35 ár frá snjóflóðunum í Neskaupstað 18. desember 2009 06:00 Gísli Gíslason rifjar upp snjóflóðin í Neskaupstað. Á tímabilinu 13. til 20. desember árið 1974 kyngdi niður snjó um allt Austurland. Föstudaginn 20. desember var þokkalegasta veður í byggð á Norðfirði en mikill fannburður. Dimm él gengu yfir en að mestu logn og bjart á milli hryðja. Norðfirðingar voru komnir í jólaskapið og margt fólk komið í jólafrí. Að öllu jöfnu hefðu á annað hundrað manns átt að vera við störf í frystihúsi og bræðslu en voru aðeins um 20 þennan örlagadag.Flóðin fallaAlls féllu 8 snjóflóð á Norðfirði 20. desember. Þar af 2 mannskæð sem náðu í sjó fram og lögðu helstu vinnustaði bæjarins í rúst. Voru þetta mannskæðustu snjóflóð sem fallið höfðu á Íslandi síðan 1919. Fyrra mannskaðaflóðið 1974, hið innra, kom úr giljum ofan við fiskimjölsverksmiðjuna og féll þegar klukkuna vantaði 13 mínútur í tvö eftir hádegi. Tók það m.a. í sundur raflínu svo rafmagnslaust varð í bænum og það var það fyrsta sem bæjarbúar urðu varir við. Þetta flóð tók 5 mannslíf og eyðileggingarmáttur þess var yfirþyrmandi. Síðara flóðið, hið ytra, kom úr Miðstrandaskarði um tuttugu mínútum síðar og í því fórust 7 manns. Á meðal mannvirkja sem urðu fyrir síðara flóðinu var bifreiðaverkstæði, steypustöð og íbúðarhúsið Máni. Talið er að alls hafi 25 manns lent í flóðunum tveimur. Þar af fórust 12 en 13 var bjargað eða náðu að bjarga sér af eigin rammleik. Fréttin um fyrra flóðið barst hratt um bæinn. Ættingjar og vinir þeirra sem saknað var hlupu á milli verslana og vinnustaða í bænum í þeirri von að þar væri þá að finna. Sumir fundust en ekki allir og eru margir Norðfirðingar til frásagna um örvæntingafulla leit fólks að ástvinum. Í fjögurra dálka fyrirsögn í Morgunblaðinu 22. desember segir: „Eins og sprengja hafi fallið á bæinn". BjörgunarstarfiðFyrstu 12 tímana eftir að flóðin féllu sáu heimamenn á Norðfirði alfarið um björgunarstörf og héldu allir vinnufærir menn á flóðasvæðin. Einkum var leitað með stikum og mokað með rekum í flóðunum en vinnuvélum beitt þar sem það var talið þorandi. Einnig fór fram mikil leit á sjónum út af flóðasvæðunum en samkvæmt sjónarvottum var talið að síðara flóðið hafi borist um 400 metra út á fjörðinn. Um klukkan 2 um nóttina leystu Eskfirðingar af örþreytta heimamenn sem höfðu unnið að björgunarstörfum frá því flóðin féllu. Síðar bættust við björgunarflokkar frá Reyðarfirði, Fáskrúðsfirði og víðar. Strax á fyrstu 12 tímunum er talið að um 150 heimamenn hafi unnið að björgunarstörfum og með aðkomumönnum hafi fjöldi björgunarmanna verið 250 til 300 daginn eftir. Seyðfirðingar buðu fram aðstoð sína en Norðfirðingar töldu ekki fært að þiggja það góða boð þar sem hætta var á snjóflóðum á Seyðisfirði. Fjölmargir aðrir buðu fram aðstoð. Á fyrstu 12 tímunum fundust 9 látnir, 5 voru grafnir lifandi úr flóðunum og 4 var saknað. Þegar 20 klukkustundir voru liðnar frá flóðunum fannst einn til viðbótar á lífi en þá voru margir búnir að gefa upp alla von um að fleiri fyndust með lífsmarki. Nokkrum klukkustundum síðar fannst enn eitt lík og var þá tala látinna komin í 10 og 2 var saknað. Þrátt fyrir mikla leit á landi og sjó tókst aldrei að finna lík þeirra 2ja sem saknað var. Endurreisn í harmskuggaHinn 30. janúar 1975 fór fram í Egilsbúð, félagsheimili bæjarins, útför hinna 10 sem fundust látnir og minningarathöfn um þá tvo sem ekki fundust. Um þá tregafullu athöfn, sem fram fór fyrir fullu húsi, skrifaði Hjörleifur Guttormsson árið 1975: „Sú stund gleymist engum viðstöddum, þar sem bæjarbúar sátu þreyttir en óbugaðir með harm í huga. Sár þeirra, sem misstu sína nánustu í snjóflóðunum, eru enn ógróin, og samfélagið innan fjallahringsins við Norðfjörð mun lengi líða fyrir það högg, sem náttúruöflin greiddu byggðinni í dimmu og ofsafengnu skammdegi. Samhugur þjóðarinnar, heimsókn forsætisráðherra og þingmanna Austurlands á slysstað, svo og fébætur á tjóni og stuðningur í ýmsu formi, jafnvel handan um höf, hafa hins vegar aukið mönnum kjark og hvatt til dáða og athafna við endurreisn atvinnutækja og annars, sem féll í rúst á síðasta vetri." Með samheldni og stórhug og stuðningi margra þá endurreistu Norðfirðingar atvinnulíf staðarins og ávallt hefur kraftur og dugnaður einkennt samfélagið eystra. Höfundur er er formaður Norðfirðingafélagsins í Reykjavík Heimild: Brot úr sögu byggðar, skráð á www.nordfirdingafelagid.is af Kristjáni J. Kristjánssyni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Ráðherra Kári Stefánsson Skoðun Misskiljum ekki neitt Jón Helgi Björnsson Skoðun Mýtur um veitt og sleppt á laxi Karl Lúðvíksson Skoðun Skoðun Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Gísli Gíslason rifjar upp snjóflóðin í Neskaupstað. Á tímabilinu 13. til 20. desember árið 1974 kyngdi niður snjó um allt Austurland. Föstudaginn 20. desember var þokkalegasta veður í byggð á Norðfirði en mikill fannburður. Dimm él gengu yfir en að mestu logn og bjart á milli hryðja. Norðfirðingar voru komnir í jólaskapið og margt fólk komið í jólafrí. Að öllu jöfnu hefðu á annað hundrað manns átt að vera við störf í frystihúsi og bræðslu en voru aðeins um 20 þennan örlagadag.Flóðin fallaAlls féllu 8 snjóflóð á Norðfirði 20. desember. Þar af 2 mannskæð sem náðu í sjó fram og lögðu helstu vinnustaði bæjarins í rúst. Voru þetta mannskæðustu snjóflóð sem fallið höfðu á Íslandi síðan 1919. Fyrra mannskaðaflóðið 1974, hið innra, kom úr giljum ofan við fiskimjölsverksmiðjuna og féll þegar klukkuna vantaði 13 mínútur í tvö eftir hádegi. Tók það m.a. í sundur raflínu svo rafmagnslaust varð í bænum og það var það fyrsta sem bæjarbúar urðu varir við. Þetta flóð tók 5 mannslíf og eyðileggingarmáttur þess var yfirþyrmandi. Síðara flóðið, hið ytra, kom úr Miðstrandaskarði um tuttugu mínútum síðar og í því fórust 7 manns. Á meðal mannvirkja sem urðu fyrir síðara flóðinu var bifreiðaverkstæði, steypustöð og íbúðarhúsið Máni. Talið er að alls hafi 25 manns lent í flóðunum tveimur. Þar af fórust 12 en 13 var bjargað eða náðu að bjarga sér af eigin rammleik. Fréttin um fyrra flóðið barst hratt um bæinn. Ættingjar og vinir þeirra sem saknað var hlupu á milli verslana og vinnustaða í bænum í þeirri von að þar væri þá að finna. Sumir fundust en ekki allir og eru margir Norðfirðingar til frásagna um örvæntingafulla leit fólks að ástvinum. Í fjögurra dálka fyrirsögn í Morgunblaðinu 22. desember segir: „Eins og sprengja hafi fallið á bæinn". BjörgunarstarfiðFyrstu 12 tímana eftir að flóðin féllu sáu heimamenn á Norðfirði alfarið um björgunarstörf og héldu allir vinnufærir menn á flóðasvæðin. Einkum var leitað með stikum og mokað með rekum í flóðunum en vinnuvélum beitt þar sem það var talið þorandi. Einnig fór fram mikil leit á sjónum út af flóðasvæðunum en samkvæmt sjónarvottum var talið að síðara flóðið hafi borist um 400 metra út á fjörðinn. Um klukkan 2 um nóttina leystu Eskfirðingar af örþreytta heimamenn sem höfðu unnið að björgunarstörfum frá því flóðin féllu. Síðar bættust við björgunarflokkar frá Reyðarfirði, Fáskrúðsfirði og víðar. Strax á fyrstu 12 tímunum er talið að um 150 heimamenn hafi unnið að björgunarstörfum og með aðkomumönnum hafi fjöldi björgunarmanna verið 250 til 300 daginn eftir. Seyðfirðingar buðu fram aðstoð sína en Norðfirðingar töldu ekki fært að þiggja það góða boð þar sem hætta var á snjóflóðum á Seyðisfirði. Fjölmargir aðrir buðu fram aðstoð. Á fyrstu 12 tímunum fundust 9 látnir, 5 voru grafnir lifandi úr flóðunum og 4 var saknað. Þegar 20 klukkustundir voru liðnar frá flóðunum fannst einn til viðbótar á lífi en þá voru margir búnir að gefa upp alla von um að fleiri fyndust með lífsmarki. Nokkrum klukkustundum síðar fannst enn eitt lík og var þá tala látinna komin í 10 og 2 var saknað. Þrátt fyrir mikla leit á landi og sjó tókst aldrei að finna lík þeirra 2ja sem saknað var. Endurreisn í harmskuggaHinn 30. janúar 1975 fór fram í Egilsbúð, félagsheimili bæjarins, útför hinna 10 sem fundust látnir og minningarathöfn um þá tvo sem ekki fundust. Um þá tregafullu athöfn, sem fram fór fyrir fullu húsi, skrifaði Hjörleifur Guttormsson árið 1975: „Sú stund gleymist engum viðstöddum, þar sem bæjarbúar sátu þreyttir en óbugaðir með harm í huga. Sár þeirra, sem misstu sína nánustu í snjóflóðunum, eru enn ógróin, og samfélagið innan fjallahringsins við Norðfjörð mun lengi líða fyrir það högg, sem náttúruöflin greiddu byggðinni í dimmu og ofsafengnu skammdegi. Samhugur þjóðarinnar, heimsókn forsætisráðherra og þingmanna Austurlands á slysstað, svo og fébætur á tjóni og stuðningur í ýmsu formi, jafnvel handan um höf, hafa hins vegar aukið mönnum kjark og hvatt til dáða og athafna við endurreisn atvinnutækja og annars, sem féll í rúst á síðasta vetri." Með samheldni og stórhug og stuðningi margra þá endurreistu Norðfirðingar atvinnulíf staðarins og ávallt hefur kraftur og dugnaður einkennt samfélagið eystra. Höfundur er er formaður Norðfirðingafélagsins í Reykjavík Heimild: Brot úr sögu byggðar, skráð á www.nordfirdingafelagid.is af Kristjáni J. Kristjánssyni.
Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson Skoðun
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson Skoðun