Norska skattaflóttafólkið og fyrirheitna landið Ísland Jón Kaldal skrifar 19. janúar 2023 11:30 Ísland er nú orðið fyrirheitna landið í augum ríkasta fólks Noregs sem hefur á undanförnum mánuðum flúið land í stórum stíl. Eða réttara sagt fyrirtækjarekstur á Íslandi er það sem heillar því þetta fólk ætlar ekki að borga skatt hér, frekar en í heimalandi sínu Færði hlutinn á nafn 17 ára dóttur Hvers vegna? Af hverju horfir þetta norska skattaflóttafólk svona vongóðum augum hingað og telur sig nauðbeygt til að flýja Noreg? Svarið er einfalt. Síðastliðið haust ákváðu norsk stjórnvöld að leggja auðlindaskatt á fyrirtæki sem stunda sjókvíaeldi í fjörðum landsins. Starfsemin fer fram á hafsvæðum í eigu norsku þjóðarinnar og eftirspurnin eftir þeim er langt umfram framboðið. Þetta eru semsagt takmörkuð gæði sem sjókvíaeldisfyrirtækin hafa hingað til ekki greitt fyrir að hafa til afnota. Nú er það breytt. Sjókvíaeldiseigendurnir bera sig aumlega og eru hver á fætur öðrum að forða sér frá Noregi. Eða að minnsta kosti að nafninu til. Þeir vilja taka út persónulegan hagnað sinn þar sem skattar eru lægri. Þannig hefur stjórnarformaður Måsøval, hins norska móðurfélags sjókvíaeldisfyrirtækjanna Laxa og Fiskeldis Austfjarða (Ice Fish Farm), fært nánast allan eignarhlut sinn í fyrirtækinu á nafn sautján ára dóttur sinnar, sem flutti heimilisfang sitt til Sviss síðastliðið haust. Hinn aðaleigandi Måsøval, bróðir stjórnarformannsins, hefur líka fært heimilisfang sitt til Sviss. Aðaleigandi norska fiskeldisrisans Mowi, sem festi kaup á meirihluta hlutafjár í vestfirska fiskeldisfyrirtækinu Arctic Fish nú í desember, var hins vegar fluttur til skattaparadísareyjunnar Kýpur fyrir alllöngu. Honum hugnaðist ekki heldur að leggja sitt af mörkum til viðhalds norræna velferðarmódelsins. Af Mowi er það helst að frétta að í vikunni sögðu norskir fjölmiðlar frá því að fyrirtækið hafi skilað á síðasta ári jákvæðri rekstrarniðurstöðu sem nemur um einum milljarði evra eða jafnvirði um 155 milljarða króna. Fyrirtækið rekur sjókvíaeldi við Chile og Skotland auk Noregs og hefur alls staðar skilið eftir sig slóð eyðileggingar og dauða í lífríkinu. Einbeittur ásetningur Ásetningur eigenda sjókvíaeldisfyrirtækjanna til skattasniðgöngu, hvort sem er hér á Íslandi eða í Noregi, er þannig einbeittur og þeir hika ekki við að nota til þess öll tiltæk ráð. Á það bæði við um persónulegar skattgreiðslur og skatta fyrirtækja í þeirra eigu.Elsta sjókvíaeldisfyrirtækið sem hér starfar, Arnarlax, hefur til dæmis aldrei greitt tekjuskatt á Íslandi. Þó er fyrirtækið með viðskiptasögu frá 2007 þegar Fjarðalax, sem Arnarlax tók yfir, er talið með. Sama gildir um hin sjókvíaeldisfyrirtækin á Íslandi. Þau eru rekin stanslaust með bókhaldslegu tapi og hafa því aldrei greitt hér tekjuskatt. Rekstrarfyrirkomulagið er vel þekkt úr heimi alþjóðlegra viðskipta. Móðurfélögin og eigendur þeirra koma sér fyrir í löndum þar sem minnst þarf að greiða af sköttum og eiga svo í viðskiptum við dótturfélög sín. Háar upphæðir í erlendum gjaldeyri renna þannig úr landi fyrir ýmis aðföng, búnað, ráðgjöf og afborganir af lánum til móðurfélaganna og erlendra birgja. Söluvaran og íslenskt skattaumhverfi Undanfarin ár hafa norsk stjórnvöld boðið upp framleiðsluleyfi fyrir sjókvíaeldi og hafa uppboðin skilað ríkissjóði landsins háum fjárhæðum. Íslensk stjórnvöld hafa aftur á móti úthlutað þessum framleiðsluleyfum endurgjaldslaust. Ef Ísland hefði farið sömu leið og Norðmenn hefðu leyfin kostað með uppboði og norska verðinu um 170 milljarða íslenskra króna. Skattaumhverfið hefur verið sjókvíaeldi við Ísland afar hagkvæmt. Árið 2020 stóð til dæmis fiskeldisgjaldið ekki undir kostnaði hins opinbera af þessari starfsemi. Um miðjan nýliðinn desember ákvað svo meirihluti efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis að fresta löngu boðaðri hækkun á gjaldtöku á sjókvíaeldi eftir þrýsting frá Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS). Með því koma sjókvíaeldisfyrirtækin sér hjá því að greiða 450 milljón krónur á þessu ári. Ein af ástæðunum sem nefnd var til sögunnar af hálfu SFS var að „um væri að ræða atvinnugrein á viðkvæmu stigi uppbyggingar.“ Staðan er þó ekki viðkvæmari en svo að á sama tíma og þessi iðnaður þykist ekki vera aflögufær ganga eignarhlutir í íslenskum sjókvíaeldisfyrirtækjum kaupum og sölum fyrir tugi milljarða. Verðið sem Mowi greiddi í desember fyrir rúmlega helmings hlut í Arctic Fish var sem dæmi 27 milljarðar króna. Þeir milljarðar runnu til þeirra sem sóttu sér framleiðsluleyfin og aðganginn fyrir brot af þeirri upphæð og hafa aldrei viljað greiða hér fyrir afnotin af náttúruauðlindunum. Söluvaran var framleiðslukvóti á eldislaxi og aðgangur að hafsvæðum í eigu þjóðarinnar. Engin góðgerðarstarfsemi Íslenskt hagsmunagæslufólk sjókvíaeldisfyrirtækjanna lætur gjarnan eins og tilgangur þeirra snúist fyrst og fremst um atvinnusköpun í brothættum sjávarbyggðum. Mátum nú saman orð og athafnir: Sjókvíaeldisfyrirtæki borga ekki tekjuskatt hér. Þau hafa barist hart gegn hækkun á hóflegri gjaldtöku og orðið þar ágengt, þvert á markmið laga um gjald vegna fiskeldis í sjó og fiskeldissjóðs, sem voru staðfest sumarið 2019. Arnarlax hefur staðið í málaferlum við Vesturbyggð vegna þess að fyrirtækið sættir sig ekki við að greiða hafnargjöld eftir verðskrá sveitarfélagsins. Allir þjónustubátar sem starfa við þennan iðnað, utan einn, eru skráðir í öðrum löndum og eru með erlendar áhafnir. Meirihluti starfsfólks kemur að utan og er á lágmarkslaunum. Sjókvíaeldi krefst ekki margra starfa. Þetta er hins vegar fjárfrek starfsemi. Miklir peningar eru í vinnu. Afraksturinn (arðurinn) rennur til eigenda fjármagnsins, sem eru að langmestu leyti norsk fyrirtæki. Með öðrum orðum, úr landi. Það eina sem við vitum fyrir víst að þessi starfsemi skilur eftir sig á Íslandi er látlaus mengunin sem streymir úr opnu sjókvíunum í hafið og skaðinn sem hún hefur á lífríkið. Höfundur er félagi í Íslenska náttúruverndarsjóðnum - The Icelandic Wildlife Fund. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Kaldal Fiskeldi Noregur Skattar og tollar Mest lesið Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Skoðun Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Sjá meira
Ísland er nú orðið fyrirheitna landið í augum ríkasta fólks Noregs sem hefur á undanförnum mánuðum flúið land í stórum stíl. Eða réttara sagt fyrirtækjarekstur á Íslandi er það sem heillar því þetta fólk ætlar ekki að borga skatt hér, frekar en í heimalandi sínu Færði hlutinn á nafn 17 ára dóttur Hvers vegna? Af hverju horfir þetta norska skattaflóttafólk svona vongóðum augum hingað og telur sig nauðbeygt til að flýja Noreg? Svarið er einfalt. Síðastliðið haust ákváðu norsk stjórnvöld að leggja auðlindaskatt á fyrirtæki sem stunda sjókvíaeldi í fjörðum landsins. Starfsemin fer fram á hafsvæðum í eigu norsku þjóðarinnar og eftirspurnin eftir þeim er langt umfram framboðið. Þetta eru semsagt takmörkuð gæði sem sjókvíaeldisfyrirtækin hafa hingað til ekki greitt fyrir að hafa til afnota. Nú er það breytt. Sjókvíaeldiseigendurnir bera sig aumlega og eru hver á fætur öðrum að forða sér frá Noregi. Eða að minnsta kosti að nafninu til. Þeir vilja taka út persónulegan hagnað sinn þar sem skattar eru lægri. Þannig hefur stjórnarformaður Måsøval, hins norska móðurfélags sjókvíaeldisfyrirtækjanna Laxa og Fiskeldis Austfjarða (Ice Fish Farm), fært nánast allan eignarhlut sinn í fyrirtækinu á nafn sautján ára dóttur sinnar, sem flutti heimilisfang sitt til Sviss síðastliðið haust. Hinn aðaleigandi Måsøval, bróðir stjórnarformannsins, hefur líka fært heimilisfang sitt til Sviss. Aðaleigandi norska fiskeldisrisans Mowi, sem festi kaup á meirihluta hlutafjár í vestfirska fiskeldisfyrirtækinu Arctic Fish nú í desember, var hins vegar fluttur til skattaparadísareyjunnar Kýpur fyrir alllöngu. Honum hugnaðist ekki heldur að leggja sitt af mörkum til viðhalds norræna velferðarmódelsins. Af Mowi er það helst að frétta að í vikunni sögðu norskir fjölmiðlar frá því að fyrirtækið hafi skilað á síðasta ári jákvæðri rekstrarniðurstöðu sem nemur um einum milljarði evra eða jafnvirði um 155 milljarða króna. Fyrirtækið rekur sjókvíaeldi við Chile og Skotland auk Noregs og hefur alls staðar skilið eftir sig slóð eyðileggingar og dauða í lífríkinu. Einbeittur ásetningur Ásetningur eigenda sjókvíaeldisfyrirtækjanna til skattasniðgöngu, hvort sem er hér á Íslandi eða í Noregi, er þannig einbeittur og þeir hika ekki við að nota til þess öll tiltæk ráð. Á það bæði við um persónulegar skattgreiðslur og skatta fyrirtækja í þeirra eigu.Elsta sjókvíaeldisfyrirtækið sem hér starfar, Arnarlax, hefur til dæmis aldrei greitt tekjuskatt á Íslandi. Þó er fyrirtækið með viðskiptasögu frá 2007 þegar Fjarðalax, sem Arnarlax tók yfir, er talið með. Sama gildir um hin sjókvíaeldisfyrirtækin á Íslandi. Þau eru rekin stanslaust með bókhaldslegu tapi og hafa því aldrei greitt hér tekjuskatt. Rekstrarfyrirkomulagið er vel þekkt úr heimi alþjóðlegra viðskipta. Móðurfélögin og eigendur þeirra koma sér fyrir í löndum þar sem minnst þarf að greiða af sköttum og eiga svo í viðskiptum við dótturfélög sín. Háar upphæðir í erlendum gjaldeyri renna þannig úr landi fyrir ýmis aðföng, búnað, ráðgjöf og afborganir af lánum til móðurfélaganna og erlendra birgja. Söluvaran og íslenskt skattaumhverfi Undanfarin ár hafa norsk stjórnvöld boðið upp framleiðsluleyfi fyrir sjókvíaeldi og hafa uppboðin skilað ríkissjóði landsins háum fjárhæðum. Íslensk stjórnvöld hafa aftur á móti úthlutað þessum framleiðsluleyfum endurgjaldslaust. Ef Ísland hefði farið sömu leið og Norðmenn hefðu leyfin kostað með uppboði og norska verðinu um 170 milljarða íslenskra króna. Skattaumhverfið hefur verið sjókvíaeldi við Ísland afar hagkvæmt. Árið 2020 stóð til dæmis fiskeldisgjaldið ekki undir kostnaði hins opinbera af þessari starfsemi. Um miðjan nýliðinn desember ákvað svo meirihluti efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis að fresta löngu boðaðri hækkun á gjaldtöku á sjókvíaeldi eftir þrýsting frá Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS). Með því koma sjókvíaeldisfyrirtækin sér hjá því að greiða 450 milljón krónur á þessu ári. Ein af ástæðunum sem nefnd var til sögunnar af hálfu SFS var að „um væri að ræða atvinnugrein á viðkvæmu stigi uppbyggingar.“ Staðan er þó ekki viðkvæmari en svo að á sama tíma og þessi iðnaður þykist ekki vera aflögufær ganga eignarhlutir í íslenskum sjókvíaeldisfyrirtækjum kaupum og sölum fyrir tugi milljarða. Verðið sem Mowi greiddi í desember fyrir rúmlega helmings hlut í Arctic Fish var sem dæmi 27 milljarðar króna. Þeir milljarðar runnu til þeirra sem sóttu sér framleiðsluleyfin og aðganginn fyrir brot af þeirri upphæð og hafa aldrei viljað greiða hér fyrir afnotin af náttúruauðlindunum. Söluvaran var framleiðslukvóti á eldislaxi og aðgangur að hafsvæðum í eigu þjóðarinnar. Engin góðgerðarstarfsemi Íslenskt hagsmunagæslufólk sjókvíaeldisfyrirtækjanna lætur gjarnan eins og tilgangur þeirra snúist fyrst og fremst um atvinnusköpun í brothættum sjávarbyggðum. Mátum nú saman orð og athafnir: Sjókvíaeldisfyrirtæki borga ekki tekjuskatt hér. Þau hafa barist hart gegn hækkun á hóflegri gjaldtöku og orðið þar ágengt, þvert á markmið laga um gjald vegna fiskeldis í sjó og fiskeldissjóðs, sem voru staðfest sumarið 2019. Arnarlax hefur staðið í málaferlum við Vesturbyggð vegna þess að fyrirtækið sættir sig ekki við að greiða hafnargjöld eftir verðskrá sveitarfélagsins. Allir þjónustubátar sem starfa við þennan iðnað, utan einn, eru skráðir í öðrum löndum og eru með erlendar áhafnir. Meirihluti starfsfólks kemur að utan og er á lágmarkslaunum. Sjókvíaeldi krefst ekki margra starfa. Þetta er hins vegar fjárfrek starfsemi. Miklir peningar eru í vinnu. Afraksturinn (arðurinn) rennur til eigenda fjármagnsins, sem eru að langmestu leyti norsk fyrirtæki. Með öðrum orðum, úr landi. Það eina sem við vitum fyrir víst að þessi starfsemi skilur eftir sig á Íslandi er látlaus mengunin sem streymir úr opnu sjókvíunum í hafið og skaðinn sem hún hefur á lífríkið. Höfundur er félagi í Íslenska náttúruverndarsjóðnum - The Icelandic Wildlife Fund.
Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun