Mannúð eða fordómafullur hræðsluáróður Davor Purusic skrifar 26. október 2022 22:00 Íslendingar hafa sammælst um að stefna þjóðarinnar gagnvart hælisleitendum og flóttafólki skuli rekin á grundvelli mannúðar. Við erum samfélag sem gefur sig út fyrir að vilja hjálpa einstaklingum í neyð, veita þeim skjól þegar þeir þurfa á skjóli að halda. Við höfum verið stolt af afstöðu okkar á þessu sviði. Mannúð okkar hefur verið fyrirmynd annarra þjóða langt út fyrir nágrannaþjóðir okkar í Norður-Evrópu. Því er sárt að fylgjast með því að hópur íhaldssamra Íslendinga skuli hafa ákveðið að nýta sér hægri uppsveiflu í hinum vestræna heimi til að gera atlögu að því að lögfesta sjónarmið um útlendingahræðslu og fordóma gagnvart fólki úr framandi menningarheimi á Íslandi. Með því móti reynir þessi hópur að notfæra sér mannlegt eðli okkar gagnvart því að hræðast hið óþekkta, fara í vörn og halda að okkur höndum. Með frumvarpi til breytinga á útlendingalögum hefur dómsmálaráðherra ýtt úr vör nýrri nálgun í garð hælisleitenda. Þar leitar hann hvorki meira né minna en í smiðju fyrrverandi Bandaríkjaforseta, Donalds Trump, um að endurtaka ósannandi nógu oft til að freista þess að endurtekningin verði að sannleika þess fólks sem hafi ekki tíma til að kynna sér staðreyndir málsins í kjölinn. Ráðherra hefur ráðist á kærunefnd útlendingamála vegna afstöðu nefndarinnar til mannréttinda almennra borgara í Venesúela. Hann heldur því fram að dæmi séu um að fólk hafi keypt sér vegabréf í Venesúela til að fá vernd í Evrópu. Þessu til stuðnings vitnar ráðherra í umfjöllun í ónefndum fjölmiðlum einhverstaðar í heiminum. Tímafrek leit á alnetinu hefur ekki skilað þessum upplýsingum til undirritaðs. Staðreyndin er sú að fjöldi fólks í Venesúela er á grundvelli uppruna síns með tvöfalt ríkisfang. Af einhverri ástæðu hefur ráðherra séð ástæðu til að sá tortryggni í garð þessa hóps. Að sama skapi virðist hann hafa gleymt því að þáverandi dómsmálaráðherra tók ákvörðun um að veita öllum ríkisborgurum Venesúela viðbótarvernd vegna ástandsins þar í landi fyrir þremur árum. Útlendingastofnun hefur byggt niðurstöður sínar á þeirri ákvörðun allt frá því ákvörðunin var tekin. Athygli er vakin á því að ákvörðunin var m.a byggð á upplýsingum Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um ástandið í Venesúela. Svipaða afstöðu tóku stjórnvöld í löndunum í kringum okkur í Evrópu. Nú hefur dómsmálaráðuneytið breytt afstöðu sinni vegna fjölda umsækjanda frá Venesúela um alþjóðlega vernd. Þessi stefnubreyting ráðuneytisins er ekki byggð á upplýsingum um betra ástand í Venesúela heldur vilja ráðherra til að fækka hælisleitendum hvað sem það kostar. Svo virðist svo vera sem kærunefnd útlendingamála hafi brotið af sér með því að fara ekki eftir fyrirmælum ráðherra í blindni heldur að fylgja afstöðu téðar Flóttamannastofnunar um ástandið í Venesúela. Því ber svo að halda til haga að ráðherra tók sjálfur ákvörðun um að veita öllum sem koma hingað frá Úkraínu vernd án frekari athugunar og mats á einstaklingsbundnum aðstæðum þeirra eins og íslensk lög kveða á um. Ráðherra hefur talað að Schengen-samstarfið sé í hættu vegna þess að samstarfsþjóðir Íslendinga séu ósáttar við íslenska löggjöf. Enn og aftur fer ráðherra með ósannindi en núna um tilefni kvartana samstarfsþjóðanna. Yfirvöld í Svíþjóð, Þýskalandi og á Spáni hafa kvartað yfir vinnubrögðum lögreglunnar við flutning flóttamanna frá Íslandi eftir að þeim hefur verið vísað úr landi. Kvartað er yfir því að íslenskir lögreglumenn skilji hælisleitendur eftir á alþjóðlegum svæðum flugvalla án þess að gera viðvart lögregluyfirvöldum í viðkomandi landi. Í einstaka tilfellum gleymist að afhenda fólki skilríki og önnur fylgdargögn þannig að fólkið stendur uppi allslaust, m.a. með þeim afleiðingum að móttökuríkið á erfitt með að hefja vinnslu mála þeirra með eðlilegum hætti. Athugasemdum og beiðnum um að gögn séu send til viðkomandi móttökuríkis er ekki svarað að hálfu íslenskra stjórnvalda. Þegar allt annað bregst hafa fulltrúar þessa landa sett sér í samband við talsmenn hælisleitenda til að afla viðeigandi upplýsinga. Ráðherra hefur, fyrir hönd íslenskra stjórnvalda, galopnað dyr Íslendinga fyrir hælisleitendum frá Úkraínu og boðið þá velkomnum hingað til Íslands sem er virðingarverð afstaða og við öll styðjum heilshugar. Hins vegar hefur ráðherra og stjórnvöld almennt lítið gert til að undirbúa sig undir komu þeirra. Þegar fjöldinn fer vaxandi reynir svo ráðherra að draga í land með því að útmála ákveðinn hóp hælisleitanda sem glæpamenn – hingað komna til þess eins að misnota íslenskt velferðarkerfi. Boðaðar breytingar á útlendingalögum eru alls ekki nauðsynlegar úrbætur á úrvinnslu umsókna um alþjóðlega vernd eins og reynt er að gefa til kynna heldur tilraun til að lögfesta hér á landi stefnu íslenskra íhaldsafla um andúð gagnvart innflytjendum og flóttamönnum. Ekkert af fyrirhuguðum breytingum á lögunum miðar að því að bæta og flýta fyrir afgreiðslu umsókna nema með frekari skerðingum réttinda þeirra sem sækja um alþjóðlega vernd á Íslandi. Með sama hætti vekur furðu að ráðherra skuli leggja fram fullbúna tillögu, staðhæfa að þannig muni hún fara í gegnum þingið en halda því svo fram að hann sé tilbúinn í umræðu. Er nema von að spurt sé: Umræðu um hvað? Gott væri að ráðherra legði fram tillögur um skilvirkari vinnureglur Útlendingastofnunar, kærunefndar útlendingamála og lögreglunnar sem fyrstu skref í rétta átt. Einnig er mikilvægt að téðum ríkisstofnunum verði gert að fylgja settum lagareglum við afgreiðslu umsókna sem unnið er með. Það er óásættanlegt að afgreiðsla umsókna um alþjóðlega vernd taki margar mánuði og eina uppgefna skýringin á töfunum sé að umsækjandi tefji fyrir afgreiðslunni – líklega bara með því að vera til. Að lokum er nauðsynlegt að vekja athygli á því að forsætisráðherra hefur valið að henda sér á vagninn með því að styðja dómsmálaráðherra og bera á borð ósannindi um vinnureglur undirstofnana ríkisins. Forsætisráðherra hélt því fram í viðtali í Morgunblaðinu þann 31. maí 2022 að íslensk stjórnvöld sendu ekki ríkisborgarar Nígeríu til baka til heimaríkis síns. Þessi fullyrðing er ekki sannleikanum samkvæmt því ekkert lát hefur verið á flutningi hælisleitenda til Nígeríu. Til að laga kerfið þarf að breyta kerfinu, styrkja innviði og tryggja að leikmenn fylgi settum reglum. Sú leið að svipta einstaklinga grundvallarmannréttindum í þeirri von að þeir komi ekki hingað vegna hræðslu við móttökur er ekki rétta leiðin til að laga kerfið. Hugsanlega vilja Íslendingar víkja frá mannúðlegri stefnu sinni gagnvart fólki á flótta og taka upp viðmið í anda fordómafulls hræðsluáróðurs. Slíkt má þó aldrei gerast í pólitískri spennutreyju. Lokaorð verður að vera þjóðarinnar en ekki einstaklings sem fylgir athugasemdalaust pólitískar tískubylgjur augnablikksins. Höfundur er lögfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Innflytjendamál Flóttamenn Flóttafólk á Íslandi Hælisleitendur Mest lesið Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Er vínandinn orðinn hinn sanni andi íþrótta? Þráinn Farestveit Skoðun Drengir á jaðrinum Margrét Kristín Sigurðardóttir Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dáleiðsla er ímyndun ein Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Íslendingar hafa sammælst um að stefna þjóðarinnar gagnvart hælisleitendum og flóttafólki skuli rekin á grundvelli mannúðar. Við erum samfélag sem gefur sig út fyrir að vilja hjálpa einstaklingum í neyð, veita þeim skjól þegar þeir þurfa á skjóli að halda. Við höfum verið stolt af afstöðu okkar á þessu sviði. Mannúð okkar hefur verið fyrirmynd annarra þjóða langt út fyrir nágrannaþjóðir okkar í Norður-Evrópu. Því er sárt að fylgjast með því að hópur íhaldssamra Íslendinga skuli hafa ákveðið að nýta sér hægri uppsveiflu í hinum vestræna heimi til að gera atlögu að því að lögfesta sjónarmið um útlendingahræðslu og fordóma gagnvart fólki úr framandi menningarheimi á Íslandi. Með því móti reynir þessi hópur að notfæra sér mannlegt eðli okkar gagnvart því að hræðast hið óþekkta, fara í vörn og halda að okkur höndum. Með frumvarpi til breytinga á útlendingalögum hefur dómsmálaráðherra ýtt úr vör nýrri nálgun í garð hælisleitenda. Þar leitar hann hvorki meira né minna en í smiðju fyrrverandi Bandaríkjaforseta, Donalds Trump, um að endurtaka ósannandi nógu oft til að freista þess að endurtekningin verði að sannleika þess fólks sem hafi ekki tíma til að kynna sér staðreyndir málsins í kjölinn. Ráðherra hefur ráðist á kærunefnd útlendingamála vegna afstöðu nefndarinnar til mannréttinda almennra borgara í Venesúela. Hann heldur því fram að dæmi séu um að fólk hafi keypt sér vegabréf í Venesúela til að fá vernd í Evrópu. Þessu til stuðnings vitnar ráðherra í umfjöllun í ónefndum fjölmiðlum einhverstaðar í heiminum. Tímafrek leit á alnetinu hefur ekki skilað þessum upplýsingum til undirritaðs. Staðreyndin er sú að fjöldi fólks í Venesúela er á grundvelli uppruna síns með tvöfalt ríkisfang. Af einhverri ástæðu hefur ráðherra séð ástæðu til að sá tortryggni í garð þessa hóps. Að sama skapi virðist hann hafa gleymt því að þáverandi dómsmálaráðherra tók ákvörðun um að veita öllum ríkisborgurum Venesúela viðbótarvernd vegna ástandsins þar í landi fyrir þremur árum. Útlendingastofnun hefur byggt niðurstöður sínar á þeirri ákvörðun allt frá því ákvörðunin var tekin. Athygli er vakin á því að ákvörðunin var m.a byggð á upplýsingum Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um ástandið í Venesúela. Svipaða afstöðu tóku stjórnvöld í löndunum í kringum okkur í Evrópu. Nú hefur dómsmálaráðuneytið breytt afstöðu sinni vegna fjölda umsækjanda frá Venesúela um alþjóðlega vernd. Þessi stefnubreyting ráðuneytisins er ekki byggð á upplýsingum um betra ástand í Venesúela heldur vilja ráðherra til að fækka hælisleitendum hvað sem það kostar. Svo virðist svo vera sem kærunefnd útlendingamála hafi brotið af sér með því að fara ekki eftir fyrirmælum ráðherra í blindni heldur að fylgja afstöðu téðar Flóttamannastofnunar um ástandið í Venesúela. Því ber svo að halda til haga að ráðherra tók sjálfur ákvörðun um að veita öllum sem koma hingað frá Úkraínu vernd án frekari athugunar og mats á einstaklingsbundnum aðstæðum þeirra eins og íslensk lög kveða á um. Ráðherra hefur talað að Schengen-samstarfið sé í hættu vegna þess að samstarfsþjóðir Íslendinga séu ósáttar við íslenska löggjöf. Enn og aftur fer ráðherra með ósannindi en núna um tilefni kvartana samstarfsþjóðanna. Yfirvöld í Svíþjóð, Þýskalandi og á Spáni hafa kvartað yfir vinnubrögðum lögreglunnar við flutning flóttamanna frá Íslandi eftir að þeim hefur verið vísað úr landi. Kvartað er yfir því að íslenskir lögreglumenn skilji hælisleitendur eftir á alþjóðlegum svæðum flugvalla án þess að gera viðvart lögregluyfirvöldum í viðkomandi landi. Í einstaka tilfellum gleymist að afhenda fólki skilríki og önnur fylgdargögn þannig að fólkið stendur uppi allslaust, m.a. með þeim afleiðingum að móttökuríkið á erfitt með að hefja vinnslu mála þeirra með eðlilegum hætti. Athugasemdum og beiðnum um að gögn séu send til viðkomandi móttökuríkis er ekki svarað að hálfu íslenskra stjórnvalda. Þegar allt annað bregst hafa fulltrúar þessa landa sett sér í samband við talsmenn hælisleitenda til að afla viðeigandi upplýsinga. Ráðherra hefur, fyrir hönd íslenskra stjórnvalda, galopnað dyr Íslendinga fyrir hælisleitendum frá Úkraínu og boðið þá velkomnum hingað til Íslands sem er virðingarverð afstaða og við öll styðjum heilshugar. Hins vegar hefur ráðherra og stjórnvöld almennt lítið gert til að undirbúa sig undir komu þeirra. Þegar fjöldinn fer vaxandi reynir svo ráðherra að draga í land með því að útmála ákveðinn hóp hælisleitanda sem glæpamenn – hingað komna til þess eins að misnota íslenskt velferðarkerfi. Boðaðar breytingar á útlendingalögum eru alls ekki nauðsynlegar úrbætur á úrvinnslu umsókna um alþjóðlega vernd eins og reynt er að gefa til kynna heldur tilraun til að lögfesta hér á landi stefnu íslenskra íhaldsafla um andúð gagnvart innflytjendum og flóttamönnum. Ekkert af fyrirhuguðum breytingum á lögunum miðar að því að bæta og flýta fyrir afgreiðslu umsókna nema með frekari skerðingum réttinda þeirra sem sækja um alþjóðlega vernd á Íslandi. Með sama hætti vekur furðu að ráðherra skuli leggja fram fullbúna tillögu, staðhæfa að þannig muni hún fara í gegnum þingið en halda því svo fram að hann sé tilbúinn í umræðu. Er nema von að spurt sé: Umræðu um hvað? Gott væri að ráðherra legði fram tillögur um skilvirkari vinnureglur Útlendingastofnunar, kærunefndar útlendingamála og lögreglunnar sem fyrstu skref í rétta átt. Einnig er mikilvægt að téðum ríkisstofnunum verði gert að fylgja settum lagareglum við afgreiðslu umsókna sem unnið er með. Það er óásættanlegt að afgreiðsla umsókna um alþjóðlega vernd taki margar mánuði og eina uppgefna skýringin á töfunum sé að umsækjandi tefji fyrir afgreiðslunni – líklega bara með því að vera til. Að lokum er nauðsynlegt að vekja athygli á því að forsætisráðherra hefur valið að henda sér á vagninn með því að styðja dómsmálaráðherra og bera á borð ósannindi um vinnureglur undirstofnana ríkisins. Forsætisráðherra hélt því fram í viðtali í Morgunblaðinu þann 31. maí 2022 að íslensk stjórnvöld sendu ekki ríkisborgarar Nígeríu til baka til heimaríkis síns. Þessi fullyrðing er ekki sannleikanum samkvæmt því ekkert lát hefur verið á flutningi hælisleitenda til Nígeríu. Til að laga kerfið þarf að breyta kerfinu, styrkja innviði og tryggja að leikmenn fylgi settum reglum. Sú leið að svipta einstaklinga grundvallarmannréttindum í þeirri von að þeir komi ekki hingað vegna hræðslu við móttökur er ekki rétta leiðin til að laga kerfið. Hugsanlega vilja Íslendingar víkja frá mannúðlegri stefnu sinni gagnvart fólki á flótta og taka upp viðmið í anda fordómafulls hræðsluáróðurs. Slíkt má þó aldrei gerast í pólitískri spennutreyju. Lokaorð verður að vera þjóðarinnar en ekki einstaklings sem fylgir athugasemdalaust pólitískar tískubylgjur augnablikksins. Höfundur er lögfræðingur.
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar