Lélegir íslenskir læknar...eru ekki til! Steinunn Þórðardóttir skrifar 17. maí 2025 14:01 Í dag fögnum við Degi íslenskra lækna og fæðingardegi Bjarna Pálssonar (f. 17. maí 1719) fyrsta Íslendingsins sem lauk læknanámi. Á þessum degi er vert að staldra við og leiða hugann að framlagi lækna til íslensks samfélags, framlagi sem seint verður fullmetið að verðleikum. Ónefndur sænskur yfirlæknir var með ráðningu íslensks læknis til umfjöllunar og sendi af því tilefni tölvupóst með titlinum „Dåliga isländska läkare“ (lélegir íslenskir læknar). Þegar pósturinn var opnaður kom framhaldið í ljós, sem var „finns inte“ (eru ekki til). Eftir að hafa kynnst íslenskum læknum um allt land í starfi mínu sem formaður Læknafélags Íslands s.l. 3 ár verð ég að vera sammála þessum sænska félaga mínum. Á þessum tíma hef ég orðið vitni að óþrjótandi baráttuvilja lækna fyrir betra kerfi, betri og öruggari þjónustu við fólkið í landinu og betra aðgengi að þeim sjálfum. Rauði þráðurinn er ávallt að læknar vilja veita fyrsta flokks heilbrigðisþjónustu fyrir alla, óháð efnahag. Læknar vilja líka fá svigrúm til að sinna forvörnum og koma í veg fyrir langvinna sjúkdóma. Því miður er raunveruleikinn hvað síðastnefnda atriðið varðar töluvert annar og af ýmsum ástæðum fer stór hluti tíma lækna í að slökkva elda, í stað þess að koma í veg fyrir að þeir kvikni til að byrja með. Sjálf ákvað ég um daginn að gera tilraun og panta tíma á minni heilsugæslustöð til að ræða vandamál sem ekki er brátt, en þarf þó að sinna. Þeir möguleikar á tímabókunum á Heilsuveru sem mér buðust voru allir í leghálsskimun eða getnaðarvarnaráðgjöf, víðs vegar á höfuðborgarsvæðinu. Síðan birtist líka nafn á einum lækni. Það lyftist heldur betur á mér brúnin, en þegar smellt var á nafn læknisins var enginn tími laus hjá honum. Aldrei. Þarna gæti vandamál sem ekki er aðkallandi orðið brátt með tímanum þar sem enginn virðist vera til að sinna því. Nú er ég sjálf læknir og get líklega bjargað mér eftir einhverjum krókaleiðum, en það er að sjálfsögðu ekki ásættanlegt. Langlundargeð og þolgæði íslensku þjóðarinnar í þessum aðgengismálum heilbrigðiskerfisins eru með ólíkindum og það að vera seinþreyttur til vandræða nær engan veginn að lýsa úthaldi þjóðarsálarinnar hvað þetta varðar. Það væri stórkostlegt ef almenningur í landinu teldi loksins að nú væri „komið gott“ og tæki höndum saman við okkur lækna og vonandi einnig stjórnvöld í að setja úrbætur á þessu ástandi í algjöran forgang. Við læknar eigum langan óskalista yfir úrbætur sem við teljum lykilatriði að ráðast í og gætu skipt sköpum varðandi framhaldið. Það væri virkilega ánægjulegt ef a.m.k. einhver af þessum úrbótum hlyti snarlega brautargengi í kjölfar Dags lækna og væri það mjög viðeigandi leið til að fagna deginum. Hér á eftir fara nokkur atriði af listanum: 1)Hefja stórsókn í uppbyggingu hjúkrunarrýma, en einnig í fjölbreyttum úrræðum í öldrunarþjónustu sem miða að því að viðhalda heilsu, virkni og sjálfsbjargargetu, auka lífsgæði og draga úr einangrun og einmanaleika. 2)Leggja áherslu á uppbyggingu nýs og batamiðaðs húsnæðis legudeilda geðþjónustunnar, auk þess að auka aðgengi að þjónustunni almennt, m.a. með því að efla mannauðinn sem í henni starfar. 3)Horfa kerfisbundið til úrræða sem hægt er að beita til að tryggja stöðuga mönnun lækna í öllum héruðum landsins og á sama tíma verja læknana fyrir óhóflegri bindingu og vinnuálagi. 4)Fara strax í löng tímabærar úrbætur á rafrænum lausnum í heilbrigðiskerfinu og nútímavæða þær svo þær styðji við lækna í daglegum störfum þeirra, dragi úr sóun og auki öryggi sjúklinga. 5)Tryggja að ákvarðanir sem teknar eru á pólitíska sviðinu styðji við heilsu þjóðarinnar og að hagsmunir heildarinnar séu teknir fram yfir sérhagsmuni. 6)Veita fræðslu, heilsulæsi og forvörnum mun veglegri sess í samfélaginu. 7)Kortleggja allar sérgreinar lækna og þörf á mönnun í þeim til framtíðar til að koma í veg fyrir að skortur skapist innan ákveðinna sérgreina. 8)Draga úr því álagi sem þungt og flókið skrifræði hérlendis veldur læknum, m.a. til að meiri tími skapist til raunverulegra læknisstarfa. 9)Hífa vísindastarf í heilbrigðisgreinum hérlendis aftur upp í þær hæðir sem það var í fyrir hrun, en þá var það á heimsmælikvarða. Hver króna sem sett er í vísindi skilar sér margfalt til baka. 10)Tryggja að við séum ekki eftirbátar þeirra þjóða sem við berum okkur saman við þegar kemur að skimun fyrir krabbameinum, ekki hvað síst krabbameinum í ristli og endaþarmi. Listinn gæti verið miklu lengri, enda þekkja læknar kerfið inn og út og vita nákvæmlega hvar skórinn kreppir. Ég vil hvetja stjórnvöld til að nýta sér þessa þekkingu á komandi misserum og efla samstarf og samráð við lækna og annað fagfólk þjóðinni til heilla. Svíarnir vita hvaða mannauður býr í íslenskum læknum. Vonandi gera íslensk stjórnvöld sér grein fyrir því líka. Innilega til hamingju með daginn kæru læknar – baráttan lifir! Höfundur er formaður Læknafélags Íslands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Steinunn Þórðardóttir Mest lesið Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson Skoðun Jafnrétti sem leiðarljós í starfi Háskóla Íslands Silja Bára R. Ómarsdóttir Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Sjá meira
Í dag fögnum við Degi íslenskra lækna og fæðingardegi Bjarna Pálssonar (f. 17. maí 1719) fyrsta Íslendingsins sem lauk læknanámi. Á þessum degi er vert að staldra við og leiða hugann að framlagi lækna til íslensks samfélags, framlagi sem seint verður fullmetið að verðleikum. Ónefndur sænskur yfirlæknir var með ráðningu íslensks læknis til umfjöllunar og sendi af því tilefni tölvupóst með titlinum „Dåliga isländska läkare“ (lélegir íslenskir læknar). Þegar pósturinn var opnaður kom framhaldið í ljós, sem var „finns inte“ (eru ekki til). Eftir að hafa kynnst íslenskum læknum um allt land í starfi mínu sem formaður Læknafélags Íslands s.l. 3 ár verð ég að vera sammála þessum sænska félaga mínum. Á þessum tíma hef ég orðið vitni að óþrjótandi baráttuvilja lækna fyrir betra kerfi, betri og öruggari þjónustu við fólkið í landinu og betra aðgengi að þeim sjálfum. Rauði þráðurinn er ávallt að læknar vilja veita fyrsta flokks heilbrigðisþjónustu fyrir alla, óháð efnahag. Læknar vilja líka fá svigrúm til að sinna forvörnum og koma í veg fyrir langvinna sjúkdóma. Því miður er raunveruleikinn hvað síðastnefnda atriðið varðar töluvert annar og af ýmsum ástæðum fer stór hluti tíma lækna í að slökkva elda, í stað þess að koma í veg fyrir að þeir kvikni til að byrja með. Sjálf ákvað ég um daginn að gera tilraun og panta tíma á minni heilsugæslustöð til að ræða vandamál sem ekki er brátt, en þarf þó að sinna. Þeir möguleikar á tímabókunum á Heilsuveru sem mér buðust voru allir í leghálsskimun eða getnaðarvarnaráðgjöf, víðs vegar á höfuðborgarsvæðinu. Síðan birtist líka nafn á einum lækni. Það lyftist heldur betur á mér brúnin, en þegar smellt var á nafn læknisins var enginn tími laus hjá honum. Aldrei. Þarna gæti vandamál sem ekki er aðkallandi orðið brátt með tímanum þar sem enginn virðist vera til að sinna því. Nú er ég sjálf læknir og get líklega bjargað mér eftir einhverjum krókaleiðum, en það er að sjálfsögðu ekki ásættanlegt. Langlundargeð og þolgæði íslensku þjóðarinnar í þessum aðgengismálum heilbrigðiskerfisins eru með ólíkindum og það að vera seinþreyttur til vandræða nær engan veginn að lýsa úthaldi þjóðarsálarinnar hvað þetta varðar. Það væri stórkostlegt ef almenningur í landinu teldi loksins að nú væri „komið gott“ og tæki höndum saman við okkur lækna og vonandi einnig stjórnvöld í að setja úrbætur á þessu ástandi í algjöran forgang. Við læknar eigum langan óskalista yfir úrbætur sem við teljum lykilatriði að ráðast í og gætu skipt sköpum varðandi framhaldið. Það væri virkilega ánægjulegt ef a.m.k. einhver af þessum úrbótum hlyti snarlega brautargengi í kjölfar Dags lækna og væri það mjög viðeigandi leið til að fagna deginum. Hér á eftir fara nokkur atriði af listanum: 1)Hefja stórsókn í uppbyggingu hjúkrunarrýma, en einnig í fjölbreyttum úrræðum í öldrunarþjónustu sem miða að því að viðhalda heilsu, virkni og sjálfsbjargargetu, auka lífsgæði og draga úr einangrun og einmanaleika. 2)Leggja áherslu á uppbyggingu nýs og batamiðaðs húsnæðis legudeilda geðþjónustunnar, auk þess að auka aðgengi að þjónustunni almennt, m.a. með því að efla mannauðinn sem í henni starfar. 3)Horfa kerfisbundið til úrræða sem hægt er að beita til að tryggja stöðuga mönnun lækna í öllum héruðum landsins og á sama tíma verja læknana fyrir óhóflegri bindingu og vinnuálagi. 4)Fara strax í löng tímabærar úrbætur á rafrænum lausnum í heilbrigðiskerfinu og nútímavæða þær svo þær styðji við lækna í daglegum störfum þeirra, dragi úr sóun og auki öryggi sjúklinga. 5)Tryggja að ákvarðanir sem teknar eru á pólitíska sviðinu styðji við heilsu þjóðarinnar og að hagsmunir heildarinnar séu teknir fram yfir sérhagsmuni. 6)Veita fræðslu, heilsulæsi og forvörnum mun veglegri sess í samfélaginu. 7)Kortleggja allar sérgreinar lækna og þörf á mönnun í þeim til framtíðar til að koma í veg fyrir að skortur skapist innan ákveðinna sérgreina. 8)Draga úr því álagi sem þungt og flókið skrifræði hérlendis veldur læknum, m.a. til að meiri tími skapist til raunverulegra læknisstarfa. 9)Hífa vísindastarf í heilbrigðisgreinum hérlendis aftur upp í þær hæðir sem það var í fyrir hrun, en þá var það á heimsmælikvarða. Hver króna sem sett er í vísindi skilar sér margfalt til baka. 10)Tryggja að við séum ekki eftirbátar þeirra þjóða sem við berum okkur saman við þegar kemur að skimun fyrir krabbameinum, ekki hvað síst krabbameinum í ristli og endaþarmi. Listinn gæti verið miklu lengri, enda þekkja læknar kerfið inn og út og vita nákvæmlega hvar skórinn kreppir. Ég vil hvetja stjórnvöld til að nýta sér þessa þekkingu á komandi misserum og efla samstarf og samráð við lækna og annað fagfólk þjóðinni til heilla. Svíarnir vita hvaða mannauður býr í íslenskum læknum. Vonandi gera íslensk stjórnvöld sér grein fyrir því líka. Innilega til hamingju með daginn kæru læknar – baráttan lifir! Höfundur er formaður Læknafélags Íslands
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun