Femínistar eru sínar eigin konur Silja Björk Björnsdóttir skrifar 3. apríl 2023 12:00 Reglulega gerist það hér á landi að ein ákveðin manneskja, yfirleitt kona og þolandi - er útvalin af samfélaginu sem opinber málpípa, forseti og framkvæmdarstýra íslenska femínismans. Kona þessi er iðulega sú sem hefur hvað hæst í samfélagsumræðunni og lætur á sér kveða sem femínisti, þolandi ofbeldis og misréttis. Konan verður þannig skotspónn feðraveldisins og andófsfólks jafnréttisbaráttunnar, sama hvort henni líkar það betur eða verr - enda þykir flestum auðveldara að persónugera það sem þeim mislíkar og vill fólk geta fellt falska skurðgoðið svo hægt sé að tilbiðja hinn réttmæta frelsara feðraveldiskúgunnar. Það er fásinna að útnefna þessa einu breysku, mennsku og ófullkomnu Konu sem réttargæsluvörð femínískrar hugsjónar. Femínismi, kynjabaráttan, kvennabaráttan, jafnréttisbaráttan eða hvað sem við kjósum að kalla hana, er ekki stjórnmálaflokkur sem við skráum okkur í eða sértrúarsöfnuður sem tælir okkur til sín með gylliboðum. Það er engin stefnuyfirlýsing, skipulögð reglugerð eða vikulegir fundir hjá Femínistum landsins. Femínismi er hugsjónabarátta, knúin áfram af kúguðum konum í meirihluta, kvárum og körlum, þolendum ofbeldis og öðrum minnihlutahópum sem leitast eftir því að rísa upp gegn ríkjandi hugmyndafræði feðraveldisins og ofbeldismenningu sem viðgengist hefur í árhundruðir í vestrænum heimi. Femínísk barátta verður til með samstöðu, samvinnu og fjölbreytileika. Baráttan þarf ekki andlit einnar ákveðinnar Konu, hvort sem hún situr vinstra megin á Alþingi, rífst í blöðunum og kommentakerfinu eða heldur úti vinsælu hlaðvarpi. Það er ekki kosin Forseti Femínismans á ársþingi íslenskra femínista. Það er ekkert landsþing. Það er engin samkomustaður þar sem við sitjum öll í hring og kyrjum möntrur til heiðurs útvöldu Konunni og lepjum upp tístin hennar eins og blásýrudjús á hitabeltiseyju. Við völdum ekki þessa Konu, feðraveldið gerði það og fjölmiðlar ýta undir það með því að láta Konuna svara fyrir hvert einasta málefni innan baráttunnar, senda hana í hvern einasta spjallþátt, útvarpsþátt eða blaðaviðtal sem mögulega hægt er og krefja hana svara um blæbrigði baráttunnar og sé svarið rangt að mati feðraveldisins, er femínisminn þar af leiðandi útdauður. En femínismi er ekki fótboltalið sem þarfnast fyrirliða, verkalýðsbarátta sem þarfnast leiðtoga, heldur flókin hugsjónabarátta sem hverfist um það að hópar hinna kúguðu berjist á móti kapítalísku feðraveldiskerfi og ofbeldismenningu sem heldur minnihlutahópum og réttindum þeirra í skefjum í þágu eigin hagsmuna. Feðraveldið stórgræðir nefnilega á því að leggja heilindi allrar femíniskrar baráttu á herðar einnar Konu. Konu sem á að vera fullkomin í alla staði, flekklaus og prúðbúin, heilsteypt birtingarmynd baráttunnar og verður að vera í toppformi alla daga. Hún má ekki hafa of hátt, hún má ekki hafa of lágt. Hún má ekki vera of kurteis en heldur ekki of dónaleg. Hún má ekki misstíga sig eða fara með fleipur í pontu. Hún má ekki hafa skrifað asnaleg komment á spjallþræði fyrir áratug, hún má ekki hafa nokkurntímann sagt ósatt eða verið leiðinleg, óþægileg eða óvægin. Hún verður að vera fullkomin samkvæmt gerræðislegum skilgreiningum feðraveldisins, annars er úti um femínismann eins og hann leggur sig. Öll baráttan er þannig sett á herðar Konu sem er jú, manneskja - breysk, fær um bresti og mistök. Það þýðir að þegar Konunni verður á í messunni, sem henni mun verða því hún er jú bara manneskja, er fullkomið tækifæri fyrir ríkjandi nauðgunar- og feðraveldismenningu að rísa upp á afturfótunum og segja „Sko! Við sögðum það, femínismi er kjaftæði og það er ekki hægt að taka mark á femínistum því Konan er sek um að vera ekki fullkomin!”. Það verður þar af leiðandi til þess að þó svo Konan hafi unnið gott, mikilvægt og jafnvel straumhverfandi starf í þágu femínískrar baráttu - er nú hægt að grafa undan því öllu og kasta femínískum ávinningunum frá sér, vegna þess að Konan, sem aldrei sótti um starf Forseta Femínismans til að byrja með, gerði mistök. Við höfum séð þetta gerast margoft í íslenskri menningu. Aðrir femínistar eiga oft erfitt með að vera opinberlega ósammála Konunni og aðferðarfræði hennar, því samfélagið upphefur Konuna á alltof háan stall um stund og gerir hana ósnertanlega. Skyndilega þýðir það að vera femínisti að þurfa alltaf að vera sammála Konunni í einu og öllu. Ef það gerist að femínistarnir eru ekki sammála Konunni eða gagnrýna hana á einhvern hátt, er það enn eitt tækifærið fyrir feðraveldið til þess að gera lítið út baráttunni sem heild. „Sko, sjáiði bara - þær eru ekki einu sinni sammála um þetta ákveðna málefni hérna, femínistarnir! Það er ekki hægt að taka mark á neinu sem þær eru að segja!”. Feðraveldið græðir alltaf mest á því að gagnrýnendur þess séu sundraðir og svo upptekin af innri baráttu að þau hafi ekki tíma til þess að berjast á móti ríkjandi feðraveldishugsuninni. Þannig hangir feðraveldið enn uppi, því það reiðir sig á sundrung og smávægileg rifrildi innan minnihlutahópanna sem sameinaðir væru annars stærri og megnugri en feðraveldið sjálft. Þetta höfum við einnig séð gerast margoft í sögunni og þetta heldur áfram að gerast. Þess vegna verðum við að hætta að stjörnugera og dýrka Konuna, upphefja hana ofar öllu og þykjast vera sammála öllu sem hún segir og gerir. Það er engum hollt að fylgja annarri manneskju í blindni og samfélaginu ekki hollt að ein Kona sé í forsvari fyrir jafn flókna, erfiða og oft sársaukafulla baráttu og jafnrétti kynjanna. Við verðum að gera fjölmiðla ábyrga fyrir því að fjalla um baráttuna með sem fjölbreyttustum hætti og þau okkar sem telja sig yfirlýsta femínista, þurfum að gagnrýna þessa tilhneygingu samfélagsins að útnefna eina háværa Konu sem forseta baráttunnar hverju sinni. Raddir okkar allra eiga að fá að heyrast, ekki bara þessarar einu Konu sem allt í einu varð hið útvalda andlit hugsjónarinnar. Femíníska baráttan er flókin, erfið og triggerandi. Það á engin ein kona það skilið að vera gerð ábyrg fyrir heilindum íslenska femínismans hverju sinni, enda er engin kona starfinu vaxin, því angar baráttunnar teygja sig í króka og kima sem ómögulegt er fyrir eina konu að þekkja til hlítar. Femínistar, eins og önnur, geta verið sammála um að vera ósammála. Femínistar eru líka bara fólk, þolendur, breyskar manneskjur með áfallasögu og öll gerumst við sek um eitraða hegðun. Það á að sjálfsögðu gera okkur ábyrg fyrir slíkri hegðun, mistökum og lögbrotum en það breytir því ekki að virkur og fjölbreyttur femínismi er eina leiðin úr kapítalískum klóm feðraveldisins, óháð því hvaða Kona er sett í forsvar fyrir barátunni af froðufellandi feðraveldi og kúgurum hverju sinni. Á þessum umbrotatímum í íslensku samfélagi, og heiminum öllum, eftir ótal frelsanir geirvarta og uppgjör á ofbeldi á opinberum vettvangi, er kjörið tækifæri fyrir íslenska femínista að láta á sér kveða og gera þannig kröfu til samfélagsins alls að láta af þessari skaðlegu hegðun að útnefna Forseta femínismans og gera hana ábyrga fyrir öllu - það er hvorki hollt fyrir Konuna, femíníska hugsjón né baráttuna sem heild. Höfundur er rithöfundur og femínisti. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jafnréttismál Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson Skoðun Fátækt er ekki blankheit Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Hvaðan kemur fylgi Katrínar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir Skoðun Fremst meðal jafningja: Halla Tómasdóttir á Bessastaði Birna Jónsdóttir Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg Skoðun Öllu frelsi fylgir ábyrgð, líka tjáningarfrelsinu Arnar Þór Jónsson Skoðun Katrín á Bessastaði Björn Snæbjörnsson Skoðun Skoðun Skoðun Tveir valkostir Ragnheiður Jónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn sem sameinar Björk Baldursdóttir,Ingvi Stefánsson skrifar Skoðun Hvaðan kemur fylgi Katrínar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað viljum við? skrifar Skoðun Fátækt er ekki blankheit Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Fremst meðal jafningja: Halla Tómasdóttir á Bessastaði Birna Jónsdóttir skrifar Skoðun Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Hulda eða Stoltenberg? Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Katrín á Bessastaði Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Hvað er það sem Alþingi ber að vernda á Þingvöllum? Lára Magnúsardóttir skrifar Skoðun Öllu frelsi fylgir ábyrgð, líka tjáningarfrelsinu Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir skrifar Skoðun Sameiningartákn á tímum sundrungar Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvað væri lífið án vina? Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hverjir bera ábyrgð á að halda launum kvenna niðri? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg skrifar Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Tímabær orð Unnar Arndísardóttur um afstæði barneigna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í hjarta sínu græn, en varla í reynd Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason skrifar Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir skrifar Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhlutlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Sjá meira
Reglulega gerist það hér á landi að ein ákveðin manneskja, yfirleitt kona og þolandi - er útvalin af samfélaginu sem opinber málpípa, forseti og framkvæmdarstýra íslenska femínismans. Kona þessi er iðulega sú sem hefur hvað hæst í samfélagsumræðunni og lætur á sér kveða sem femínisti, þolandi ofbeldis og misréttis. Konan verður þannig skotspónn feðraveldisins og andófsfólks jafnréttisbaráttunnar, sama hvort henni líkar það betur eða verr - enda þykir flestum auðveldara að persónugera það sem þeim mislíkar og vill fólk geta fellt falska skurðgoðið svo hægt sé að tilbiðja hinn réttmæta frelsara feðraveldiskúgunnar. Það er fásinna að útnefna þessa einu breysku, mennsku og ófullkomnu Konu sem réttargæsluvörð femínískrar hugsjónar. Femínismi, kynjabaráttan, kvennabaráttan, jafnréttisbaráttan eða hvað sem við kjósum að kalla hana, er ekki stjórnmálaflokkur sem við skráum okkur í eða sértrúarsöfnuður sem tælir okkur til sín með gylliboðum. Það er engin stefnuyfirlýsing, skipulögð reglugerð eða vikulegir fundir hjá Femínistum landsins. Femínismi er hugsjónabarátta, knúin áfram af kúguðum konum í meirihluta, kvárum og körlum, þolendum ofbeldis og öðrum minnihlutahópum sem leitast eftir því að rísa upp gegn ríkjandi hugmyndafræði feðraveldisins og ofbeldismenningu sem viðgengist hefur í árhundruðir í vestrænum heimi. Femínísk barátta verður til með samstöðu, samvinnu og fjölbreytileika. Baráttan þarf ekki andlit einnar ákveðinnar Konu, hvort sem hún situr vinstra megin á Alþingi, rífst í blöðunum og kommentakerfinu eða heldur úti vinsælu hlaðvarpi. Það er ekki kosin Forseti Femínismans á ársþingi íslenskra femínista. Það er ekkert landsþing. Það er engin samkomustaður þar sem við sitjum öll í hring og kyrjum möntrur til heiðurs útvöldu Konunni og lepjum upp tístin hennar eins og blásýrudjús á hitabeltiseyju. Við völdum ekki þessa Konu, feðraveldið gerði það og fjölmiðlar ýta undir það með því að láta Konuna svara fyrir hvert einasta málefni innan baráttunnar, senda hana í hvern einasta spjallþátt, útvarpsþátt eða blaðaviðtal sem mögulega hægt er og krefja hana svara um blæbrigði baráttunnar og sé svarið rangt að mati feðraveldisins, er femínisminn þar af leiðandi útdauður. En femínismi er ekki fótboltalið sem þarfnast fyrirliða, verkalýðsbarátta sem þarfnast leiðtoga, heldur flókin hugsjónabarátta sem hverfist um það að hópar hinna kúguðu berjist á móti kapítalísku feðraveldiskerfi og ofbeldismenningu sem heldur minnihlutahópum og réttindum þeirra í skefjum í þágu eigin hagsmuna. Feðraveldið stórgræðir nefnilega á því að leggja heilindi allrar femíniskrar baráttu á herðar einnar Konu. Konu sem á að vera fullkomin í alla staði, flekklaus og prúðbúin, heilsteypt birtingarmynd baráttunnar og verður að vera í toppformi alla daga. Hún má ekki hafa of hátt, hún má ekki hafa of lágt. Hún má ekki vera of kurteis en heldur ekki of dónaleg. Hún má ekki misstíga sig eða fara með fleipur í pontu. Hún má ekki hafa skrifað asnaleg komment á spjallþræði fyrir áratug, hún má ekki hafa nokkurntímann sagt ósatt eða verið leiðinleg, óþægileg eða óvægin. Hún verður að vera fullkomin samkvæmt gerræðislegum skilgreiningum feðraveldisins, annars er úti um femínismann eins og hann leggur sig. Öll baráttan er þannig sett á herðar Konu sem er jú, manneskja - breysk, fær um bresti og mistök. Það þýðir að þegar Konunni verður á í messunni, sem henni mun verða því hún er jú bara manneskja, er fullkomið tækifæri fyrir ríkjandi nauðgunar- og feðraveldismenningu að rísa upp á afturfótunum og segja „Sko! Við sögðum það, femínismi er kjaftæði og það er ekki hægt að taka mark á femínistum því Konan er sek um að vera ekki fullkomin!”. Það verður þar af leiðandi til þess að þó svo Konan hafi unnið gott, mikilvægt og jafnvel straumhverfandi starf í þágu femínískrar baráttu - er nú hægt að grafa undan því öllu og kasta femínískum ávinningunum frá sér, vegna þess að Konan, sem aldrei sótti um starf Forseta Femínismans til að byrja með, gerði mistök. Við höfum séð þetta gerast margoft í íslenskri menningu. Aðrir femínistar eiga oft erfitt með að vera opinberlega ósammála Konunni og aðferðarfræði hennar, því samfélagið upphefur Konuna á alltof háan stall um stund og gerir hana ósnertanlega. Skyndilega þýðir það að vera femínisti að þurfa alltaf að vera sammála Konunni í einu og öllu. Ef það gerist að femínistarnir eru ekki sammála Konunni eða gagnrýna hana á einhvern hátt, er það enn eitt tækifærið fyrir feðraveldið til þess að gera lítið út baráttunni sem heild. „Sko, sjáiði bara - þær eru ekki einu sinni sammála um þetta ákveðna málefni hérna, femínistarnir! Það er ekki hægt að taka mark á neinu sem þær eru að segja!”. Feðraveldið græðir alltaf mest á því að gagnrýnendur þess séu sundraðir og svo upptekin af innri baráttu að þau hafi ekki tíma til þess að berjast á móti ríkjandi feðraveldishugsuninni. Þannig hangir feðraveldið enn uppi, því það reiðir sig á sundrung og smávægileg rifrildi innan minnihlutahópanna sem sameinaðir væru annars stærri og megnugri en feðraveldið sjálft. Þetta höfum við einnig séð gerast margoft í sögunni og þetta heldur áfram að gerast. Þess vegna verðum við að hætta að stjörnugera og dýrka Konuna, upphefja hana ofar öllu og þykjast vera sammála öllu sem hún segir og gerir. Það er engum hollt að fylgja annarri manneskju í blindni og samfélaginu ekki hollt að ein Kona sé í forsvari fyrir jafn flókna, erfiða og oft sársaukafulla baráttu og jafnrétti kynjanna. Við verðum að gera fjölmiðla ábyrga fyrir því að fjalla um baráttuna með sem fjölbreyttustum hætti og þau okkar sem telja sig yfirlýsta femínista, þurfum að gagnrýna þessa tilhneygingu samfélagsins að útnefna eina háværa Konu sem forseta baráttunnar hverju sinni. Raddir okkar allra eiga að fá að heyrast, ekki bara þessarar einu Konu sem allt í einu varð hið útvalda andlit hugsjónarinnar. Femíníska baráttan er flókin, erfið og triggerandi. Það á engin ein kona það skilið að vera gerð ábyrg fyrir heilindum íslenska femínismans hverju sinni, enda er engin kona starfinu vaxin, því angar baráttunnar teygja sig í króka og kima sem ómögulegt er fyrir eina konu að þekkja til hlítar. Femínistar, eins og önnur, geta verið sammála um að vera ósammála. Femínistar eru líka bara fólk, þolendur, breyskar manneskjur með áfallasögu og öll gerumst við sek um eitraða hegðun. Það á að sjálfsögðu gera okkur ábyrg fyrir slíkri hegðun, mistökum og lögbrotum en það breytir því ekki að virkur og fjölbreyttur femínismi er eina leiðin úr kapítalískum klóm feðraveldisins, óháð því hvaða Kona er sett í forsvar fyrir barátunni af froðufellandi feðraveldi og kúgurum hverju sinni. Á þessum umbrotatímum í íslensku samfélagi, og heiminum öllum, eftir ótal frelsanir geirvarta og uppgjör á ofbeldi á opinberum vettvangi, er kjörið tækifæri fyrir íslenska femínista að láta á sér kveða og gera þannig kröfu til samfélagsins alls að láta af þessari skaðlegu hegðun að útnefna Forseta femínismans og gera hana ábyrga fyrir öllu - það er hvorki hollt fyrir Konuna, femíníska hugsjón né baráttuna sem heild. Höfundur er rithöfundur og femínisti.
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun