Lesfimleikar þingmanns Heiða María Sigurðardóttir skrifar 30. mars 2023 16:00 Eyjólfur Ármannsson, þingmaður Flokks fólksins, skrifaði á dögunum grein um lestur barna þar sem hann kallar eftir að leshraðamælingum verði hætt. Með því er hann að vísa til lestrarprófs á vegum Menntamálastofnunar sem alla jafna er lagt fyrir þrisvar á ári í íslenskum grunnskólum og er ætlað að mæla lesfimi (e. reading fluency). Máli sínu til stuðnings vitnar hann í vísindamennina Kate Nation og Margaret Snowling sem hann bendir réttilega á að eru meðal helstu sérfræðinga í heiminum í lestrarfræðum. „Hvar eru menntamálaráðherra og Háskóli Íslands?” spyr Eyjólfur í grein sinni, og heldur áfram: „Fræðimenn Háskóla Íslands á sviði lestrar hafa ekkert fært fram og þögnin þar um leshraðamælingar... er æpandi.” Vandinn er að Nation og Snowling eru bara ekkert á þeirri skoðun að leggja eigi niður lestrarpróf af þessu tagi. Um það skrifa þær ásamt Freyju Birgisdóttur – sem er einmitt fræðimaður í Háskóla Íslands á sviði lestrar – í svargrein sinni, „Vísindin á bak við lesfimipróf”. Í stað þess að gleðjast yfir því að dósent við Háskóla Íslands bregðist við kallinu um að rjúfa hina meintu æpandi þögn þá bregst Eyjólfur ókvæða við. Á opnum Facebook-þræði segir hann: „Með hreinum ólíkindum að fara í nánast sömu setningu… að nota hugtakið lesfimipróf og fara svo að fabúlera. Háskóli Íslands hættir seint að vera sér til skammar… Hvernig stendur á því að hún [Freyja Birgisdóttir] notar hugtakið lesfimipróf til að svara mér þegar ég nota hugtakið hraðlestrarpróf og hraðlestrarmælingar? Þetta eru tvö gjörólík hugtök.” En þetta eru ekki tvö gjörólík hugtök – það er eins og að segja að algebrupróf og stærðfræðipróf séu gjörólík hugtök. Að mæla leshraða er ein leið til að mæla lesfimi, og að mæla kunnáttu í algebru er ein leið til að mæla kunnáttu í stærðfræði. Og rétt eins og hægt er að meta stærðfræðikunnáttu með fleiri aðferðum, eins og með því að leggja fyrir dæmi í rúmfræði, þá eru líka til fleiri leiðir til að mæla lesfimi, svo sem að kanna einnig hversu rétt er lesið. En hið blessaða „hraðlestrarpróf” Menntamálastofnunar, sem Eyjólfi er svo illa við, gerir einmitt það. Það mælir fjölda rétt lesinna orða á mínútu, sem nær þá utan um bæði snerpu og nákvæmni í lestri, sem eru einmitt helstu þættir lesfimi. Mælingar á lesfimi eru svolítið eins að taka blóðprufu. Læknar taka ekki blóðprufur af því að þeir hafa svo einstaklega mikinn áhuga á blóði – heldur vegna þess að eiginleikar blóðs geta gefið mikilvægar vísbendingar um heilsufar fólks. Sömuleiðis eru mælingar á lesfimi ekki gerðar af því að fræðimenn – í Háskóla Íslands eða annars staðar – hafi svo ótrúlega mikinn áhuga á hvort börn geti bunað út úr sér texta á methraða heldur gefa mælingar á lesfimi vísbendingu um ýmsa aðra þætti, svo sem lesskilning og lesblindu. Lesfimi gefur til kynna að sjálfvirkni í lestri er orðin mikil og barnið er þá líklegra til að skilja og muna textann sem það les. Lestur snýst vissulega ekki bara um lesfimi – en enginn hefur haldið því fram. Ekki ég, ekki Freyja Birgisdóttir, og ekki hinir virtu erlendu fræðimenn. Eyjólfur virðist þó ósáttur og segir: „Þetta eru hraðapróf og ekkert annað. Þú hefðir aldrei fengið þessa meðhöfunda ef þú hefðir notað hugtakið leshraðapróf. Svo einfalt er það, og það vissirðu allan tímann.” Þarna vísar hann orðum sínum til Freyju, sem svarar Eyjólfi á þá leið að beinar tilvitnanir í grein hans hafi verið þýddar beint í samskiptum hennar við fræðimennina Nation og Snowling, til dæmis hafi orðið „leshraðapróf” verið þýtt sem „measures of reading speed”. En þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir til að leiðrétta misskilning Eyjólfs um að allir séu að misskilja hann, þá ásakar Eyjólfur fólk um svik og pretti. Í viðtali segir Eyjólfur að starfsmenn Háskóla Íslands hafi blekkt hinar erlendu fræðikonur, Snowling og Nation, til að skrifa svargrein við upphaflegum skrifum hans. Eyjólfur segist enn fremur aldrei hafa kynnst „annarri eins rætni og fræðihroka gagnvart gagnrýnendum Háskóla Íslands”. Þetta er nú aldeilis skemmtilegt hjá þingmanninum og augljóslega enginn hroki fólginn í hans eigin orðum. Hvaða hagsmuna væri dósent við Háskóla Íslands að gæta sem fengju hann til að ljúga að erlendum kollegum sínum til þess eins að geta skrifað grein um að Eyjólfur hafi rangt fyrir sér? „Hahaha”, hugsaði örugglega dósentinn, „þarna klekkti ég á þingmanninum!”. Er ekki líklegra að lestrarsérfræðingarnir Freyja Birgisdóttir, Kate Nation og Margaret Snowling hafi einfaldlega viljað að fólk fengi rétta mynd af kostum og göllum lesfimiprófa sem lögð eru fyrir í íslenskum grunnskólum? Ég er kannski hvöss í þessari grein en tónninn hér er viðbragð við órökstuddum dylgjum um lygar og blekkingar starfsfólks Háskóla íslands sem ekki eru sæmandi kjörnum fulltrúa þjóðarinnar. Höfundur er doktor í taugavísindum og dósent við Sálfræðideild Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Mest lesið Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson Skoðun Skoðun Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Eyjólfur Ármannsson, þingmaður Flokks fólksins, skrifaði á dögunum grein um lestur barna þar sem hann kallar eftir að leshraðamælingum verði hætt. Með því er hann að vísa til lestrarprófs á vegum Menntamálastofnunar sem alla jafna er lagt fyrir þrisvar á ári í íslenskum grunnskólum og er ætlað að mæla lesfimi (e. reading fluency). Máli sínu til stuðnings vitnar hann í vísindamennina Kate Nation og Margaret Snowling sem hann bendir réttilega á að eru meðal helstu sérfræðinga í heiminum í lestrarfræðum. „Hvar eru menntamálaráðherra og Háskóli Íslands?” spyr Eyjólfur í grein sinni, og heldur áfram: „Fræðimenn Háskóla Íslands á sviði lestrar hafa ekkert fært fram og þögnin þar um leshraðamælingar... er æpandi.” Vandinn er að Nation og Snowling eru bara ekkert á þeirri skoðun að leggja eigi niður lestrarpróf af þessu tagi. Um það skrifa þær ásamt Freyju Birgisdóttur – sem er einmitt fræðimaður í Háskóla Íslands á sviði lestrar – í svargrein sinni, „Vísindin á bak við lesfimipróf”. Í stað þess að gleðjast yfir því að dósent við Háskóla Íslands bregðist við kallinu um að rjúfa hina meintu æpandi þögn þá bregst Eyjólfur ókvæða við. Á opnum Facebook-þræði segir hann: „Með hreinum ólíkindum að fara í nánast sömu setningu… að nota hugtakið lesfimipróf og fara svo að fabúlera. Háskóli Íslands hættir seint að vera sér til skammar… Hvernig stendur á því að hún [Freyja Birgisdóttir] notar hugtakið lesfimipróf til að svara mér þegar ég nota hugtakið hraðlestrarpróf og hraðlestrarmælingar? Þetta eru tvö gjörólík hugtök.” En þetta eru ekki tvö gjörólík hugtök – það er eins og að segja að algebrupróf og stærðfræðipróf séu gjörólík hugtök. Að mæla leshraða er ein leið til að mæla lesfimi, og að mæla kunnáttu í algebru er ein leið til að mæla kunnáttu í stærðfræði. Og rétt eins og hægt er að meta stærðfræðikunnáttu með fleiri aðferðum, eins og með því að leggja fyrir dæmi í rúmfræði, þá eru líka til fleiri leiðir til að mæla lesfimi, svo sem að kanna einnig hversu rétt er lesið. En hið blessaða „hraðlestrarpróf” Menntamálastofnunar, sem Eyjólfi er svo illa við, gerir einmitt það. Það mælir fjölda rétt lesinna orða á mínútu, sem nær þá utan um bæði snerpu og nákvæmni í lestri, sem eru einmitt helstu þættir lesfimi. Mælingar á lesfimi eru svolítið eins að taka blóðprufu. Læknar taka ekki blóðprufur af því að þeir hafa svo einstaklega mikinn áhuga á blóði – heldur vegna þess að eiginleikar blóðs geta gefið mikilvægar vísbendingar um heilsufar fólks. Sömuleiðis eru mælingar á lesfimi ekki gerðar af því að fræðimenn – í Háskóla Íslands eða annars staðar – hafi svo ótrúlega mikinn áhuga á hvort börn geti bunað út úr sér texta á methraða heldur gefa mælingar á lesfimi vísbendingu um ýmsa aðra þætti, svo sem lesskilning og lesblindu. Lesfimi gefur til kynna að sjálfvirkni í lestri er orðin mikil og barnið er þá líklegra til að skilja og muna textann sem það les. Lestur snýst vissulega ekki bara um lesfimi – en enginn hefur haldið því fram. Ekki ég, ekki Freyja Birgisdóttir, og ekki hinir virtu erlendu fræðimenn. Eyjólfur virðist þó ósáttur og segir: „Þetta eru hraðapróf og ekkert annað. Þú hefðir aldrei fengið þessa meðhöfunda ef þú hefðir notað hugtakið leshraðapróf. Svo einfalt er það, og það vissirðu allan tímann.” Þarna vísar hann orðum sínum til Freyju, sem svarar Eyjólfi á þá leið að beinar tilvitnanir í grein hans hafi verið þýddar beint í samskiptum hennar við fræðimennina Nation og Snowling, til dæmis hafi orðið „leshraðapróf” verið þýtt sem „measures of reading speed”. En þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir til að leiðrétta misskilning Eyjólfs um að allir séu að misskilja hann, þá ásakar Eyjólfur fólk um svik og pretti. Í viðtali segir Eyjólfur að starfsmenn Háskóla Íslands hafi blekkt hinar erlendu fræðikonur, Snowling og Nation, til að skrifa svargrein við upphaflegum skrifum hans. Eyjólfur segist enn fremur aldrei hafa kynnst „annarri eins rætni og fræðihroka gagnvart gagnrýnendum Háskóla Íslands”. Þetta er nú aldeilis skemmtilegt hjá þingmanninum og augljóslega enginn hroki fólginn í hans eigin orðum. Hvaða hagsmuna væri dósent við Háskóla Íslands að gæta sem fengju hann til að ljúga að erlendum kollegum sínum til þess eins að geta skrifað grein um að Eyjólfur hafi rangt fyrir sér? „Hahaha”, hugsaði örugglega dósentinn, „þarna klekkti ég á þingmanninum!”. Er ekki líklegra að lestrarsérfræðingarnir Freyja Birgisdóttir, Kate Nation og Margaret Snowling hafi einfaldlega viljað að fólk fengi rétta mynd af kostum og göllum lesfimiprófa sem lögð eru fyrir í íslenskum grunnskólum? Ég er kannski hvöss í þessari grein en tónninn hér er viðbragð við órökstuddum dylgjum um lygar og blekkingar starfsfólks Háskóla íslands sem ekki eru sæmandi kjörnum fulltrúa þjóðarinnar. Höfundur er doktor í taugavísindum og dósent við Sálfræðideild Háskóla Íslands.
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun