Biðin eftir lausn á biðlistavanda Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar 12. janúar 2023 07:00 Eftir síðustu kosningar urðu þær breytingar að Vinstri græn yfirgáfu heilbrigðisráðuneytið og afhentu Framsóknarflokknum lyklana. Margir bjuggust við breytingum við þessi lyklaskipti. Allt síðasta kjörtímabil einkenndist af mikilli tregðu við að nýta krafta sjálfstætt starfandi sérfræðinga. Skipti þá engu hvort þessir sérfræðingar eru sálfræðingar, sjúkraþjálfarar, talmeinafræðingar nú eða sérgreinalæknar. Eitt helsta einkenni heilbrigðiskerfisins þá voru biðlistar vegna innbyggðrar tregðu við að leyfa öllum fagaðilum að vinna saman að því markmiði að veita almenningi góða og aðgengilega heilbrigðisþjónustu. Nú hefur formaður Sjálfstæðisflokksins stigið fram og sjúkdómsgreint heilbrigðiskerfið. Niðurstaða hans er sú að heilbrigðiskerfið kunni ekki að lesa fjárlögin. En fyrir þau okkar sem sitja í fjárlaganefnd þá eru staðreyndir málsins ágætlega skýrar. Það er vissulega rétt að allt fjármagn heimsins skapar ekki gott heilbrigðiskerfi ef ekki er unnið eftir skýrum markmiðum. Það er hins vegar hlutverk stjórnvalda að skapa þá umgjörð og að tryggja að kerfið vinni saman. Ef sú umgjörð væri fyrir hendi í dag myndu lausnir spegla vanda og áherslur væru í samræmi við þarfir okkar. Svo er ekki. Því stoppar ríkisstjórnin tímabundið við og við í göt, án þess að leysa vandamálið til framtíðar. Og staðreyndin er sú að það vantar líka fjármagn. Norrænt heilbrigðiskerfi Þjóðin er einhuga um að vilja viðhalda því norræna módeli sem við byggjum á: að aðgengi að heilbrigðisþjónustu skuli vera óháð efnahag. Viðreisn vill verja norræna módelið. Í fimm ár hefur hins vegar í reynd verið grafið undan þessari hugmyndafræði. Þar virðist engu skipta hvort Willum eða Svandís sitja í stól heilbrigðisráðherra. Sérgreinalæknar hafa verið samningslausir í fjögur ár og sér ekki fyrir endann á því. Afleiðingarnar á því að ekki er samið er að sjúklingar þurfa að greiða meira fyrir heilbrigðisþjónustu, sérstaklega þeir sjúklingar sem oftast þurfa á sækja slíka þjónustu. Þau sem ráða ekki við að borga meira þurfa einfaldlega að neita sér um þjónustuna. Þegar biðlistar eru langir velja þau sem geta að fara til útlanda í aðgerðir eða mæta á læknavaktina, þó dýrara sé. Aðgerðirnar sem framkvæmdar eru erlendis eru margfalt dýrari en ef þær væru gerðar hér heima, þannig að hér lekur fjármagn úr ríkissjóði án þess að hægt sé að réttlæta það með nokkru móti. Ekki hefur heldur verið samið við sjúkraþjálfara sem hefur í för með sér að biðlistar lengjast og komugjald hækkar. Það hefur verið pólitísk afstaða ríkisstjórnarflokkanna þriggja að fjárfesta ekki í niðurgreiðslu sálfræðiþjónustu. Þar ríkir því tvöfalt kerfi heilbrigðisþjónustu. Sálfræðiþjónusta verður áfram heilbrigðisþjónusta fyrir þau sem hafa ráð á henni. Vannýtt tækifæri Heilbrigðisstarfsmenn eru eftirsóttustu starfskraftar heims. Áskorunin er að laða fólk hingað til starfa og að halda því. Við þurfum að standast samkeppni að utan. Það þarf að vera eftirsóknarvert að vinna í heilbrigðiskerfinu. Með því getum við betur unnið á biðlistum og dregið úr álagi á starfsfólki. Viðreisn lagði fram breytingartillögu við síðustu fjárlög um 6 milljarða viðbótarframlag til heilbrigðiskerfisins, ekki síst með það að markmiði að bæta kjör kvennastétta. Hún var felld. Mönnun á heilbrigðisstofnunum er sögð stærsta áskorun heilbrigðiskerfisins. Sem stendur eru hins vegar engin teikn um að ráðast eigi í úrbætur um vinnuaðstæður eða vinnuálag. Né heldur eru teikn um hvata til að halda í hjúkrunarfræðinga eða laða sérfræðilækna heim úr námi. Það þarf að styrkja heilbrigðiskerfið til lengri tíma litið. Þingsályktunartillaga Viðreisnar um bætt kjör kvennastétta var samþykkt 2018 en henni hefur ekki verið framfylgt. Um nokkurra ára skeið hefur Viðreisn talað fyrir þessum áherslum og að sett verði heilbrigðisáætlun sem sé með tímasettum markmiðum og fjármögnuð í samræmi við skilgreind markmið. Staðreyndin er nefnilega sú að það eru tækifæri í heilbrigðiskerfinu. Íslenska þjóðin býr yfir mannauði og krafti og meirihluti þjóðarinnar hefur metnað fyrir því að gera vel í heilbrigðismálum. En þá þarf að gera meira en að leggja sama plástur á öll mein. Það þarf meira en að tala bara um aukin fjárlög eða hærri skatta. Það þarf meira en frasa um að fólk kunni ekki að lesa fjárlög. Það eru tækifæri í að skoða skipulag innan heilbrigðiskerfisins. Það eru tækifæri í nýsköpun, tækifæri til að bæta um vinnuaðstæður og vinnuálag. Það þarf að horfa til lengri tíma en næsta fréttatíma. Tímasett og fjármagnað plan Ríkissjóður er hins vegar illa rekinn. Samkvæmt fyrirliggjandi áætlunum ríkisstjórnarinnar er stefnt að því að ríkissjóður verði rekinn með halla í 9 ár samfleytt. Heimili landsins þekkja það ágætlega að það kostar að skulda. Vaxtagjöld íslenska ríkisins eru þriðji stærsti útgjaldaliður ríkisins. Mun heilbrigðara væri að þetta hlutfall væri lægra og að meira fjármagn færi inn í grunnþjónustu á borð við heilbrigðismál. Viðreisn var eini flokkurinn á þingi sem greiddi atkvæði gegn aukinni lánsfjárheimild fyrir ríkið upp á tugi milljarðavið afgreiðslu fjárlaga.. Hallinn fyrir næsta ár verður 119 milljarðar. Það er staðreynd sem hlaut merkilega litla umræðu. Það verður nefnilega að gera þá kröfu að stjórnvöld séu markviss í rekstri á öllum sviðum og að forgangsröðun sé skýr. Þegar svo er ekki bitnar það á endanum á getu ríkisins til að fjárfesta í þjónustu fyrir fólkið í landinu og í innviðum. Þess vegna leggur Viðreisn til að farið verði í það að forma aðgerðir og að unnið verði að tímasettri og fjármagnaðri heilbrigðisáætlun til 2030. Þegar unnið verður eftir skýrum markmiðum í þágu almennings og starfsfólks í heilbrigðiskerfinu mun heilbrigðiskerfið verða sterkara í þágu allra. Höfundur er þingmaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Alþingi Heilbrigðismál Viðreisn Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Sjá meira
Eftir síðustu kosningar urðu þær breytingar að Vinstri græn yfirgáfu heilbrigðisráðuneytið og afhentu Framsóknarflokknum lyklana. Margir bjuggust við breytingum við þessi lyklaskipti. Allt síðasta kjörtímabil einkenndist af mikilli tregðu við að nýta krafta sjálfstætt starfandi sérfræðinga. Skipti þá engu hvort þessir sérfræðingar eru sálfræðingar, sjúkraþjálfarar, talmeinafræðingar nú eða sérgreinalæknar. Eitt helsta einkenni heilbrigðiskerfisins þá voru biðlistar vegna innbyggðrar tregðu við að leyfa öllum fagaðilum að vinna saman að því markmiði að veita almenningi góða og aðgengilega heilbrigðisþjónustu. Nú hefur formaður Sjálfstæðisflokksins stigið fram og sjúkdómsgreint heilbrigðiskerfið. Niðurstaða hans er sú að heilbrigðiskerfið kunni ekki að lesa fjárlögin. En fyrir þau okkar sem sitja í fjárlaganefnd þá eru staðreyndir málsins ágætlega skýrar. Það er vissulega rétt að allt fjármagn heimsins skapar ekki gott heilbrigðiskerfi ef ekki er unnið eftir skýrum markmiðum. Það er hins vegar hlutverk stjórnvalda að skapa þá umgjörð og að tryggja að kerfið vinni saman. Ef sú umgjörð væri fyrir hendi í dag myndu lausnir spegla vanda og áherslur væru í samræmi við þarfir okkar. Svo er ekki. Því stoppar ríkisstjórnin tímabundið við og við í göt, án þess að leysa vandamálið til framtíðar. Og staðreyndin er sú að það vantar líka fjármagn. Norrænt heilbrigðiskerfi Þjóðin er einhuga um að vilja viðhalda því norræna módeli sem við byggjum á: að aðgengi að heilbrigðisþjónustu skuli vera óháð efnahag. Viðreisn vill verja norræna módelið. Í fimm ár hefur hins vegar í reynd verið grafið undan þessari hugmyndafræði. Þar virðist engu skipta hvort Willum eða Svandís sitja í stól heilbrigðisráðherra. Sérgreinalæknar hafa verið samningslausir í fjögur ár og sér ekki fyrir endann á því. Afleiðingarnar á því að ekki er samið er að sjúklingar þurfa að greiða meira fyrir heilbrigðisþjónustu, sérstaklega þeir sjúklingar sem oftast þurfa á sækja slíka þjónustu. Þau sem ráða ekki við að borga meira þurfa einfaldlega að neita sér um þjónustuna. Þegar biðlistar eru langir velja þau sem geta að fara til útlanda í aðgerðir eða mæta á læknavaktina, þó dýrara sé. Aðgerðirnar sem framkvæmdar eru erlendis eru margfalt dýrari en ef þær væru gerðar hér heima, þannig að hér lekur fjármagn úr ríkissjóði án þess að hægt sé að réttlæta það með nokkru móti. Ekki hefur heldur verið samið við sjúkraþjálfara sem hefur í för með sér að biðlistar lengjast og komugjald hækkar. Það hefur verið pólitísk afstaða ríkisstjórnarflokkanna þriggja að fjárfesta ekki í niðurgreiðslu sálfræðiþjónustu. Þar ríkir því tvöfalt kerfi heilbrigðisþjónustu. Sálfræðiþjónusta verður áfram heilbrigðisþjónusta fyrir þau sem hafa ráð á henni. Vannýtt tækifæri Heilbrigðisstarfsmenn eru eftirsóttustu starfskraftar heims. Áskorunin er að laða fólk hingað til starfa og að halda því. Við þurfum að standast samkeppni að utan. Það þarf að vera eftirsóknarvert að vinna í heilbrigðiskerfinu. Með því getum við betur unnið á biðlistum og dregið úr álagi á starfsfólki. Viðreisn lagði fram breytingartillögu við síðustu fjárlög um 6 milljarða viðbótarframlag til heilbrigðiskerfisins, ekki síst með það að markmiði að bæta kjör kvennastétta. Hún var felld. Mönnun á heilbrigðisstofnunum er sögð stærsta áskorun heilbrigðiskerfisins. Sem stendur eru hins vegar engin teikn um að ráðast eigi í úrbætur um vinnuaðstæður eða vinnuálag. Né heldur eru teikn um hvata til að halda í hjúkrunarfræðinga eða laða sérfræðilækna heim úr námi. Það þarf að styrkja heilbrigðiskerfið til lengri tíma litið. Þingsályktunartillaga Viðreisnar um bætt kjör kvennastétta var samþykkt 2018 en henni hefur ekki verið framfylgt. Um nokkurra ára skeið hefur Viðreisn talað fyrir þessum áherslum og að sett verði heilbrigðisáætlun sem sé með tímasettum markmiðum og fjármögnuð í samræmi við skilgreind markmið. Staðreyndin er nefnilega sú að það eru tækifæri í heilbrigðiskerfinu. Íslenska þjóðin býr yfir mannauði og krafti og meirihluti þjóðarinnar hefur metnað fyrir því að gera vel í heilbrigðismálum. En þá þarf að gera meira en að leggja sama plástur á öll mein. Það þarf meira en að tala bara um aukin fjárlög eða hærri skatta. Það þarf meira en frasa um að fólk kunni ekki að lesa fjárlög. Það eru tækifæri í að skoða skipulag innan heilbrigðiskerfisins. Það eru tækifæri í nýsköpun, tækifæri til að bæta um vinnuaðstæður og vinnuálag. Það þarf að horfa til lengri tíma en næsta fréttatíma. Tímasett og fjármagnað plan Ríkissjóður er hins vegar illa rekinn. Samkvæmt fyrirliggjandi áætlunum ríkisstjórnarinnar er stefnt að því að ríkissjóður verði rekinn með halla í 9 ár samfleytt. Heimili landsins þekkja það ágætlega að það kostar að skulda. Vaxtagjöld íslenska ríkisins eru þriðji stærsti útgjaldaliður ríkisins. Mun heilbrigðara væri að þetta hlutfall væri lægra og að meira fjármagn færi inn í grunnþjónustu á borð við heilbrigðismál. Viðreisn var eini flokkurinn á þingi sem greiddi atkvæði gegn aukinni lánsfjárheimild fyrir ríkið upp á tugi milljarðavið afgreiðslu fjárlaga.. Hallinn fyrir næsta ár verður 119 milljarðar. Það er staðreynd sem hlaut merkilega litla umræðu. Það verður nefnilega að gera þá kröfu að stjórnvöld séu markviss í rekstri á öllum sviðum og að forgangsröðun sé skýr. Þegar svo er ekki bitnar það á endanum á getu ríkisins til að fjárfesta í þjónustu fyrir fólkið í landinu og í innviðum. Þess vegna leggur Viðreisn til að farið verði í það að forma aðgerðir og að unnið verði að tímasettri og fjármagnaðri heilbrigðisáætlun til 2030. Þegar unnið verður eftir skýrum markmiðum í þágu almennings og starfsfólks í heilbrigðiskerfinu mun heilbrigðiskerfið verða sterkara í þágu allra. Höfundur er þingmaður Viðreisnar.
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar