Trump 2.0 Ameríka og ný heimsskipan Jun Þór Morikawa skrifar 19. mars 2025 09:01 Trump 2.0 Ameríka Bandaríkin eru eina stórveldið í heiminum. Bandaríkjamenn hafa vald til að framkvæma hvað sem þeir ákveða eða vilja gera. Þess vegna verða þeir að hafa sterka siðferðislega ábyrgð að leiðarljósi. Trump er í raun að rífa niður hvernig Bandaríkin fást við heiminn á aðeins tveimur mánuðum í embætti forseta. Ég held að þetta myndi vera mesta breyting bandarískrar utanríkisstefnu í nútímasögunni sem hefur fyrst og fremst verið leidd af frjálslyndi og reglubundinni heimsskipan sem byggir á þeim siðferðisskilningi að alþjóðasamskipti þurfi að byggja á ákveðnum gildum lýðræðislegra meginreglna, svo sem mannréttindum, lögum og reglu, virðingu fyrir landhelgi o.s.frv. Um Trump gilda reglur eða diplómatískir samningar ekki. Hann kemur fram við gamla vini og bandamenn sem óæðri félaga sem hann telur sig geta nýtt sér og virt að vettugi án mikilla afleiðinga á meðan hann kemur fram við einræðisherra eins og Pútín í Rússlandi og Xi í Kína sem öfluga og mikla starfsbræður sem hann sýnir mikla virðingu fyrir. Trump talar um að innlima Kanada sem 51. ríki Bandaríkjanna og „muni eignast Grænland með einum eða öðrum hætti“ á meðan hann neitar að fordæma innrás Rússa í Úkraínu og virtist gefa í skyn að Úkraínu væri um að kenna stríðið, ekki Rússlandi. Frá og með deginum í dag tala Trump og Pútín beint um vopnahléssamkomulagið og hrósa hver öðrum á meðan Trump er svikinn af blekkingum Pútín þegar Rússar halda áfram stórsókn sinni. Í Mið-Austurlöndum talar Trump um að breyta Gaza í „Rívíeru Miðausturlanda“ með því að fjarlægja íbúana með valdi. Hvað varðar hagkerfi heimsins, valda tollar Trumps hefndaraðgerðum frá öðrum löndum sem hrinda af stað alþjóðlegu viðskiptastríði. OECD (Efnahags- og framfarastofnunin) varar við því að tollar Trumps muni valda alvarlegum skaða á hagvexti og meiri verðbólgu um allan heim. Á fyrsta kjörtímabili hans í embætti voru alltaf einhverjir í ríkisstjórn hans sem reyndu að koma í veg fyrir að hann gerði brjálaða hluti. Því miður ekki í þetta skiptið. Hann er nú umkringdur algjörum hollvinum, já körlum og konum, sem hafa þegar heitið konunginum algjörri hollustu. Það er enginn í Repúblikanaflokknum sem er til í að bjóða honum birginn á meðan demókratar eru of veikir og sundurlyndir. Hann er meira að segja að andmæla dómsúrskurði frá alríkisdómara. Trump mun halda áfram að gera nokkurn veginn allt sem hann ákveður og vill án þess að finnast hann þvingaður af neinum, hvaða landi eða stofnun sem er. Evrópa og Ísland Fyrrverandi forseti Frakklands, Charles de Gaulle (1959-1969), taldi að Evrópuríki ættu að fylgja sjálfstæðri varnarstefnu frekar en að vera undirgefin Bandaríkjunum og hann var gagnrýninn á bandaríska utanríkisstefnu. Undir hans stjórn, þróaði Frakkland sitt eigið kjarnorkuvopnabúr, sem tryggði að landið gæti varið sig sjálfstætt. Hann lést árið 1970. 55 árum eftir dauða hans gæti ákvörðun de Gaulle um að tryggja sjálfstæði Frakklands í kjarnorkuöryggismálum sannarlega reynst rétt ákvörðun. Á þessu mikilvæga augnabliki sögunnar, frá íslensku sjónarhorni, hvernig ætti Ísland að bera sig sjálft að á tímum Trump 2.0 alþjóðasamskipta þar sem áreiðanleiki Bandaríkjanna hefur veikst svo hratt? Ég er eindregið þeirrar skoðunar að íslensk utanríkisstefna eigi að vera leidd og stýrt af frjálslyndri reglubundinni heimsskipan sem byggir á mikilvægum lýðræðislegum grundvallaratriðum þar sem við stöndum fast á lýðræðislegum grunni okkar. Ég myndi af þeirri ástæðu halda því fram að Ísland ætti að styrkja miklu frekar pólitískt, efnahagslegt og öryggissamstarf við Evrópu og Bretland og Kanada sem deila grundvallar og sameiginlegum gildum. Til dæmis, hvað varðar stríðið í Úkraínu, ætti Ísland að sýna eindreginn stuðning sinn við „Coalition of the Willing“ (Bandalag hinna fúsu ) undir forystu Bretlands og Frakklands. Stuðningur Íslands getur verið fjárframlag eða borgaralegur stuðningur. Þar að auki tel ég að Ísland hafi góðar ástæður til að ræða við lönd eins og Frakkland og Bretland, hvað varðar alþjóðlegt öryggi auk NATO-samstarfs, þar sem þau eru einu kjarnorkuveldin í Evrópu sem hægt er að treysta á. Við höfum nú öll áttað okkur á því að varnarmál Evrópu hafa verið of háð Bandaríkjunum síðan 1945. Ef það er einhvern tíma rétt augnablik, þá er þetta rétti tíminn núna, Evrópa ætti að byrja að byggja upp eigin varnarviðbúnað í þágu eigin framtíðar og Ísland ætti svo sannarlega að vera hluti af því. Ég vona samt að Bandaríkin muni leiðrétta stefnu sína eins og Winston Churchill sagði einu sinni: „Það er alltaf hægt að treysta Bandaríkjamönnum til að gera rétt, þegar allir aðrir möguleikar hafa verið reyndir.“ Hins vegar, miðað við eðli og stefnu Trump 2.0, get ég ekki verið of bjartsýnn í dag. Höfundur er með MA gráðu í alþjóðasamskiptum frá Háskóla Íslands og er nú skráður meistaranemi í kennaranámi . Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Donald Trump Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Sjá meira
Trump 2.0 Ameríka Bandaríkin eru eina stórveldið í heiminum. Bandaríkjamenn hafa vald til að framkvæma hvað sem þeir ákveða eða vilja gera. Þess vegna verða þeir að hafa sterka siðferðislega ábyrgð að leiðarljósi. Trump er í raun að rífa niður hvernig Bandaríkin fást við heiminn á aðeins tveimur mánuðum í embætti forseta. Ég held að þetta myndi vera mesta breyting bandarískrar utanríkisstefnu í nútímasögunni sem hefur fyrst og fremst verið leidd af frjálslyndi og reglubundinni heimsskipan sem byggir á þeim siðferðisskilningi að alþjóðasamskipti þurfi að byggja á ákveðnum gildum lýðræðislegra meginreglna, svo sem mannréttindum, lögum og reglu, virðingu fyrir landhelgi o.s.frv. Um Trump gilda reglur eða diplómatískir samningar ekki. Hann kemur fram við gamla vini og bandamenn sem óæðri félaga sem hann telur sig geta nýtt sér og virt að vettugi án mikilla afleiðinga á meðan hann kemur fram við einræðisherra eins og Pútín í Rússlandi og Xi í Kína sem öfluga og mikla starfsbræður sem hann sýnir mikla virðingu fyrir. Trump talar um að innlima Kanada sem 51. ríki Bandaríkjanna og „muni eignast Grænland með einum eða öðrum hætti“ á meðan hann neitar að fordæma innrás Rússa í Úkraínu og virtist gefa í skyn að Úkraínu væri um að kenna stríðið, ekki Rússlandi. Frá og með deginum í dag tala Trump og Pútín beint um vopnahléssamkomulagið og hrósa hver öðrum á meðan Trump er svikinn af blekkingum Pútín þegar Rússar halda áfram stórsókn sinni. Í Mið-Austurlöndum talar Trump um að breyta Gaza í „Rívíeru Miðausturlanda“ með því að fjarlægja íbúana með valdi. Hvað varðar hagkerfi heimsins, valda tollar Trumps hefndaraðgerðum frá öðrum löndum sem hrinda af stað alþjóðlegu viðskiptastríði. OECD (Efnahags- og framfarastofnunin) varar við því að tollar Trumps muni valda alvarlegum skaða á hagvexti og meiri verðbólgu um allan heim. Á fyrsta kjörtímabili hans í embætti voru alltaf einhverjir í ríkisstjórn hans sem reyndu að koma í veg fyrir að hann gerði brjálaða hluti. Því miður ekki í þetta skiptið. Hann er nú umkringdur algjörum hollvinum, já körlum og konum, sem hafa þegar heitið konunginum algjörri hollustu. Það er enginn í Repúblikanaflokknum sem er til í að bjóða honum birginn á meðan demókratar eru of veikir og sundurlyndir. Hann er meira að segja að andmæla dómsúrskurði frá alríkisdómara. Trump mun halda áfram að gera nokkurn veginn allt sem hann ákveður og vill án þess að finnast hann þvingaður af neinum, hvaða landi eða stofnun sem er. Evrópa og Ísland Fyrrverandi forseti Frakklands, Charles de Gaulle (1959-1969), taldi að Evrópuríki ættu að fylgja sjálfstæðri varnarstefnu frekar en að vera undirgefin Bandaríkjunum og hann var gagnrýninn á bandaríska utanríkisstefnu. Undir hans stjórn, þróaði Frakkland sitt eigið kjarnorkuvopnabúr, sem tryggði að landið gæti varið sig sjálfstætt. Hann lést árið 1970. 55 árum eftir dauða hans gæti ákvörðun de Gaulle um að tryggja sjálfstæði Frakklands í kjarnorkuöryggismálum sannarlega reynst rétt ákvörðun. Á þessu mikilvæga augnabliki sögunnar, frá íslensku sjónarhorni, hvernig ætti Ísland að bera sig sjálft að á tímum Trump 2.0 alþjóðasamskipta þar sem áreiðanleiki Bandaríkjanna hefur veikst svo hratt? Ég er eindregið þeirrar skoðunar að íslensk utanríkisstefna eigi að vera leidd og stýrt af frjálslyndri reglubundinni heimsskipan sem byggir á mikilvægum lýðræðislegum grundvallaratriðum þar sem við stöndum fast á lýðræðislegum grunni okkar. Ég myndi af þeirri ástæðu halda því fram að Ísland ætti að styrkja miklu frekar pólitískt, efnahagslegt og öryggissamstarf við Evrópu og Bretland og Kanada sem deila grundvallar og sameiginlegum gildum. Til dæmis, hvað varðar stríðið í Úkraínu, ætti Ísland að sýna eindreginn stuðning sinn við „Coalition of the Willing“ (Bandalag hinna fúsu ) undir forystu Bretlands og Frakklands. Stuðningur Íslands getur verið fjárframlag eða borgaralegur stuðningur. Þar að auki tel ég að Ísland hafi góðar ástæður til að ræða við lönd eins og Frakkland og Bretland, hvað varðar alþjóðlegt öryggi auk NATO-samstarfs, þar sem þau eru einu kjarnorkuveldin í Evrópu sem hægt er að treysta á. Við höfum nú öll áttað okkur á því að varnarmál Evrópu hafa verið of háð Bandaríkjunum síðan 1945. Ef það er einhvern tíma rétt augnablik, þá er þetta rétti tíminn núna, Evrópa ætti að byrja að byggja upp eigin varnarviðbúnað í þágu eigin framtíðar og Ísland ætti svo sannarlega að vera hluti af því. Ég vona samt að Bandaríkin muni leiðrétta stefnu sína eins og Winston Churchill sagði einu sinni: „Það er alltaf hægt að treysta Bandaríkjamönnum til að gera rétt, þegar allir aðrir möguleikar hafa verið reyndir.“ Hins vegar, miðað við eðli og stefnu Trump 2.0, get ég ekki verið of bjartsýnn í dag. Höfundur er með MA gráðu í alþjóðasamskiptum frá Háskóla Íslands og er nú skráður meistaranemi í kennaranámi .
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun