Hvað kostar krónan heimilin? Guðmundur Ragnarsson skrifar 9. júlí 2024 13:31 Í umræðum um gjaldmiðlamál og stöðu efnahagsmála á Íslandi er það oftast rök þeirra sem vilja halda í krónuna að fullyrða að hún bjargi okkur úr efnahagslægðum og áföllum. Þessi rök eru notuð til að blekkja almenning, en það er mikilvægt að skoða hvaða raunverulegan kostnað krónan leggur á heimilin og hvort hún raunverulega bætir líf okkar. Þetta er svipað og að halda því fram að brennuvargurinn sé blessun, vegna þess að hann hjálpaði til við að slökkva eldinn í einni íbúð af mörgum sem hann kveikti í og brunnu. Slíkan aðila á að taka úr umferð og það sama á við um krónuna. Vinnuþrælkun vegna krónunnar Ef við förum í að sundurliða þann óheyrilega kostnað sem almenningur hefur af sjálfstæðri örmynnt þá skilur maður ekki að nokkur skuli vera á móti því að losna við hana og taka upp sterkan gjaldmiðill.Ísland er fast í vaxtaokri og verðbólgu og við munum alltaf búa við hærri vexti en á evrusvæðinu, oft um 4,5% til 6,5% hærri, sem stafar af smæð gjaldmiðilsins hjá fámennri þjóð sem er á við bæjarfélag eins og Bergen í Noregi. Engin erlend þjóð myndi búa við svo smáan gjaldmiðil vegna mikillar áhættu og kostnaðar, enda er krónan ekki skiptanleg á erlendum mörkuðum, sem sýnir um leið algjört vantraust annarra landa á krónunni. Það er ekki sæmandi nokkurri þjóð að búa við slíka niðurlægingu eigin gjaldmiðils, svo ekki sé talað um fórnarkostnaðinn. Þetta þýðir að meðal Íslendingur eyðir mörgum auka árum af sínum vinnutíma bara í að greiða fyrir meiri vexti innan krónu en evru til að koma þaki yfir höfuðið á sér og sínum. Þannig greiða heimilin eina til tvær auka íbúðir umfram það sem væri með evru og skerðir sparnað um sömu upphæð. Þetta jafngildir því að heimilin og einstaklingarnir eru „mörg ár“ að vinna fyrir kostnaði krónunnar umfram evru, sem jafngildir einskonar vinnuþrælkun vegna krónuskattsins. Væntanlega vill ekkert heimili eða einstaklingur greiða auka krónuskatt sem nemur einni til tveim íbúðum eftir afborgunartíma til að viðhalda hér miklu hærri vaxtakostnaði en ef við værum með evru. Þetta skilja öll stærri fyrirtæki landsins afar vel enda hafa þau öll flúið krónuna sem geta og gera flest öll upp í evrum. Það eru bara einstaklingarnir og litlu fyrirtækin sem komast ekki út fyrir múra krónunnar og eru í fangelsi hennar. Krónan skapar því einskonar aðskilnaðarstefnu á Íslandi þó að stjórnarskráin kveði á um jafnræði. Þessi stöðuga mikla greiðslubyrði skerðir lífsgæði og veldur miklum mannlegum hörmungum og óhamingju sem ekki verður metið til fjár hjá einstaklingum og fjölskyldum. Fákeppni í samfélaginu Við búum einnig við fákeppni í mörgum greinum, eins og í tryggingarstarfsemi, bankastarfsemi, matvöruverslun, byggingavörum, olíuvörum og lyfjamarkaði vegna krónunnar. Fákeppni skerðir lífskjör okkar og er hluti af fórnarkostnaði við að hafa krónuna sem gjaldmiðil, þar sem erlendir aðilar koma ekki hingað á meðan krónan er. Þessi fákeppni hefur í för með sér hærra verðlag og minni kaupmátt og færri valkosti fyrir neytendur. Kostnaður ríkisins Fjórði stærsti liðurinn á fjárlögum eru afborganir og vextir af skuldum ríkissjóðs. Vaxtakostnaður A-hluta ríkisins af skuldum myndi lækka um 80 milljarða króna á ári með upptöku evru vegna langtíma vaxtamunar á milli krónu og evru. Til samanburðar kostar það um 80 milljarða króna að reka Landspítalann með 5000 starfsmönnum. Það er ekki hægt að réttlæta slíkt bruðl á fjármunum sem annars gætu verið notaðir til að bæta fjölmarga samfélagslega þjónustu og verkefni. Enda er staða okkar á öllum sviðum að verða mjög döpur. Hvort sem litið er á velferðarkerfið, heilbrigðiskerfið, vegakerfið, málefni barna og aldraðra svo eitthvað sé nefnt. Kaupmáttur og verðbólga Samkvæmt áliti frá ASÍ frá 2011 myndi upptaka evru leiða til varanlegrar lækkunar verðbólgu og vaxta, sem myndi auka kaupmátt um 30%. Þetta hefur ekki verið hrakið og stendur enn í dag. Aukinn kaupmáttur myndi bæta lífskjör okkar og gera almenningi kleift að spara og fjárfesta meira. Nýsköpun og atvinnulíf Nýsköpun í atvinnulífi á Íslandi þrífst ekki vel í krónuhagkerfi. Fyrirtæki sem skapa verðmæti þurfa oft að flytja úr landi til að dafna. Við erum að mennta ungt fólk sem á í erfiðleikum með að fá vinnu hér vegna þess að krónan gerir nýsköpunarfyrirtækum erfitt fyrir að vaxa og dafna. Til að skapa verðmæti og halda í menntaðan mannauð okkar þurfum við sterkan gjaldmiðil. Afleiðingin af krónuhagkerfinu er að hér þrífast helst atvinnugreinar sem byggja á innfluttu vinnuafli s.s. ferðaþjónusta, með minni framleiðni og verðmætasköpun en hátæknigreinar, sem aftur veldur lakari kaupmætti og lífskjörum. Á sama tíma fara Íslendingar úr landi. Aðild að Evrópusambandinu Við höfum einstakt tækifæri til að bæta lífskjör og kaupmátt okkar um yfir 30% með því að fara í aðildarviðræður við Evrópusambandið og taka upp evru. Við gerum það með því að koma með samning sem við munum geta tekið heiðarlega umræðu um kosti hans og galla. Síðan er það okkar að samþykkja hann í þjóðaratkvæðagreiðslu eða fella af hann er ekki okkur hagstæður. Þvílíkur lúxusstaða að eiga þennan möguleika til að auka hagsæld okkar. Þetta er tækifæri sem engri þjóð stendur til boða í dag. Við eigum að nýta þetta tækifæri til að bæta lífskjör okkar, auka samkeppni og lækka verðlag. Aðild að ESB myndi einnig opna dyr fyrir íslensk fyrirtæki til að starfa á stærri markaði með meiri stöðugleika.Maður veltir því fyrir sé hvort þeir sem eru á móti því að ljúka aðildarviðræðum og sjá samninginn vilji ekki bætt lífskjör almennings í landinu. Hvaða hvatir og hagsmunir liggi þar á baki? Niðurstaða Við verðum að leita allra leiða til að bæta lífskjör okkar. Krónan er að valda okkur efnahagslegum hörmungum og skerða lífsgæði okkar um meira en 30% á hverju ári. Við eigum betra skilið og þurfum að gera róttækar breytingar í efnahagsmálum okkar með inngöngu í Evrópusambandið og upptöku evru. Með þessum breytingum getum við tryggt að lífskjör á Íslandi verði betri fyrir alla. Við verðum að viðurkenna að við erum komin á endastöð í verðmætasköpun með krónuna.Til að bæta lífskjör þurfum við að taka upp annan gjaldmiðil, sem laðar að fyrirtæki og tryggir að nýsköpunarfyrirtæki og þau sem fyrir eru geti starfað hér og skapað vel launuð störf. Eitt mesta verðmæti sem við eigum er mannauðurinn og hann eigum við að virkja til hagsældar. Það mun ekki takast með krónuna sem gjaldmiðil. Ég fullyrði að sú mikla hnignun sem er að eiga sér stað á mörgum sviðum íslensks samfélags er krónunni að kenna og lífskjör okkar munu versna ef við höldum áfram með hana. Við erum að eyða óheyrilegum fjármunum í gjaldmiðilinn krónuna, sem veldur okkur efnahagslegum skaða á hverjum degi.Í þessari litlu upptalningu sé ég ekkert dæmi þar sem krónan bætir hag okkar. Þvert á móti skerðir hún lífsgæði okkar, sem þýðir að við gætum haft það miklu betra á okkar frábæra landi. Til þess verðum við að gera róttækar breytingar í okkar efnahagsmálum með inngöngu í Evrópusambandið og upptöku evru. Við eigum betra skilið en að vera föst í krónuokri og fákeppni. Kv. Guðmundur Ragnarsson,Varaþingmaður Viðreisnar og fyrrverandi formaður Félags vélstjóra og málmtæknimanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Ragnarsson Íslenska krónan Efnahagsmál Fjármál heimilisins Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Í umræðum um gjaldmiðlamál og stöðu efnahagsmála á Íslandi er það oftast rök þeirra sem vilja halda í krónuna að fullyrða að hún bjargi okkur úr efnahagslægðum og áföllum. Þessi rök eru notuð til að blekkja almenning, en það er mikilvægt að skoða hvaða raunverulegan kostnað krónan leggur á heimilin og hvort hún raunverulega bætir líf okkar. Þetta er svipað og að halda því fram að brennuvargurinn sé blessun, vegna þess að hann hjálpaði til við að slökkva eldinn í einni íbúð af mörgum sem hann kveikti í og brunnu. Slíkan aðila á að taka úr umferð og það sama á við um krónuna. Vinnuþrælkun vegna krónunnar Ef við förum í að sundurliða þann óheyrilega kostnað sem almenningur hefur af sjálfstæðri örmynnt þá skilur maður ekki að nokkur skuli vera á móti því að losna við hana og taka upp sterkan gjaldmiðill.Ísland er fast í vaxtaokri og verðbólgu og við munum alltaf búa við hærri vexti en á evrusvæðinu, oft um 4,5% til 6,5% hærri, sem stafar af smæð gjaldmiðilsins hjá fámennri þjóð sem er á við bæjarfélag eins og Bergen í Noregi. Engin erlend þjóð myndi búa við svo smáan gjaldmiðil vegna mikillar áhættu og kostnaðar, enda er krónan ekki skiptanleg á erlendum mörkuðum, sem sýnir um leið algjört vantraust annarra landa á krónunni. Það er ekki sæmandi nokkurri þjóð að búa við slíka niðurlægingu eigin gjaldmiðils, svo ekki sé talað um fórnarkostnaðinn. Þetta þýðir að meðal Íslendingur eyðir mörgum auka árum af sínum vinnutíma bara í að greiða fyrir meiri vexti innan krónu en evru til að koma þaki yfir höfuðið á sér og sínum. Þannig greiða heimilin eina til tvær auka íbúðir umfram það sem væri með evru og skerðir sparnað um sömu upphæð. Þetta jafngildir því að heimilin og einstaklingarnir eru „mörg ár“ að vinna fyrir kostnaði krónunnar umfram evru, sem jafngildir einskonar vinnuþrælkun vegna krónuskattsins. Væntanlega vill ekkert heimili eða einstaklingur greiða auka krónuskatt sem nemur einni til tveim íbúðum eftir afborgunartíma til að viðhalda hér miklu hærri vaxtakostnaði en ef við værum með evru. Þetta skilja öll stærri fyrirtæki landsins afar vel enda hafa þau öll flúið krónuna sem geta og gera flest öll upp í evrum. Það eru bara einstaklingarnir og litlu fyrirtækin sem komast ekki út fyrir múra krónunnar og eru í fangelsi hennar. Krónan skapar því einskonar aðskilnaðarstefnu á Íslandi þó að stjórnarskráin kveði á um jafnræði. Þessi stöðuga mikla greiðslubyrði skerðir lífsgæði og veldur miklum mannlegum hörmungum og óhamingju sem ekki verður metið til fjár hjá einstaklingum og fjölskyldum. Fákeppni í samfélaginu Við búum einnig við fákeppni í mörgum greinum, eins og í tryggingarstarfsemi, bankastarfsemi, matvöruverslun, byggingavörum, olíuvörum og lyfjamarkaði vegna krónunnar. Fákeppni skerðir lífskjör okkar og er hluti af fórnarkostnaði við að hafa krónuna sem gjaldmiðil, þar sem erlendir aðilar koma ekki hingað á meðan krónan er. Þessi fákeppni hefur í för með sér hærra verðlag og minni kaupmátt og færri valkosti fyrir neytendur. Kostnaður ríkisins Fjórði stærsti liðurinn á fjárlögum eru afborganir og vextir af skuldum ríkissjóðs. Vaxtakostnaður A-hluta ríkisins af skuldum myndi lækka um 80 milljarða króna á ári með upptöku evru vegna langtíma vaxtamunar á milli krónu og evru. Til samanburðar kostar það um 80 milljarða króna að reka Landspítalann með 5000 starfsmönnum. Það er ekki hægt að réttlæta slíkt bruðl á fjármunum sem annars gætu verið notaðir til að bæta fjölmarga samfélagslega þjónustu og verkefni. Enda er staða okkar á öllum sviðum að verða mjög döpur. Hvort sem litið er á velferðarkerfið, heilbrigðiskerfið, vegakerfið, málefni barna og aldraðra svo eitthvað sé nefnt. Kaupmáttur og verðbólga Samkvæmt áliti frá ASÍ frá 2011 myndi upptaka evru leiða til varanlegrar lækkunar verðbólgu og vaxta, sem myndi auka kaupmátt um 30%. Þetta hefur ekki verið hrakið og stendur enn í dag. Aukinn kaupmáttur myndi bæta lífskjör okkar og gera almenningi kleift að spara og fjárfesta meira. Nýsköpun og atvinnulíf Nýsköpun í atvinnulífi á Íslandi þrífst ekki vel í krónuhagkerfi. Fyrirtæki sem skapa verðmæti þurfa oft að flytja úr landi til að dafna. Við erum að mennta ungt fólk sem á í erfiðleikum með að fá vinnu hér vegna þess að krónan gerir nýsköpunarfyrirtækum erfitt fyrir að vaxa og dafna. Til að skapa verðmæti og halda í menntaðan mannauð okkar þurfum við sterkan gjaldmiðil. Afleiðingin af krónuhagkerfinu er að hér þrífast helst atvinnugreinar sem byggja á innfluttu vinnuafli s.s. ferðaþjónusta, með minni framleiðni og verðmætasköpun en hátæknigreinar, sem aftur veldur lakari kaupmætti og lífskjörum. Á sama tíma fara Íslendingar úr landi. Aðild að Evrópusambandinu Við höfum einstakt tækifæri til að bæta lífskjör og kaupmátt okkar um yfir 30% með því að fara í aðildarviðræður við Evrópusambandið og taka upp evru. Við gerum það með því að koma með samning sem við munum geta tekið heiðarlega umræðu um kosti hans og galla. Síðan er það okkar að samþykkja hann í þjóðaratkvæðagreiðslu eða fella af hann er ekki okkur hagstæður. Þvílíkur lúxusstaða að eiga þennan möguleika til að auka hagsæld okkar. Þetta er tækifæri sem engri þjóð stendur til boða í dag. Við eigum að nýta þetta tækifæri til að bæta lífskjör okkar, auka samkeppni og lækka verðlag. Aðild að ESB myndi einnig opna dyr fyrir íslensk fyrirtæki til að starfa á stærri markaði með meiri stöðugleika.Maður veltir því fyrir sé hvort þeir sem eru á móti því að ljúka aðildarviðræðum og sjá samninginn vilji ekki bætt lífskjör almennings í landinu. Hvaða hvatir og hagsmunir liggi þar á baki? Niðurstaða Við verðum að leita allra leiða til að bæta lífskjör okkar. Krónan er að valda okkur efnahagslegum hörmungum og skerða lífsgæði okkar um meira en 30% á hverju ári. Við eigum betra skilið og þurfum að gera róttækar breytingar í efnahagsmálum okkar með inngöngu í Evrópusambandið og upptöku evru. Með þessum breytingum getum við tryggt að lífskjör á Íslandi verði betri fyrir alla. Við verðum að viðurkenna að við erum komin á endastöð í verðmætasköpun með krónuna.Til að bæta lífskjör þurfum við að taka upp annan gjaldmiðil, sem laðar að fyrirtæki og tryggir að nýsköpunarfyrirtæki og þau sem fyrir eru geti starfað hér og skapað vel launuð störf. Eitt mesta verðmæti sem við eigum er mannauðurinn og hann eigum við að virkja til hagsældar. Það mun ekki takast með krónuna sem gjaldmiðil. Ég fullyrði að sú mikla hnignun sem er að eiga sér stað á mörgum sviðum íslensks samfélags er krónunni að kenna og lífskjör okkar munu versna ef við höldum áfram með hana. Við erum að eyða óheyrilegum fjármunum í gjaldmiðilinn krónuna, sem veldur okkur efnahagslegum skaða á hverjum degi.Í þessari litlu upptalningu sé ég ekkert dæmi þar sem krónan bætir hag okkar. Þvert á móti skerðir hún lífsgæði okkar, sem þýðir að við gætum haft það miklu betra á okkar frábæra landi. Til þess verðum við að gera róttækar breytingar í okkar efnahagsmálum með inngöngu í Evrópusambandið og upptöku evru. Við eigum betra skilið en að vera föst í krónuokri og fákeppni. Kv. Guðmundur Ragnarsson,Varaþingmaður Viðreisnar og fyrrverandi formaður Félags vélstjóra og málmtæknimanna.
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun