Lesfimleikar þingmanns Heiða María Sigurðardóttir skrifar 30. mars 2023 16:00 Eyjólfur Ármannsson, þingmaður Flokks fólksins, skrifaði á dögunum grein um lestur barna þar sem hann kallar eftir að leshraðamælingum verði hætt. Með því er hann að vísa til lestrarprófs á vegum Menntamálastofnunar sem alla jafna er lagt fyrir þrisvar á ári í íslenskum grunnskólum og er ætlað að mæla lesfimi (e. reading fluency). Máli sínu til stuðnings vitnar hann í vísindamennina Kate Nation og Margaret Snowling sem hann bendir réttilega á að eru meðal helstu sérfræðinga í heiminum í lestrarfræðum. „Hvar eru menntamálaráðherra og Háskóli Íslands?” spyr Eyjólfur í grein sinni, og heldur áfram: „Fræðimenn Háskóla Íslands á sviði lestrar hafa ekkert fært fram og þögnin þar um leshraðamælingar... er æpandi.” Vandinn er að Nation og Snowling eru bara ekkert á þeirri skoðun að leggja eigi niður lestrarpróf af þessu tagi. Um það skrifa þær ásamt Freyju Birgisdóttur – sem er einmitt fræðimaður í Háskóla Íslands á sviði lestrar – í svargrein sinni, „Vísindin á bak við lesfimipróf”. Í stað þess að gleðjast yfir því að dósent við Háskóla Íslands bregðist við kallinu um að rjúfa hina meintu æpandi þögn þá bregst Eyjólfur ókvæða við. Á opnum Facebook-þræði segir hann: „Með hreinum ólíkindum að fara í nánast sömu setningu… að nota hugtakið lesfimipróf og fara svo að fabúlera. Háskóli Íslands hættir seint að vera sér til skammar… Hvernig stendur á því að hún [Freyja Birgisdóttir] notar hugtakið lesfimipróf til að svara mér þegar ég nota hugtakið hraðlestrarpróf og hraðlestrarmælingar? Þetta eru tvö gjörólík hugtök.” En þetta eru ekki tvö gjörólík hugtök – það er eins og að segja að algebrupróf og stærðfræðipróf séu gjörólík hugtök. Að mæla leshraða er ein leið til að mæla lesfimi, og að mæla kunnáttu í algebru er ein leið til að mæla kunnáttu í stærðfræði. Og rétt eins og hægt er að meta stærðfræðikunnáttu með fleiri aðferðum, eins og með því að leggja fyrir dæmi í rúmfræði, þá eru líka til fleiri leiðir til að mæla lesfimi, svo sem að kanna einnig hversu rétt er lesið. En hið blessaða „hraðlestrarpróf” Menntamálastofnunar, sem Eyjólfi er svo illa við, gerir einmitt það. Það mælir fjölda rétt lesinna orða á mínútu, sem nær þá utan um bæði snerpu og nákvæmni í lestri, sem eru einmitt helstu þættir lesfimi. Mælingar á lesfimi eru svolítið eins að taka blóðprufu. Læknar taka ekki blóðprufur af því að þeir hafa svo einstaklega mikinn áhuga á blóði – heldur vegna þess að eiginleikar blóðs geta gefið mikilvægar vísbendingar um heilsufar fólks. Sömuleiðis eru mælingar á lesfimi ekki gerðar af því að fræðimenn – í Háskóla Íslands eða annars staðar – hafi svo ótrúlega mikinn áhuga á hvort börn geti bunað út úr sér texta á methraða heldur gefa mælingar á lesfimi vísbendingu um ýmsa aðra þætti, svo sem lesskilning og lesblindu. Lesfimi gefur til kynna að sjálfvirkni í lestri er orðin mikil og barnið er þá líklegra til að skilja og muna textann sem það les. Lestur snýst vissulega ekki bara um lesfimi – en enginn hefur haldið því fram. Ekki ég, ekki Freyja Birgisdóttir, og ekki hinir virtu erlendu fræðimenn. Eyjólfur virðist þó ósáttur og segir: „Þetta eru hraðapróf og ekkert annað. Þú hefðir aldrei fengið þessa meðhöfunda ef þú hefðir notað hugtakið leshraðapróf. Svo einfalt er það, og það vissirðu allan tímann.” Þarna vísar hann orðum sínum til Freyju, sem svarar Eyjólfi á þá leið að beinar tilvitnanir í grein hans hafi verið þýddar beint í samskiptum hennar við fræðimennina Nation og Snowling, til dæmis hafi orðið „leshraðapróf” verið þýtt sem „measures of reading speed”. En þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir til að leiðrétta misskilning Eyjólfs um að allir séu að misskilja hann, þá ásakar Eyjólfur fólk um svik og pretti. Í viðtali segir Eyjólfur að starfsmenn Háskóla Íslands hafi blekkt hinar erlendu fræðikonur, Snowling og Nation, til að skrifa svargrein við upphaflegum skrifum hans. Eyjólfur segist enn fremur aldrei hafa kynnst „annarri eins rætni og fræðihroka gagnvart gagnrýnendum Háskóla Íslands”. Þetta er nú aldeilis skemmtilegt hjá þingmanninum og augljóslega enginn hroki fólginn í hans eigin orðum. Hvaða hagsmuna væri dósent við Háskóla Íslands að gæta sem fengju hann til að ljúga að erlendum kollegum sínum til þess eins að geta skrifað grein um að Eyjólfur hafi rangt fyrir sér? „Hahaha”, hugsaði örugglega dósentinn, „þarna klekkti ég á þingmanninum!”. Er ekki líklegra að lestrarsérfræðingarnir Freyja Birgisdóttir, Kate Nation og Margaret Snowling hafi einfaldlega viljað að fólk fengi rétta mynd af kostum og göllum lesfimiprófa sem lögð eru fyrir í íslenskum grunnskólum? Ég er kannski hvöss í þessari grein en tónninn hér er viðbragð við órökstuddum dylgjum um lygar og blekkingar starfsfólks Háskóla íslands sem ekki eru sæmandi kjörnum fulltrúa þjóðarinnar. Höfundur er doktor í taugavísindum og dósent við Sálfræðideild Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Mest lesið Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dáleiðsla er ímyndun ein Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Eyjólfur Ármannsson, þingmaður Flokks fólksins, skrifaði á dögunum grein um lestur barna þar sem hann kallar eftir að leshraðamælingum verði hætt. Með því er hann að vísa til lestrarprófs á vegum Menntamálastofnunar sem alla jafna er lagt fyrir þrisvar á ári í íslenskum grunnskólum og er ætlað að mæla lesfimi (e. reading fluency). Máli sínu til stuðnings vitnar hann í vísindamennina Kate Nation og Margaret Snowling sem hann bendir réttilega á að eru meðal helstu sérfræðinga í heiminum í lestrarfræðum. „Hvar eru menntamálaráðherra og Háskóli Íslands?” spyr Eyjólfur í grein sinni, og heldur áfram: „Fræðimenn Háskóla Íslands á sviði lestrar hafa ekkert fært fram og þögnin þar um leshraðamælingar... er æpandi.” Vandinn er að Nation og Snowling eru bara ekkert á þeirri skoðun að leggja eigi niður lestrarpróf af þessu tagi. Um það skrifa þær ásamt Freyju Birgisdóttur – sem er einmitt fræðimaður í Háskóla Íslands á sviði lestrar – í svargrein sinni, „Vísindin á bak við lesfimipróf”. Í stað þess að gleðjast yfir því að dósent við Háskóla Íslands bregðist við kallinu um að rjúfa hina meintu æpandi þögn þá bregst Eyjólfur ókvæða við. Á opnum Facebook-þræði segir hann: „Með hreinum ólíkindum að fara í nánast sömu setningu… að nota hugtakið lesfimipróf og fara svo að fabúlera. Háskóli Íslands hættir seint að vera sér til skammar… Hvernig stendur á því að hún [Freyja Birgisdóttir] notar hugtakið lesfimipróf til að svara mér þegar ég nota hugtakið hraðlestrarpróf og hraðlestrarmælingar? Þetta eru tvö gjörólík hugtök.” En þetta eru ekki tvö gjörólík hugtök – það er eins og að segja að algebrupróf og stærðfræðipróf séu gjörólík hugtök. Að mæla leshraða er ein leið til að mæla lesfimi, og að mæla kunnáttu í algebru er ein leið til að mæla kunnáttu í stærðfræði. Og rétt eins og hægt er að meta stærðfræðikunnáttu með fleiri aðferðum, eins og með því að leggja fyrir dæmi í rúmfræði, þá eru líka til fleiri leiðir til að mæla lesfimi, svo sem að kanna einnig hversu rétt er lesið. En hið blessaða „hraðlestrarpróf” Menntamálastofnunar, sem Eyjólfi er svo illa við, gerir einmitt það. Það mælir fjölda rétt lesinna orða á mínútu, sem nær þá utan um bæði snerpu og nákvæmni í lestri, sem eru einmitt helstu þættir lesfimi. Mælingar á lesfimi eru svolítið eins að taka blóðprufu. Læknar taka ekki blóðprufur af því að þeir hafa svo einstaklega mikinn áhuga á blóði – heldur vegna þess að eiginleikar blóðs geta gefið mikilvægar vísbendingar um heilsufar fólks. Sömuleiðis eru mælingar á lesfimi ekki gerðar af því að fræðimenn – í Háskóla Íslands eða annars staðar – hafi svo ótrúlega mikinn áhuga á hvort börn geti bunað út úr sér texta á methraða heldur gefa mælingar á lesfimi vísbendingu um ýmsa aðra þætti, svo sem lesskilning og lesblindu. Lesfimi gefur til kynna að sjálfvirkni í lestri er orðin mikil og barnið er þá líklegra til að skilja og muna textann sem það les. Lestur snýst vissulega ekki bara um lesfimi – en enginn hefur haldið því fram. Ekki ég, ekki Freyja Birgisdóttir, og ekki hinir virtu erlendu fræðimenn. Eyjólfur virðist þó ósáttur og segir: „Þetta eru hraðapróf og ekkert annað. Þú hefðir aldrei fengið þessa meðhöfunda ef þú hefðir notað hugtakið leshraðapróf. Svo einfalt er það, og það vissirðu allan tímann.” Þarna vísar hann orðum sínum til Freyju, sem svarar Eyjólfi á þá leið að beinar tilvitnanir í grein hans hafi verið þýddar beint í samskiptum hennar við fræðimennina Nation og Snowling, til dæmis hafi orðið „leshraðapróf” verið þýtt sem „measures of reading speed”. En þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir til að leiðrétta misskilning Eyjólfs um að allir séu að misskilja hann, þá ásakar Eyjólfur fólk um svik og pretti. Í viðtali segir Eyjólfur að starfsmenn Háskóla Íslands hafi blekkt hinar erlendu fræðikonur, Snowling og Nation, til að skrifa svargrein við upphaflegum skrifum hans. Eyjólfur segist enn fremur aldrei hafa kynnst „annarri eins rætni og fræðihroka gagnvart gagnrýnendum Háskóla Íslands”. Þetta er nú aldeilis skemmtilegt hjá þingmanninum og augljóslega enginn hroki fólginn í hans eigin orðum. Hvaða hagsmuna væri dósent við Háskóla Íslands að gæta sem fengju hann til að ljúga að erlendum kollegum sínum til þess eins að geta skrifað grein um að Eyjólfur hafi rangt fyrir sér? „Hahaha”, hugsaði örugglega dósentinn, „þarna klekkti ég á þingmanninum!”. Er ekki líklegra að lestrarsérfræðingarnir Freyja Birgisdóttir, Kate Nation og Margaret Snowling hafi einfaldlega viljað að fólk fengi rétta mynd af kostum og göllum lesfimiprófa sem lögð eru fyrir í íslenskum grunnskólum? Ég er kannski hvöss í þessari grein en tónninn hér er viðbragð við órökstuddum dylgjum um lygar og blekkingar starfsfólks Háskóla íslands sem ekki eru sæmandi kjörnum fulltrúa þjóðarinnar. Höfundur er doktor í taugavísindum og dósent við Sálfræðideild Háskóla Íslands.
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar