Tollflokkun rifins osts: Rangfærslur og staðreyndir Erna Bjarnadóttir skrifar 26. febrúar 2025 13:32 Í fréttaskýringu Viðskiptablaðsins þann 25. febrúar sl. er enn og aftur farið með rangt mál um tollflokkun á tiltekinn vöru sem að uppistöðu er rifinn ostur. Þrátt fyrir að íslenskir dómstólar hafi margoft úrskurðað í málinu og hafnað röngum fullyrðingum stefnanda málsins (Danól ehf., innflutningsaðila vörunnar), heldur blaðið áfram að birta mistúlkanir og ósannindi sem eru upprunnin úr þeim herbúðum. Skatturinn færði ekki ostinn til um tollflokkun árið 2020 Fyrsta og um leið ein algengasta rangfærslan í umræðunni er að Skatturinn hafi árið 2020 ákveðið að færa umræddan pizzaost í annan tollflokk en áður hafði gerst og að þetta hafi verið pólitísk ákvörðun til að vernda innlenda mjólkurframleiðslu. Þetta er rangt. Dómar og úrskurðir sem liggja fyrir í málinu sýna að fyrsta formlega ákvörðunin um tollflokkun vörunnar var tekin með bindandi áliti tollstjóra þann 17. febrúar 2020. Fram að því var ekki til nein opinber og bindandi ákvörðun um hvernig þessi tiltekna vara skyldi tollflokkuð. Þetta var staðfest m.a. í eftirfarandi úrskurðum og dómum: Héraðsdómur Reykjavíkur (mál nr. E-2454/2024) staðfesti að bindandi álitið frá 17. febrúar 2020 væri enn í gildi og hefði ekki verið afturkallað. Endurupptökudómur (mál nr. 11/2023) tók fram að tollgæslustjóri úrskurðaði í málinu 29. mars 2021 í samræmi við bindandi álitið frá 2020. Yfirskattanefnd (úrskurður nr. 125/2023) staðfesti að kærandi (Danól ehf.) hefði ekki aflað sér bindandi álits fyrir innflutning vörunnar, heldur aðeins fengið óformlegar upplýsingar frá starfsmanni tollafgreiðsludeildar, sem reyndust rangar. Það er því staðreynd að engin formleg tollflokkun vörunnar var fyrir hendi þar til tollstjóri gaf út bindandi álit árið 2020. Því er sú fullyrðing röng að Skatturinn hafi „endurflokkað“ vöruna á þeim tíma eins og ofantaldir dómar og úrskurðir sýna. Það er ekki hægt að endurtollflokka það sem aldrei hefur verið tollflokkað áður með staðfestum hætti. Engin ómálefnaleg sjónarmið í ákvörðunum stjórnvalda Önnur algeng ásökun í umræðunni er að niðurstaða stjórnvalda í þessu máli hafi verið tekin á grundvelli þrýstings frá Mjólkursamsölunni eða hagsmunaaðilum í mjólkuriðnaði. Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur frá 17. febrúar 2025 hafnar þessum ásökunum með skýrum hætti. Í dómnum kemur fram að ekkert bendi til þess að ómálefnaleg sjónarmið hafi legið til grundvallar hinu umdeilda bindandi áliti eða að blekkingar hafi verið viðhafðar af hálfustarfsmanna tollyfirvalda. Jafnframt kemur fram að í tölvupóstsamskiptum tollgæslustjóra við lögmenn Mjólkursamsölunnar í júní 2020 hafi einungis verið vísað til fyrri ákvörðunar tollyfirvalda, þ.e. bindandi álitsins frá 17. febrúar 2020. Tollgæslustjóri hafi þar með staðfest þá niðurstöðu sem þegar lá fyrir og ekki verið að láta undan þrýstingi. Það er því makalaust að innlendir fjölmiðlar haldi ítrekað áfram að birta rangfærslur um málið, þrátt fyrir að dómstólar hafi endurtekið vísað slíkum ásökunum á bug. ESB og viðskiptahindranir: Engin lagaleg áhrif Viðskiptablaðið heldur því einnig fram að skráning Íslands á lista Evrópusambandsins yfir þjóðir sem beita viðskiptahindrunum hafi sérstaka þýðingu í þessu máli. Þetta er afar villandi. Þetta er fyrst og fremst pólitískt álit Evrópusambandsins en hefur engin lagaleg bindandi áhrif á íslenska tollafgreiðslu. Ísland hefur sjálfstæðan rétt til að túlka tollskrána í samræmi við landslög, rétt eins og fjölmörg önnur ríki hafa gert. Engin niðurstaða frá ESA sem styður fullyrðingar um EES-samninginn Því hefur einnig verið haldið fram að Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) hafi komist að niðurstöðu um að þessi tiltekni ostur falli undir EES-samningsinn. Þetta er heldur ekki rétt. Engin slík niðurstaða liggur fyrir þegar þetta er ritað. Það eina sem hægt er að fullyrða er að ostur fellur undir 19. grein EES-samningsins sem ostur – sem er í fullu samræmi við þá túlkun sem íslensk tollyfirvöld hafa lagt til grundvallar. Hvað er einokun og af hverju er Mjólkursamsalan ekki einokunarfyrirtæki? Í umfjöllun fjölmiðla eins og Viðskiptablaðsins nú, er vinsælt að fullyrða að Mjólkursamsalan sé einokunarfyrirtæki. Hugtakið einokun er almennt notuð um sem markaðsaðstæður þar sem einn seljandi (fyrirtæki eða aðili) sem er ráðandi eða einn á markaði án nokkurrar samkeppni og getur því ákveðið verð og framboð án tillits til viðbragða annarra fyrirtækja. Mjólkursamsalan hefur alls ekki slíka stöðu: Opinn markaður: Þrátt fyrir að Mjólkursamsalan sé stærsti aðilinn í mjólkurvinnslu á Ísland, eru aðrir innlendir framleiðendur til staðar og innflutningur á mjólkurvörum er leyfður. Á grundvelli búvörulaga og markmiði þeirra beitir hið opinbera hins vegar tollum og reglusetningu um úthlutunum tollkvóta þegar kemur að innflutningi líkt og með fleiri landbúnaðarvörur. Verðlagning ekki frjáls: Verð á um helmingi af vöruframboði Mjólkursamsölunnar er ákveðið af opinberri verðlagsnefnd, sem setur skýrar skorður á verðlagningu. Skylda til að kaupa mjólk frá bændum: Eigandi Mjólkursamsölunnar, samvinnufélagið Auðhumla, hefur lagalega skyldu til að kaupa alla mjólk sem íslenskir bændur framleiða og vilja selja fyrirtækinu. Það þýðir að Mjólkursamsalan hefur ekki sjálfdæmi um hráefnisöflun sína, heldur þarf að taka við mjólk sem boðin er til sölu, óháð markaðsaðstæðum. Greiðslumark og opinber verðlagning: Verð sem Auðhumla greiðir bændum fyrir mjólk sem er framleidd innan greiðslumarks – sem er 152 milljónir lítra á yfirstandandi ári – er ákveðið af opinberri nefnd. Það þýðir að stór hluti starfsemi fyrirtækisins er undir eftirliti og ramma sem kemur utan frá. Mjólkursamsalan hefur því ekki frjálsar hendur til að ákvarða verð eða stjórna markaðinum með sama hætti og raunveruleg einokunarfyrirtæki gera. Fullyrðingin um að Mjólkursamsalan sé einokunarfyrirtæki stenst því ekki hagfræðilega greiningu. Niðurstaða Það er mikilvægt að umræðan um tollflokkun osts byggist á staðreyndum en ekki mistúlkunum og röngum staðhæfingum. Fullyrðingar um að Skatturinn hafi „breytt“ tollflokkuninni árið 2020 eru rangar. Rangt er að einhver niðurstaða liggi fyrir frá ESA sem styður túlkun Viðskiptablaðsins og Mjólkursamsalan er ekki einokunarfyrirtæki hvorki á afurða- né aðfangamarkaði. Höfundur er hagfræðingur hjá Mjólkursamsölunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skattar og tollar Landbúnaður Erna Bjarnadóttir Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Neyð Róhingja Sigurjón Örn Stefánsson Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Daði Pálmar Ragnarsson Bakþankar Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Í fréttaskýringu Viðskiptablaðsins þann 25. febrúar sl. er enn og aftur farið með rangt mál um tollflokkun á tiltekinn vöru sem að uppistöðu er rifinn ostur. Þrátt fyrir að íslenskir dómstólar hafi margoft úrskurðað í málinu og hafnað röngum fullyrðingum stefnanda málsins (Danól ehf., innflutningsaðila vörunnar), heldur blaðið áfram að birta mistúlkanir og ósannindi sem eru upprunnin úr þeim herbúðum. Skatturinn færði ekki ostinn til um tollflokkun árið 2020 Fyrsta og um leið ein algengasta rangfærslan í umræðunni er að Skatturinn hafi árið 2020 ákveðið að færa umræddan pizzaost í annan tollflokk en áður hafði gerst og að þetta hafi verið pólitísk ákvörðun til að vernda innlenda mjólkurframleiðslu. Þetta er rangt. Dómar og úrskurðir sem liggja fyrir í málinu sýna að fyrsta formlega ákvörðunin um tollflokkun vörunnar var tekin með bindandi áliti tollstjóra þann 17. febrúar 2020. Fram að því var ekki til nein opinber og bindandi ákvörðun um hvernig þessi tiltekna vara skyldi tollflokkuð. Þetta var staðfest m.a. í eftirfarandi úrskurðum og dómum: Héraðsdómur Reykjavíkur (mál nr. E-2454/2024) staðfesti að bindandi álitið frá 17. febrúar 2020 væri enn í gildi og hefði ekki verið afturkallað. Endurupptökudómur (mál nr. 11/2023) tók fram að tollgæslustjóri úrskurðaði í málinu 29. mars 2021 í samræmi við bindandi álitið frá 2020. Yfirskattanefnd (úrskurður nr. 125/2023) staðfesti að kærandi (Danól ehf.) hefði ekki aflað sér bindandi álits fyrir innflutning vörunnar, heldur aðeins fengið óformlegar upplýsingar frá starfsmanni tollafgreiðsludeildar, sem reyndust rangar. Það er því staðreynd að engin formleg tollflokkun vörunnar var fyrir hendi þar til tollstjóri gaf út bindandi álit árið 2020. Því er sú fullyrðing röng að Skatturinn hafi „endurflokkað“ vöruna á þeim tíma eins og ofantaldir dómar og úrskurðir sýna. Það er ekki hægt að endurtollflokka það sem aldrei hefur verið tollflokkað áður með staðfestum hætti. Engin ómálefnaleg sjónarmið í ákvörðunum stjórnvalda Önnur algeng ásökun í umræðunni er að niðurstaða stjórnvalda í þessu máli hafi verið tekin á grundvelli þrýstings frá Mjólkursamsölunni eða hagsmunaaðilum í mjólkuriðnaði. Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur frá 17. febrúar 2025 hafnar þessum ásökunum með skýrum hætti. Í dómnum kemur fram að ekkert bendi til þess að ómálefnaleg sjónarmið hafi legið til grundvallar hinu umdeilda bindandi áliti eða að blekkingar hafi verið viðhafðar af hálfustarfsmanna tollyfirvalda. Jafnframt kemur fram að í tölvupóstsamskiptum tollgæslustjóra við lögmenn Mjólkursamsölunnar í júní 2020 hafi einungis verið vísað til fyrri ákvörðunar tollyfirvalda, þ.e. bindandi álitsins frá 17. febrúar 2020. Tollgæslustjóri hafi þar með staðfest þá niðurstöðu sem þegar lá fyrir og ekki verið að láta undan þrýstingi. Það er því makalaust að innlendir fjölmiðlar haldi ítrekað áfram að birta rangfærslur um málið, þrátt fyrir að dómstólar hafi endurtekið vísað slíkum ásökunum á bug. ESB og viðskiptahindranir: Engin lagaleg áhrif Viðskiptablaðið heldur því einnig fram að skráning Íslands á lista Evrópusambandsins yfir þjóðir sem beita viðskiptahindrunum hafi sérstaka þýðingu í þessu máli. Þetta er afar villandi. Þetta er fyrst og fremst pólitískt álit Evrópusambandsins en hefur engin lagaleg bindandi áhrif á íslenska tollafgreiðslu. Ísland hefur sjálfstæðan rétt til að túlka tollskrána í samræmi við landslög, rétt eins og fjölmörg önnur ríki hafa gert. Engin niðurstaða frá ESA sem styður fullyrðingar um EES-samninginn Því hefur einnig verið haldið fram að Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) hafi komist að niðurstöðu um að þessi tiltekni ostur falli undir EES-samningsinn. Þetta er heldur ekki rétt. Engin slík niðurstaða liggur fyrir þegar þetta er ritað. Það eina sem hægt er að fullyrða er að ostur fellur undir 19. grein EES-samningsins sem ostur – sem er í fullu samræmi við þá túlkun sem íslensk tollyfirvöld hafa lagt til grundvallar. Hvað er einokun og af hverju er Mjólkursamsalan ekki einokunarfyrirtæki? Í umfjöllun fjölmiðla eins og Viðskiptablaðsins nú, er vinsælt að fullyrða að Mjólkursamsalan sé einokunarfyrirtæki. Hugtakið einokun er almennt notuð um sem markaðsaðstæður þar sem einn seljandi (fyrirtæki eða aðili) sem er ráðandi eða einn á markaði án nokkurrar samkeppni og getur því ákveðið verð og framboð án tillits til viðbragða annarra fyrirtækja. Mjólkursamsalan hefur alls ekki slíka stöðu: Opinn markaður: Þrátt fyrir að Mjólkursamsalan sé stærsti aðilinn í mjólkurvinnslu á Ísland, eru aðrir innlendir framleiðendur til staðar og innflutningur á mjólkurvörum er leyfður. Á grundvelli búvörulaga og markmiði þeirra beitir hið opinbera hins vegar tollum og reglusetningu um úthlutunum tollkvóta þegar kemur að innflutningi líkt og með fleiri landbúnaðarvörur. Verðlagning ekki frjáls: Verð á um helmingi af vöruframboði Mjólkursamsölunnar er ákveðið af opinberri verðlagsnefnd, sem setur skýrar skorður á verðlagningu. Skylda til að kaupa mjólk frá bændum: Eigandi Mjólkursamsölunnar, samvinnufélagið Auðhumla, hefur lagalega skyldu til að kaupa alla mjólk sem íslenskir bændur framleiða og vilja selja fyrirtækinu. Það þýðir að Mjólkursamsalan hefur ekki sjálfdæmi um hráefnisöflun sína, heldur þarf að taka við mjólk sem boðin er til sölu, óháð markaðsaðstæðum. Greiðslumark og opinber verðlagning: Verð sem Auðhumla greiðir bændum fyrir mjólk sem er framleidd innan greiðslumarks – sem er 152 milljónir lítra á yfirstandandi ári – er ákveðið af opinberri nefnd. Það þýðir að stór hluti starfsemi fyrirtækisins er undir eftirliti og ramma sem kemur utan frá. Mjólkursamsalan hefur því ekki frjálsar hendur til að ákvarða verð eða stjórna markaðinum með sama hætti og raunveruleg einokunarfyrirtæki gera. Fullyrðingin um að Mjólkursamsalan sé einokunarfyrirtæki stenst því ekki hagfræðilega greiningu. Niðurstaða Það er mikilvægt að umræðan um tollflokkun osts byggist á staðreyndum en ekki mistúlkunum og röngum staðhæfingum. Fullyrðingar um að Skatturinn hafi „breytt“ tollflokkuninni árið 2020 eru rangar. Rangt er að einhver niðurstaða liggi fyrir frá ESA sem styður túlkun Viðskiptablaðsins og Mjólkursamsalan er ekki einokunarfyrirtæki hvorki á afurða- né aðfangamarkaði. Höfundur er hagfræðingur hjá Mjólkursamsölunni.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun