mundaði skófluna við Sóltún „Þá fylgir það börnum í gegnum skólakerfið og út í samfélagið“ Nýtt bankaráð Seðlabankans skipað Sósíalistum bolað úr Bolholti Sýknaður af kæru Samtakanna 78 um hatursorðræðu Lokametrar, bútasaumur og Starbucks Veiðigjaldið aftur í nefnd og viðræður komnar á lokametra Lára snýr sér að kynningarstörfum fyrir HR Bætti þúsund tonnum í strandveiðipottinn Skellt upp úr í þingsal þegar ráðherra reyndi að mynda hjarta Rúv vildi Ísraelsmenn burt en þeir sluppu með skrekkinn í bili Lögðu hald á mikið magn fíkniefna og fleiri milljónir Eiríkur, Eyvindur og Þorbjörg sækjast eftir dómaraskikkjunni Samfylking tekur aftur fram úr Sjálfstæðisflokki Skoða málið en hafa ekki tekið endanlega ákvörðun um aðgerðir Stór ferðahelgi framundan og bæjarhátíðir víða um land Skjálfti að stærð 3,6 í Bárðarbungu Þingmenn upplitsdjarfir Öðrum þeirra handteknu sleppt úr haldi Þokast í samkomulagsátt á þingi Sakfelldur en ekki gerð refsing fyrir að bana móður sinni Tveir handteknir eftir húsleit í Laugardal og Kópavogi Bandaríska sendiráðið elur á ótta við hælisleitendur og útlendinga Vonast til að samkomulag náist innan skamms, vonandi í dag Sambýliskonan sem sá allt og bróðirinn sem þekkti ekki fjölskylduna Engar fréttir af þinglokum en veiðigjöldin ekki á dagskrá í dag Hagsmunir barnanna hafi ekki áhrif á afstöðuna til veiðigjalda Fjöldi ökumanna stöðvaður í umferðinni Sjá meira