Peningar: Verkfæri til að draga úr óvissu, ekki pólitískt vald Eiríkur Ingi Magnússon skrifar 15. október 2024 15:31 Nýverið birtist skoðanapistill hér á Vísi þar sem höfundur hélt því fram að sósíalismi náist ekki án sjálfstæðs gjaldmiðils. Þetta sjónarmið vakti upp áhugaverðar spurningar um hlutverk peninga í samfélaginu. Að mínu mati eru peningar ekki tæki til að þjóna pólitískum markmiðum, heldur grundvallarverkfæri sem hjálpa einstaklingum að eiga viðskipti á skilvirkan og sanngjarnan máta. Hlutverk peninga í samf é laginu Peningar eru fyrst og fremst skiptimiðill og tækni til að geyma virði. Þeir gera okkur kleift að skiptast á vörum og þjónustu án þess að þurfa að finna nákvæman samsvörun á þörfum okkar og annarra. Mikilvægasti eiginleiki peninga er hæfileikinn til að varðveita verðmæti yfir tíma, sem gerir okkur kleift að spara og skipuleggja framtíðina. Með því að treysta á að peningar haldi verðgildi sínu getum við dregið úr óvissum framtíðarinnar og tryggt þannig fjárhagslegt öryggi okkar. Áhrif miðstýringar og peningaprentunar Í nútímasamfélagi eru peningar oft miðstýrðir og í höndum ríkisvaldsins. Þetta getur leitt til þess að peningamagn í umferð eykst stöðugt vegna peningaprentunar. Slík aukning á framboði peninga, án samsvarandi aukningar á raunverulegum verðmætum, veldur verðbólgu. Afleiðingin er sú að kaupmáttur peninga minnkar; hver króna kaupir minna en áður. Þetta grefur undan getu einstaklinga til að geyma virði og dregur úr fjárhagslegu öryggi þeirra. Notkun fasteigna sem verðmætageymslur Vegna þess að peningar í núverandi kerfi tapa stöðugt verðgildi sínu sökum verðbólgu og aukins peningamagns, hafa margir leitað til fasteigna sem leiðar til að geyma verðmæti sín. Þetta hefur leitt til þess að fasteignir eru ekki lengur aðeins heimili fyrir fólk, heldur einnig fjárfestingartæki. Þegar vextir eru lágir eykst hvati til að fjárfesta í fasteignum, sem leiðir til síhækkandi fasteignaverðs. Afleiðingin er sú að húsnæðismarkaðurinn verður óaðgengilegri fyrir þá sem vilja einfaldlega eiga þak yfir höfuðið. Peningar ættu hins vegar að þjóna hlutverki öruggrar geymslu verðmæta, þannig að fólk þurfi ekki að leita til annarra eignaflokka eins og fasteigna til að verja sparnað sinn. Ef peningar gætu haldið verðgildi sínu yfir tíma, myndu fasteignir fyrst og fremst vera notaðar til búsetu, ekki sem verðmætageymslur. Þetta myndi draga úr óeðlilegri eftirspurn eftir fasteignum sem fjárfestingum og stuðla að sanngjarnara húsnæðisverði. Peningar sem tæki fyrir pólitíska misnotkun Í fyrri grein minni um hvernig peningar eru notaðir til að viðhalda stríðum benti ég á að þegar stjórnvöld hafa vald til að stýra peningamagni geta þau notað peninga sem tæki til pólitískrar misnotkunar. Stríð eru dæmi um þetta, þar sem stjórnvöld geta prentað peninga til að fjármagna hernaðaraðgerðir án þess að hækka skatta eða leita samþykkis almennings. Þetta gerir það mögulegt að halda stríði gangandi þvert á vilja þjóðarinnar. Afleiðingin er verðbólga sem bitnar á öllum. Þannig eru almennir borgarar látnir bera byrðina af ákvörðunum sem þeir hafa litla eða enga stjórn á, þar sem peningakerfið sjálft leyfir slíka fjármögnun. Þörfin fyrir stöðugan og óháðan gjaldmiðil Til að vernda einstaklinga gegn slíkri misnotkun er nauðsynlegt að hafa gjaldmiðil sem er óháður pólitískum afskiptum. Slíkur gjaldmiðill myndi tryggja að peningar gegni raunverulega hlutverki sínu sem geymsla verðmæta og skiptimiðill. Með því að fjarlægja möguleikann á óhóflegri peningaprentun væri hægt að draga úr verðbólgu og auka traust almennings á peningakerfinu. Lausnir og framtíðarsýn Ég get því ekki séð að lausnin felist í því að halda sig við einn ríkisgjaldmiðil eða koma á sósíalísku hagkerfi með sjálfstæðum gjaldmiðli. Heldur þarf að endurskoða hvernig peningakerfið er uppbyggt og tryggja að það þjóni hagsmunum almennings. Ein leið til þess er að huga að gjaldmiðlum sem eru ónæmir fyrir pólitískri misnotkun, til dæmis með því að nýta tæknilausnir sem dreifa valdi og ábyrgð. Þá væri samkeppni gjaldmiðla þar ein leið til að skapa kerfi sem þjónar hagsmunnum almennings hvað best. Peningar eiga að vera verkfæri sem hjálpa okkur að draga úr óvissum framtíðarinnar, geyma verðmæti og eiga viðskipti á sanngjarnan hátt. Til að ná því markmiði þurfum við að tryggja að peningakerfið sé stöðugt, traust og óháð pólitískum afskiptum sem geta grafið undan verðgildi peninga. Með því að leyfa markaðnum að ákvarða hvaða gjaldmiðlar þjóna hlutverki penings best, getum við stuðlað að auknu fjárhagslegu öryggi og frelsi fyrir einstaklinga til framtíðar. Höfundur er tölvunarfræðingur og starfar sem forritari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fjármál heimilisins Efnahagsmál Mest lesið Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Skoðun Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason skrifar Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Gegn áætluðu kílómetragjaldi stjórnvalda á bifhjól Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Tillaga um hærri vörugjöld á mótorhjól er skref aftur á bak Unnar Már Magnússon skrifar Skoðun Hvernig hugsar þú um hreint vatn? Lovísa Árnadóttir skrifar Skoðun Takk Vigdís! Takk Guðni! Takk Halla! — Takk þjóð! Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun Blóðmerar - skeytingarleysi hinna þriggja valda Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Krefjandi tímar í veitingageiranum Einar Bárðarson skrifar Skoðun Má endalaust vera níðingur!! Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Silfurfat Samfylkingarinnar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Véfréttir og villuljós Þorsteinn Siglaugsson skrifar Sjá meira
Nýverið birtist skoðanapistill hér á Vísi þar sem höfundur hélt því fram að sósíalismi náist ekki án sjálfstæðs gjaldmiðils. Þetta sjónarmið vakti upp áhugaverðar spurningar um hlutverk peninga í samfélaginu. Að mínu mati eru peningar ekki tæki til að þjóna pólitískum markmiðum, heldur grundvallarverkfæri sem hjálpa einstaklingum að eiga viðskipti á skilvirkan og sanngjarnan máta. Hlutverk peninga í samf é laginu Peningar eru fyrst og fremst skiptimiðill og tækni til að geyma virði. Þeir gera okkur kleift að skiptast á vörum og þjónustu án þess að þurfa að finna nákvæman samsvörun á þörfum okkar og annarra. Mikilvægasti eiginleiki peninga er hæfileikinn til að varðveita verðmæti yfir tíma, sem gerir okkur kleift að spara og skipuleggja framtíðina. Með því að treysta á að peningar haldi verðgildi sínu getum við dregið úr óvissum framtíðarinnar og tryggt þannig fjárhagslegt öryggi okkar. Áhrif miðstýringar og peningaprentunar Í nútímasamfélagi eru peningar oft miðstýrðir og í höndum ríkisvaldsins. Þetta getur leitt til þess að peningamagn í umferð eykst stöðugt vegna peningaprentunar. Slík aukning á framboði peninga, án samsvarandi aukningar á raunverulegum verðmætum, veldur verðbólgu. Afleiðingin er sú að kaupmáttur peninga minnkar; hver króna kaupir minna en áður. Þetta grefur undan getu einstaklinga til að geyma virði og dregur úr fjárhagslegu öryggi þeirra. Notkun fasteigna sem verðmætageymslur Vegna þess að peningar í núverandi kerfi tapa stöðugt verðgildi sínu sökum verðbólgu og aukins peningamagns, hafa margir leitað til fasteigna sem leiðar til að geyma verðmæti sín. Þetta hefur leitt til þess að fasteignir eru ekki lengur aðeins heimili fyrir fólk, heldur einnig fjárfestingartæki. Þegar vextir eru lágir eykst hvati til að fjárfesta í fasteignum, sem leiðir til síhækkandi fasteignaverðs. Afleiðingin er sú að húsnæðismarkaðurinn verður óaðgengilegri fyrir þá sem vilja einfaldlega eiga þak yfir höfuðið. Peningar ættu hins vegar að þjóna hlutverki öruggrar geymslu verðmæta, þannig að fólk þurfi ekki að leita til annarra eignaflokka eins og fasteigna til að verja sparnað sinn. Ef peningar gætu haldið verðgildi sínu yfir tíma, myndu fasteignir fyrst og fremst vera notaðar til búsetu, ekki sem verðmætageymslur. Þetta myndi draga úr óeðlilegri eftirspurn eftir fasteignum sem fjárfestingum og stuðla að sanngjarnara húsnæðisverði. Peningar sem tæki fyrir pólitíska misnotkun Í fyrri grein minni um hvernig peningar eru notaðir til að viðhalda stríðum benti ég á að þegar stjórnvöld hafa vald til að stýra peningamagni geta þau notað peninga sem tæki til pólitískrar misnotkunar. Stríð eru dæmi um þetta, þar sem stjórnvöld geta prentað peninga til að fjármagna hernaðaraðgerðir án þess að hækka skatta eða leita samþykkis almennings. Þetta gerir það mögulegt að halda stríði gangandi þvert á vilja þjóðarinnar. Afleiðingin er verðbólga sem bitnar á öllum. Þannig eru almennir borgarar látnir bera byrðina af ákvörðunum sem þeir hafa litla eða enga stjórn á, þar sem peningakerfið sjálft leyfir slíka fjármögnun. Þörfin fyrir stöðugan og óháðan gjaldmiðil Til að vernda einstaklinga gegn slíkri misnotkun er nauðsynlegt að hafa gjaldmiðil sem er óháður pólitískum afskiptum. Slíkur gjaldmiðill myndi tryggja að peningar gegni raunverulega hlutverki sínu sem geymsla verðmæta og skiptimiðill. Með því að fjarlægja möguleikann á óhóflegri peningaprentun væri hægt að draga úr verðbólgu og auka traust almennings á peningakerfinu. Lausnir og framtíðarsýn Ég get því ekki séð að lausnin felist í því að halda sig við einn ríkisgjaldmiðil eða koma á sósíalísku hagkerfi með sjálfstæðum gjaldmiðli. Heldur þarf að endurskoða hvernig peningakerfið er uppbyggt og tryggja að það þjóni hagsmunum almennings. Ein leið til þess er að huga að gjaldmiðlum sem eru ónæmir fyrir pólitískri misnotkun, til dæmis með því að nýta tæknilausnir sem dreifa valdi og ábyrgð. Þá væri samkeppni gjaldmiðla þar ein leið til að skapa kerfi sem þjónar hagsmunnum almennings hvað best. Peningar eiga að vera verkfæri sem hjálpa okkur að draga úr óvissum framtíðarinnar, geyma verðmæti og eiga viðskipti á sanngjarnan hátt. Til að ná því markmiði þurfum við að tryggja að peningakerfið sé stöðugt, traust og óháð pólitískum afskiptum sem geta grafið undan verðgildi peninga. Með því að leyfa markaðnum að ákvarða hvaða gjaldmiðlar þjóna hlutverki penings best, getum við stuðlað að auknu fjárhagslegu öryggi og frelsi fyrir einstaklinga til framtíðar. Höfundur er tölvunarfræðingur og starfar sem forritari.
Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson Skoðun
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar
Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson Skoðun