Öngstræti stjórnlyndisins Ingibjörg Sólrún Gísladóttir skrifar 3. ágúst 2004 00:01 Umræðustjórnmál - Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, varaformaður Samfylkingarinnar. Í leiðara Fréttablaðsins föstudaginn 30. júlí sl. er fjallað um nauðsyn rökræðu og málamiðlana þegar teknar eru veigamiklar ákvarðanir. Er fjallað um þann átakanlega skort sem hefur verið á hvoru tveggja að undanförnu og bent á að stjórnsemi forystumanna ríkisstjórnarinnar hafi farið út fyrir öll eðlileg mörk. Borgarnesræða mín (sú fyrri) er nefnd til sögunnar og sú tilraun sem þar var gerð til að skilgreina nýjar hugmyndir um stjórnmál og lýðræði. Leiðarahöfundur telur að sú tilraun hafi mistekist og segir að þá sjaldan að menn tali nú um "umræðustjórnmál" sé það til "að gera gys að hugtakinu og hæðast að höfundinum". Það er satt að segja nokkuð sérkennilegt að þessar hugmyndir um lýðræðið skuli koma skoðanamótandi mönnum á Íslandi svo spánskt fyrir sjónir að þeim finnist þær beinlínis hlægilegar. Það segir sína sögu. Ekki veit ég hvort það hefur áhrif á skopskyn þeirra, en ég verð að viðurkenna að þó að ég hafi sett þessar nýju hugmyndir á dagskrá íslenskrar stjórnmálaumræðu og aðlagað þær íslenskum veruleika, þá get ég því miður ekki talist höfundur þeirra. Þessar hugmyndir hafa verið að ryðja sér til rúms í stjórnmálaumræðu á Vesturlöndum sl. áratug svo ég get í besta falli talist sendiboði nýrra tíðinda. Það kann hins vegar vel að vera að einhverjir "menn" séu þeirrar skoðunar að þessi tíðindi séu svo váleg að réttast sé að reyna að taka sendiboðann af lífi. Ég er heldur ekki viss um að ég sé höfundur hugtaksins "umræðustjórnmál" (en það kann þó vel að vera) því í ræðu sem ég flutti í Borgarnesi í febrúar 2003 notaði ég hugtakið "samráðsstjórnmál" sem mótvægi við s.k. "átakastjórnmál". Það er sú stjórnmálahefð sem hefur verið ríkjandi hér á landi og birtist okkur í sinni nöktustu mynd í fjölmiðlamálinu. Þar réðu forystumenn Sjálfstæðisflokksins ferðinni en því fer hins vegar víðs fjarri að þeir einir ástundi og aðhyllist átakastjórnmál. Margir hafa hlotið pólitískt uppeldi í anda þeirrar hefðar og það er hægara um að tala en í að komast að breyta því sem viðtekið er. Með hugtakinu samráðsstjórnmál eða umræðustjórnmál er fyrst og fremst verið að leggja áherslu á mikilvægi þess að stjórnmálamenn kalli eftir og hlusti á skoðanir þeirra sem hafa þekkingu á málunum og verða fyrir þeim ákvörðunum sem teknar eru hverju sinni. Mikilvægt er að þetta sé ekki gert tilviljanakennt og samkvæmt geðþótta tiltekinna stjórnmálamanna heldur með skipulögðum hætti og samkvæmt fyrirfram ákveðnum vinnureglum. Lögð er áhersla á að það sé eftirsóknarvert að neita ekki aflsmunar ef þess er nokkur kostur. Í samráðsstjórnmálunum er hinum almenna borgara ætluð aukin hlutdeild og ábyrgð í hinu pólitíska stjórnkerfi og honum fengið svigrúm til að móta samtíð sína og framtíð. Nýjar hugmyndir um lýðræðið hafa áður verið á dagskrá íslenskrar stjórnmálaumræðu og nægir þar að nefna að þær voru kjarninn í hugmyndafræði Bandalags jafnaðarmanna og Kvennalistans. Í Reykjavíkurlistanum hafa að auki verið gerðar margar áhugaverðar tilraunir til að þróa vinnubrögð í anda samráðsstjórnmála þó að þær hafi ekki alltaf gengið áfallalaust fyrir sig og Evrópukosning Samfylkingarinnar var tilraun í þessa veru. Síðast en ekki síst hafa nýjar hugmyndir um lýðræðið búið um sig hjá almenningi og fundið sér leið að fólki í gegnum ýmis deilumál undangenginna missera, s.s. fiskveiðistefnuna, Kárahnjúkavirkjun, aðild Íslands að Íraksstríðinu, öryrkjadóminn, eftirlaunamálið og nú síðast fjölmiðlafrumvarpið. Þessar hugmyndir eru kannski ekki mjög vel mótaðar en þær byggja í grundvallaratriðum á því viðhorfi að stjórnmálamenn eigi ekki öðru fremur að stjórna fólki heldur stjórna með fólki. Þó að kjósendur feli fulltrúum sínum tiltekið vald þá hafa þeir ekki skuldbundið sig til aðgerðaleysis á milli kosninga. Í lýðræðissamfélagi á allt vald uppruna sinn hjá fólkinu og þess vegna þarf í stjórnskipan þess, lögum og vinnulagi að finna jafnvægi milli kjörinna fulltrúa og svo þess almennings sem eðlilega hefur skoðanir á sínu nánasta umhverfi. Í lýðræðissamfélagi á að vera stöðug viðleitni til að þróa lýðræðið og þar á sú tilfinning að vera áleitin að það sé alltaf hægt að gera betur. Hugmyndir okkar um lýðræðið verða að taka mið af fjölþættu og menntuðu samfélagi 21. aldarinnar þar sem bæði einstaklingar og samtök hafa forsendur og áhuga á að koma að tilteknum málum án þess þó að hafa stjórnmál að atvinnu. Þingmenn og stjórnmálaforingjar geta ekki lengur litið svo á að þeim hafi verið falið lögmætt vald til að ráða og þurfi ekki að deila því með öðrum nema þegar þeim sjálfum býður svo við að horfa. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingibjörg Sólrún Gísladóttir Mest lesið Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Á uppgjör frá TR að koma eldri borgurum á óvart? Björn Snæbjörnsson Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann skrifar Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Nokkur orð um stöðuna Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun #blessmeta – þriðja grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Spólum til baka Snævar Ingi Sveinsson skrifar Skoðun Sögulegur dómur Hæstaréttar – staðfestir sjálfstæði Alþingis Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Að vera fatlaður á Íslandi er full vinna Birna Ösp Traustadóttir skrifar Skoðun Sæluríkið Ísland Einar Helgason skrifar Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Stormurinn gegn stóðhryssunni Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Kallið þið þetta fjölbreytni? Hermann Borgar Jakobsson skrifar Skoðun Til varnar Eyjafjöllum - og Íslandi öllu Pétur Jónasson skrifar Skoðun Réttlætið sem refsar Jóni Hjálmar Vilhjálmsson skrifar Skoðun Guðmundur Hrafn Arngrímsson er maður sem hefur aldrei rúllað sexum Kristján Blöndal skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm með titrandi tár Katrín Matthíasdóttir skrifar Sjá meira
Umræðustjórnmál - Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, varaformaður Samfylkingarinnar. Í leiðara Fréttablaðsins föstudaginn 30. júlí sl. er fjallað um nauðsyn rökræðu og málamiðlana þegar teknar eru veigamiklar ákvarðanir. Er fjallað um þann átakanlega skort sem hefur verið á hvoru tveggja að undanförnu og bent á að stjórnsemi forystumanna ríkisstjórnarinnar hafi farið út fyrir öll eðlileg mörk. Borgarnesræða mín (sú fyrri) er nefnd til sögunnar og sú tilraun sem þar var gerð til að skilgreina nýjar hugmyndir um stjórnmál og lýðræði. Leiðarahöfundur telur að sú tilraun hafi mistekist og segir að þá sjaldan að menn tali nú um "umræðustjórnmál" sé það til "að gera gys að hugtakinu og hæðast að höfundinum". Það er satt að segja nokkuð sérkennilegt að þessar hugmyndir um lýðræðið skuli koma skoðanamótandi mönnum á Íslandi svo spánskt fyrir sjónir að þeim finnist þær beinlínis hlægilegar. Það segir sína sögu. Ekki veit ég hvort það hefur áhrif á skopskyn þeirra, en ég verð að viðurkenna að þó að ég hafi sett þessar nýju hugmyndir á dagskrá íslenskrar stjórnmálaumræðu og aðlagað þær íslenskum veruleika, þá get ég því miður ekki talist höfundur þeirra. Þessar hugmyndir hafa verið að ryðja sér til rúms í stjórnmálaumræðu á Vesturlöndum sl. áratug svo ég get í besta falli talist sendiboði nýrra tíðinda. Það kann hins vegar vel að vera að einhverjir "menn" séu þeirrar skoðunar að þessi tíðindi séu svo váleg að réttast sé að reyna að taka sendiboðann af lífi. Ég er heldur ekki viss um að ég sé höfundur hugtaksins "umræðustjórnmál" (en það kann þó vel að vera) því í ræðu sem ég flutti í Borgarnesi í febrúar 2003 notaði ég hugtakið "samráðsstjórnmál" sem mótvægi við s.k. "átakastjórnmál". Það er sú stjórnmálahefð sem hefur verið ríkjandi hér á landi og birtist okkur í sinni nöktustu mynd í fjölmiðlamálinu. Þar réðu forystumenn Sjálfstæðisflokksins ferðinni en því fer hins vegar víðs fjarri að þeir einir ástundi og aðhyllist átakastjórnmál. Margir hafa hlotið pólitískt uppeldi í anda þeirrar hefðar og það er hægara um að tala en í að komast að breyta því sem viðtekið er. Með hugtakinu samráðsstjórnmál eða umræðustjórnmál er fyrst og fremst verið að leggja áherslu á mikilvægi þess að stjórnmálamenn kalli eftir og hlusti á skoðanir þeirra sem hafa þekkingu á málunum og verða fyrir þeim ákvörðunum sem teknar eru hverju sinni. Mikilvægt er að þetta sé ekki gert tilviljanakennt og samkvæmt geðþótta tiltekinna stjórnmálamanna heldur með skipulögðum hætti og samkvæmt fyrirfram ákveðnum vinnureglum. Lögð er áhersla á að það sé eftirsóknarvert að neita ekki aflsmunar ef þess er nokkur kostur. Í samráðsstjórnmálunum er hinum almenna borgara ætluð aukin hlutdeild og ábyrgð í hinu pólitíska stjórnkerfi og honum fengið svigrúm til að móta samtíð sína og framtíð. Nýjar hugmyndir um lýðræðið hafa áður verið á dagskrá íslenskrar stjórnmálaumræðu og nægir þar að nefna að þær voru kjarninn í hugmyndafræði Bandalags jafnaðarmanna og Kvennalistans. Í Reykjavíkurlistanum hafa að auki verið gerðar margar áhugaverðar tilraunir til að þróa vinnubrögð í anda samráðsstjórnmála þó að þær hafi ekki alltaf gengið áfallalaust fyrir sig og Evrópukosning Samfylkingarinnar var tilraun í þessa veru. Síðast en ekki síst hafa nýjar hugmyndir um lýðræðið búið um sig hjá almenningi og fundið sér leið að fólki í gegnum ýmis deilumál undangenginna missera, s.s. fiskveiðistefnuna, Kárahnjúkavirkjun, aðild Íslands að Íraksstríðinu, öryrkjadóminn, eftirlaunamálið og nú síðast fjölmiðlafrumvarpið. Þessar hugmyndir eru kannski ekki mjög vel mótaðar en þær byggja í grundvallaratriðum á því viðhorfi að stjórnmálamenn eigi ekki öðru fremur að stjórna fólki heldur stjórna með fólki. Þó að kjósendur feli fulltrúum sínum tiltekið vald þá hafa þeir ekki skuldbundið sig til aðgerðaleysis á milli kosninga. Í lýðræðissamfélagi á allt vald uppruna sinn hjá fólkinu og þess vegna þarf í stjórnskipan þess, lögum og vinnulagi að finna jafnvægi milli kjörinna fulltrúa og svo þess almennings sem eðlilega hefur skoðanir á sínu nánasta umhverfi. Í lýðræðissamfélagi á að vera stöðug viðleitni til að þróa lýðræðið og þar á sú tilfinning að vera áleitin að það sé alltaf hægt að gera betur. Hugmyndir okkar um lýðræðið verða að taka mið af fjölþættu og menntuðu samfélagi 21. aldarinnar þar sem bæði einstaklingar og samtök hafa forsendur og áhuga á að koma að tilteknum málum án þess þó að hafa stjórnmál að atvinnu. Þingmenn og stjórnmálaforingjar geta ekki lengur litið svo á að þeim hafi verið falið lögmætt vald til að ráða og þurfi ekki að deila því með öðrum nema þegar þeim sjálfum býður svo við að horfa.
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar
Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar
Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar
Skoðun Guðmundur Hrafn Arngrímsson er maður sem hefur aldrei rúllað sexum Kristján Blöndal skrifar
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun