Að vera manneskja Svava Arnardóttir skrifar 19. maí 2025 13:32 Geðhjálp stóð fyrir ráðstefnunni „Þörf fyrir samfélagsbreytingar: nýjar leiðir í geðheilbrigðismálum” nú fyrir helgi. Ráðstefnuna sóttu á þriðja hundrað þátttakendur sem vildu kynna sér önnur sjónarhorn en hafa verið ríkjandi geðheilbrigðismálum. Við komum saman því geðheilbrigði skiptir okkur máli. Fólk með persónulega reynslu af andlegum áskorunum, fagfólk sem og aðstandendur, deildu hugmyndum sínum og tóku virkan þátt í nýsköpun og framþróun í málaflokknum. Ef ég ætti að sjóða saman inntak ráðstefnunnar og það sem eftir situr í hjartanu, þá er það nauðsyn þess að skapa svigrúm fyrir að vera manneskjur fyrst og fremst. Í hröðu samfélagi byggðu á einstaklingshyggju og kapítalískum sjónarmiðum erum við mögulega að missa sjónar á því sem skiptir máli. Krafan um að hlaupa hraðar, afkasta meira, eignast meira, skara fram úr á öllum sviðum lífsins - hún er ekki sjálfbær til lengri tíma litið. Við deilum öll þeirri frummannlegu þörf á að vera í tengslum við annað fólk. Í reynd má segja að það sé eitt af grunnskilyrðum geðheilsu. Einn lykilfyrirlesaranna, Fritzi Horstman, vitnaði í sálfræðinginn Bruce D. Perry sem sagði “Relationships are the agents of change and the most powerful therapy is human love”. Hún hefur unnið með fólki sem hefur brotið af sér og vinnur markvisst að því að skapa áfallameðvitað fangelsiskerfi og samfélög. Áföll aðskilja okkur en það að tilheyra samfélagi heilar. Það skiptir sköpum fyrir bata og von um betri framtíð að eiga raunveruleg tengsl við annað fólk. Fólk sem gengur í gegnum tilfinningalega erfiðleika í kjölfar ýmis konar samfélagsþátta á borð við jaðarsetningu, áföll, fátækt og einelti - á betra skilið en núverandi geðheilbrigðisþjónustu. Við þurfum leiðir til að ná aftur undir okkur fótunum, halda og byggja upp þýðingarrík tengsl og rýna í hvað raunverulega orsakaði vanlíðanina. Ráðstefnan kynnti til sögunnar fjölmörg verkfæri sem gætu reynst vel inn í flóruna hér á Íslandi. Þar ber að nefna skjólshús rekið af jafningjum, þar sem hægt væri að dvelja í allt að 1-2 vikur meðan fólk nær undir sig fótunum í tilfinningalegri krísu. Einnig var töluverð umræða um óhefðbundnar upplifanir á borð við það að heyra raddir, sjá sýnir, og eiga aðrar skynjanir sem ekki öll eiga. Nálgun Hearing voices hreyfingarinnar hefur reynst fólki vel til að rýna í eigin upplifanir og finna persónulega þýðingu þeirra. Við heyrðum líka um skaðaminnkun gagnvart geðlyfjum og hjálplegan stuðning fyrir þau sem vilja minnka eða hætta á lyfjum á einhverjum tímapunkti í sinni vegferð. Öll þessi atriði eiga það sameiginlegt að notast við jafningjastuðning. Árangurinn er fólginn í mannlegum tengslum - að vera ekki ein, upplifa skilning, tengingu og það að tilheyra. Á ráðstefnunni kom skýrt fram að við þurfum að vera í tengslum við annað fólk, og það getur líka verið hjálplegt að auka á tengsl við náttúruna, umhverfið, innsæið og sjálfið. Þátttakendur kynntust hvernig hægt er að leita í náttúruna til að tengjast líkama sínum, tilfinningum og umhverfi með virðingu og forvitni. Við prófuðum sómatíska vinnu þar sem við notuðum einfaldar grunnhreyfingar til að vekja upp líkamsvitund og styðja við jafnvægi taugakerfisins. Við upplifðum á eigin skinni áhrif öndunarvinnu sem hægt er að nota í daglegu amstri sem og við tilfinningaúrvinnslu. Þátttakendur fengu líka að kynnast skapandi tjáningu sem einu af verkfærum sjálfsþekkingar og sem tækifæri til að láta rödd sína heyrast. Ert þú í tengingu við hvað skiptir þig máli í lífinu? Færð þú svigrúm til að vera - skynja, upplifa, tengjast og tilheyra sem mannvera? Þetta er lykilatriði fyrir okkur öll sem einstaklingar. Ég vona að skrifin verði okkur hvatning til að veita þessum atriðum meiri athygli í eigin lífi . Það er þó ekki nóg að beina ábyrgðinni áfram á einstaklinginn til að huga að sinni geðheilsu. Ráðstefnan var skýrt ákall um samfélagsbreytingar sem myndu gera okkur öllum frekar kleift að lifa og dafna við góða geðheilsu. Við þurfum fjölbreytt úrræði sem henta ólíku fólki, mannúðlega, virðingarríka nálgun og opna umræðu um rætur vandans. Höfundur er formaður Geðhjálpar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Geðheilbrigði Mest lesið „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson Skoðun Skoðun Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Geðhjálp stóð fyrir ráðstefnunni „Þörf fyrir samfélagsbreytingar: nýjar leiðir í geðheilbrigðismálum” nú fyrir helgi. Ráðstefnuna sóttu á þriðja hundrað þátttakendur sem vildu kynna sér önnur sjónarhorn en hafa verið ríkjandi geðheilbrigðismálum. Við komum saman því geðheilbrigði skiptir okkur máli. Fólk með persónulega reynslu af andlegum áskorunum, fagfólk sem og aðstandendur, deildu hugmyndum sínum og tóku virkan þátt í nýsköpun og framþróun í málaflokknum. Ef ég ætti að sjóða saman inntak ráðstefnunnar og það sem eftir situr í hjartanu, þá er það nauðsyn þess að skapa svigrúm fyrir að vera manneskjur fyrst og fremst. Í hröðu samfélagi byggðu á einstaklingshyggju og kapítalískum sjónarmiðum erum við mögulega að missa sjónar á því sem skiptir máli. Krafan um að hlaupa hraðar, afkasta meira, eignast meira, skara fram úr á öllum sviðum lífsins - hún er ekki sjálfbær til lengri tíma litið. Við deilum öll þeirri frummannlegu þörf á að vera í tengslum við annað fólk. Í reynd má segja að það sé eitt af grunnskilyrðum geðheilsu. Einn lykilfyrirlesaranna, Fritzi Horstman, vitnaði í sálfræðinginn Bruce D. Perry sem sagði “Relationships are the agents of change and the most powerful therapy is human love”. Hún hefur unnið með fólki sem hefur brotið af sér og vinnur markvisst að því að skapa áfallameðvitað fangelsiskerfi og samfélög. Áföll aðskilja okkur en það að tilheyra samfélagi heilar. Það skiptir sköpum fyrir bata og von um betri framtíð að eiga raunveruleg tengsl við annað fólk. Fólk sem gengur í gegnum tilfinningalega erfiðleika í kjölfar ýmis konar samfélagsþátta á borð við jaðarsetningu, áföll, fátækt og einelti - á betra skilið en núverandi geðheilbrigðisþjónustu. Við þurfum leiðir til að ná aftur undir okkur fótunum, halda og byggja upp þýðingarrík tengsl og rýna í hvað raunverulega orsakaði vanlíðanina. Ráðstefnan kynnti til sögunnar fjölmörg verkfæri sem gætu reynst vel inn í flóruna hér á Íslandi. Þar ber að nefna skjólshús rekið af jafningjum, þar sem hægt væri að dvelja í allt að 1-2 vikur meðan fólk nær undir sig fótunum í tilfinningalegri krísu. Einnig var töluverð umræða um óhefðbundnar upplifanir á borð við það að heyra raddir, sjá sýnir, og eiga aðrar skynjanir sem ekki öll eiga. Nálgun Hearing voices hreyfingarinnar hefur reynst fólki vel til að rýna í eigin upplifanir og finna persónulega þýðingu þeirra. Við heyrðum líka um skaðaminnkun gagnvart geðlyfjum og hjálplegan stuðning fyrir þau sem vilja minnka eða hætta á lyfjum á einhverjum tímapunkti í sinni vegferð. Öll þessi atriði eiga það sameiginlegt að notast við jafningjastuðning. Árangurinn er fólginn í mannlegum tengslum - að vera ekki ein, upplifa skilning, tengingu og það að tilheyra. Á ráðstefnunni kom skýrt fram að við þurfum að vera í tengslum við annað fólk, og það getur líka verið hjálplegt að auka á tengsl við náttúruna, umhverfið, innsæið og sjálfið. Þátttakendur kynntust hvernig hægt er að leita í náttúruna til að tengjast líkama sínum, tilfinningum og umhverfi með virðingu og forvitni. Við prófuðum sómatíska vinnu þar sem við notuðum einfaldar grunnhreyfingar til að vekja upp líkamsvitund og styðja við jafnvægi taugakerfisins. Við upplifðum á eigin skinni áhrif öndunarvinnu sem hægt er að nota í daglegu amstri sem og við tilfinningaúrvinnslu. Þátttakendur fengu líka að kynnast skapandi tjáningu sem einu af verkfærum sjálfsþekkingar og sem tækifæri til að láta rödd sína heyrast. Ert þú í tengingu við hvað skiptir þig máli í lífinu? Færð þú svigrúm til að vera - skynja, upplifa, tengjast og tilheyra sem mannvera? Þetta er lykilatriði fyrir okkur öll sem einstaklingar. Ég vona að skrifin verði okkur hvatning til að veita þessum atriðum meiri athygli í eigin lífi . Það er þó ekki nóg að beina ábyrgðinni áfram á einstaklinginn til að huga að sinni geðheilsu. Ráðstefnan var skýrt ákall um samfélagsbreytingar sem myndu gera okkur öllum frekar kleift að lifa og dafna við góða geðheilsu. Við þurfum fjölbreytt úrræði sem henta ólíku fólki, mannúðlega, virðingarríka nálgun og opna umræðu um rætur vandans. Höfundur er formaður Geðhjálpar.
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun