Atlaga að kjarasamningum Halla Gunnarsdóttir skrifar 22. ágúst 2024 15:01 Hafnarfjarðarbær hefur gefið það út að börn í Hafnarfirði eigi héðan í frá að koma með liti og blýanta í skólann til að „sporna gegn sóun“. Það gefur auga leið að sóun lita verður miklu meiri ef öll börn þurfa að eiga gulan, rauðan, grænan og bláan, og auðvitað tré, vax og túss, til að mæta með í skólann. Málið snýst í raun um andstöðu hóps Sjálfstæðismanna við gjaldfrjálsar skólamáltíðir, sem voru hluti af pakka stjórnvalda vegna kjarasamninga sem undirritaðir voru í mars. sl. Gildir þar einu þótt margsannað sé að gjaldfrjálsar skólamáltíðir fyrir öll börn auki jöfnuð, vinni gegn fátækt og dragi úr offitu, ásamt því að efla námsárangur barna, sem þessu sama Sjálfstæðisfólki er tíðrætt um. Ákvörðun Hafnarfjarðarbæjar að seilast í vasa foreldra eftir tússlitum til að mótmæla gjaldfrjálsum skólamáltíðum er ekki aðeins slæm sem slík, heldur er hún eitt dæmi af mörgum um stjórnvaldsaðgerðir sem ganga gegn kjarasamningum. Markmiðið virðist öðru fremur að láta launafólk borga fyrir efnahagsóstöðugleikann, á meðan fjármagnið er varið. Kjarasamningar eftir forskrift Seðlabankans Í aðdraganda kjarasamninga og reyndar í miðjum kjaraviðræðum bárust þau skilaboð frá Seðlabankanum að útkoma kjarasamninga væri langstærsti óvissuþátturinn fyrir vaxtalækkunarferlið. Með öðrum orðum þá voru skilaboðin þau að yrði launum ekki haldið niðri myndu ekki skapast skilyrði til að lækka vexti. Þá höfðu stýrivextir verið 9,25% í hálft ár. Í anda þessa undirritaði verkalýðshreyfingin kjarasamninga á almennum markaði sem voru eins og hannaðir af Seðlabankastjóra. Hreyfingin, fyrir hönd vinnandi fólks, tók gríðarlega áhættu með því að undirrita kjarasamninga til fjögurra ára með svo hóflegum launahækkunum að á verðbólgutímum geta þær hæglega leitt til raunlaunalækkana. Um þetta var ekki samstaða innan hreyfingarinnar, en þetta var niðurstaðan. Við í VR gengumst inn á þessa línu í skugga hótunar Samtaka atvinnulífsins um verkbann sem átti að beinast gegn stórum hluta félagsfólks okkar, eða allt að 25 þúsundum. Það var hins vegar huggun harmi gegn að stjórnvöld komu að borðinu með aðgerðapakka sem munaði um og gjaldfrjálsar skólamálítíðir bar þar hæst. Við höfðum enda framkvæmt greiningu á þeim kostnaði sem foreldrar bera af því að koma börnum á legg og vissum að þetta væri jafnframt sá hópur okkar félagsfólks sem bæri einna hæstan húsnæðiskostnað. Gjaldfrjálsar skólamáltíðir væru almenn aðgerð sem myndi draga úr kjaraskerðingum fólks á viðkvæmum tíma lífsins. Atlaga gegn þeim ávinningi er atlaga að kjarasamningum. Nei við niðurskurði Áratugum saman hefur vinnandi fólk þurft að sitja undir þeim áróðri að laun þess séu einn helsti verðbólguhvatinn. Sú staðreynd að stýrivextir standa enn í 9,25%, þrátt fyrir langtímasamninga með svo hófstillum launahækkunum að hætta er á kaupmáttarlækkun, ætti að verða til þess að við losnum undan þeirri innantómu röksemdarfærslu í eitt skipti fyrir öll. Þessi dogmatíska sýn hefur leitt til þess að Ísland situr uppi með peningastefnu sem skortir allan trúverðugleika. Verðbólga er mun margþættara fyrirbæri en svo að hægt sé að hamra á einni skýringabreytu en hundsa kerfislæga verðbólguhvata sem hafa tekið sér bólfestu í efnahagslífinu. Einfaldar niðurskurðaraðgerðir, sem má nú heyra ákall eftir, munu aðeins verða til þess að auka byrðar launafólks. Verkalýðshreyfingin getur ekki sætt sig við að þegar örfáar krónur koma í annan vasa vinnandi manneskju mæti ríkið og taki þær og meira til úr hinum. Í því felst engin sátt, eins og til stóð að kenna gildandi kjarasamninga við. Við sitjum ekki hjá Við munum ekki sitja hjá þegar sífellt fleira af okkar félagsfólki verður bundið á óleysanlegan skuldaklafa eða gert ómögulegt að eiga þak yfir höfuð. Við getum ekki sætt okkur við að launafólk þurfi að greiða fyrir óstöðugleika sem það stofnaði ekki til í gegnum síhækkandi húsaleigu, aukna vaxtabyrði og hærra verð á nauðynjavörum. Stjórnvöld geta ekki boðið fólki á húsnæðismarkaði upp á þann eina valkost að demba skuldunum inn í framtíðina í gegnum verðtryggingu og þurfa þannig að vinna enn fleiri ár af starfsævinni til að standa undir gróða lánastofnana og allra hinna sem hagnast af afskiptaleysisstefnunni á húsnæðismarkaði. Þær aðgerðir sem nú þarf að grípa til þurfa að vera heildstæðar og taka jöfnum höndum á þenslu, húsnæði og verðlagi. Verkalýðshreyfingin hefur þegar skuldbundið sig með lágum launahækkunum. Nú þurfa ríkisstjórnin, Seðlabankinn, sveitarfélög og atvinnurekendur að standa við sitt. Og fyrir alla muni, ekki taka þessa pólitík út á börnum með því að taka af þeim tússlitina! Höfundur er varaformaður VR. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Halla Gunnarsdóttir Kjaramál Skóla- og menntamál Hafnarfjörður Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Hafnarfjarðarbær hefur gefið það út að börn í Hafnarfirði eigi héðan í frá að koma með liti og blýanta í skólann til að „sporna gegn sóun“. Það gefur auga leið að sóun lita verður miklu meiri ef öll börn þurfa að eiga gulan, rauðan, grænan og bláan, og auðvitað tré, vax og túss, til að mæta með í skólann. Málið snýst í raun um andstöðu hóps Sjálfstæðismanna við gjaldfrjálsar skólamáltíðir, sem voru hluti af pakka stjórnvalda vegna kjarasamninga sem undirritaðir voru í mars. sl. Gildir þar einu þótt margsannað sé að gjaldfrjálsar skólamáltíðir fyrir öll börn auki jöfnuð, vinni gegn fátækt og dragi úr offitu, ásamt því að efla námsárangur barna, sem þessu sama Sjálfstæðisfólki er tíðrætt um. Ákvörðun Hafnarfjarðarbæjar að seilast í vasa foreldra eftir tússlitum til að mótmæla gjaldfrjálsum skólamáltíðum er ekki aðeins slæm sem slík, heldur er hún eitt dæmi af mörgum um stjórnvaldsaðgerðir sem ganga gegn kjarasamningum. Markmiðið virðist öðru fremur að láta launafólk borga fyrir efnahagsóstöðugleikann, á meðan fjármagnið er varið. Kjarasamningar eftir forskrift Seðlabankans Í aðdraganda kjarasamninga og reyndar í miðjum kjaraviðræðum bárust þau skilaboð frá Seðlabankanum að útkoma kjarasamninga væri langstærsti óvissuþátturinn fyrir vaxtalækkunarferlið. Með öðrum orðum þá voru skilaboðin þau að yrði launum ekki haldið niðri myndu ekki skapast skilyrði til að lækka vexti. Þá höfðu stýrivextir verið 9,25% í hálft ár. Í anda þessa undirritaði verkalýðshreyfingin kjarasamninga á almennum markaði sem voru eins og hannaðir af Seðlabankastjóra. Hreyfingin, fyrir hönd vinnandi fólks, tók gríðarlega áhættu með því að undirrita kjarasamninga til fjögurra ára með svo hóflegum launahækkunum að á verðbólgutímum geta þær hæglega leitt til raunlaunalækkana. Um þetta var ekki samstaða innan hreyfingarinnar, en þetta var niðurstaðan. Við í VR gengumst inn á þessa línu í skugga hótunar Samtaka atvinnulífsins um verkbann sem átti að beinast gegn stórum hluta félagsfólks okkar, eða allt að 25 þúsundum. Það var hins vegar huggun harmi gegn að stjórnvöld komu að borðinu með aðgerðapakka sem munaði um og gjaldfrjálsar skólamálítíðir bar þar hæst. Við höfðum enda framkvæmt greiningu á þeim kostnaði sem foreldrar bera af því að koma börnum á legg og vissum að þetta væri jafnframt sá hópur okkar félagsfólks sem bæri einna hæstan húsnæðiskostnað. Gjaldfrjálsar skólamáltíðir væru almenn aðgerð sem myndi draga úr kjaraskerðingum fólks á viðkvæmum tíma lífsins. Atlaga gegn þeim ávinningi er atlaga að kjarasamningum. Nei við niðurskurði Áratugum saman hefur vinnandi fólk þurft að sitja undir þeim áróðri að laun þess séu einn helsti verðbólguhvatinn. Sú staðreynd að stýrivextir standa enn í 9,25%, þrátt fyrir langtímasamninga með svo hófstillum launahækkunum að hætta er á kaupmáttarlækkun, ætti að verða til þess að við losnum undan þeirri innantómu röksemdarfærslu í eitt skipti fyrir öll. Þessi dogmatíska sýn hefur leitt til þess að Ísland situr uppi með peningastefnu sem skortir allan trúverðugleika. Verðbólga er mun margþættara fyrirbæri en svo að hægt sé að hamra á einni skýringabreytu en hundsa kerfislæga verðbólguhvata sem hafa tekið sér bólfestu í efnahagslífinu. Einfaldar niðurskurðaraðgerðir, sem má nú heyra ákall eftir, munu aðeins verða til þess að auka byrðar launafólks. Verkalýðshreyfingin getur ekki sætt sig við að þegar örfáar krónur koma í annan vasa vinnandi manneskju mæti ríkið og taki þær og meira til úr hinum. Í því felst engin sátt, eins og til stóð að kenna gildandi kjarasamninga við. Við sitjum ekki hjá Við munum ekki sitja hjá þegar sífellt fleira af okkar félagsfólki verður bundið á óleysanlegan skuldaklafa eða gert ómögulegt að eiga þak yfir höfuð. Við getum ekki sætt okkur við að launafólk þurfi að greiða fyrir óstöðugleika sem það stofnaði ekki til í gegnum síhækkandi húsaleigu, aukna vaxtabyrði og hærra verð á nauðynjavörum. Stjórnvöld geta ekki boðið fólki á húsnæðismarkaði upp á þann eina valkost að demba skuldunum inn í framtíðina í gegnum verðtryggingu og þurfa þannig að vinna enn fleiri ár af starfsævinni til að standa undir gróða lánastofnana og allra hinna sem hagnast af afskiptaleysisstefnunni á húsnæðismarkaði. Þær aðgerðir sem nú þarf að grípa til þurfa að vera heildstæðar og taka jöfnum höndum á þenslu, húsnæði og verðlagi. Verkalýðshreyfingin hefur þegar skuldbundið sig með lágum launahækkunum. Nú þurfa ríkisstjórnin, Seðlabankinn, sveitarfélög og atvinnurekendur að standa við sitt. Og fyrir alla muni, ekki taka þessa pólitík út á börnum með því að taka af þeim tússlitina! Höfundur er varaformaður VR.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun