Mannúð eða fordómafullur hræðsluáróður Davor Purusic skrifar 26. október 2022 22:00 Íslendingar hafa sammælst um að stefna þjóðarinnar gagnvart hælisleitendum og flóttafólki skuli rekin á grundvelli mannúðar. Við erum samfélag sem gefur sig út fyrir að vilja hjálpa einstaklingum í neyð, veita þeim skjól þegar þeir þurfa á skjóli að halda. Við höfum verið stolt af afstöðu okkar á þessu sviði. Mannúð okkar hefur verið fyrirmynd annarra þjóða langt út fyrir nágrannaþjóðir okkar í Norður-Evrópu. Því er sárt að fylgjast með því að hópur íhaldssamra Íslendinga skuli hafa ákveðið að nýta sér hægri uppsveiflu í hinum vestræna heimi til að gera atlögu að því að lögfesta sjónarmið um útlendingahræðslu og fordóma gagnvart fólki úr framandi menningarheimi á Íslandi. Með því móti reynir þessi hópur að notfæra sér mannlegt eðli okkar gagnvart því að hræðast hið óþekkta, fara í vörn og halda að okkur höndum. Með frumvarpi til breytinga á útlendingalögum hefur dómsmálaráðherra ýtt úr vör nýrri nálgun í garð hælisleitenda. Þar leitar hann hvorki meira né minna en í smiðju fyrrverandi Bandaríkjaforseta, Donalds Trump, um að endurtaka ósannandi nógu oft til að freista þess að endurtekningin verði að sannleika þess fólks sem hafi ekki tíma til að kynna sér staðreyndir málsins í kjölinn. Ráðherra hefur ráðist á kærunefnd útlendingamála vegna afstöðu nefndarinnar til mannréttinda almennra borgara í Venesúela. Hann heldur því fram að dæmi séu um að fólk hafi keypt sér vegabréf í Venesúela til að fá vernd í Evrópu. Þessu til stuðnings vitnar ráðherra í umfjöllun í ónefndum fjölmiðlum einhverstaðar í heiminum. Tímafrek leit á alnetinu hefur ekki skilað þessum upplýsingum til undirritaðs. Staðreyndin er sú að fjöldi fólks í Venesúela er á grundvelli uppruna síns með tvöfalt ríkisfang. Af einhverri ástæðu hefur ráðherra séð ástæðu til að sá tortryggni í garð þessa hóps. Að sama skapi virðist hann hafa gleymt því að þáverandi dómsmálaráðherra tók ákvörðun um að veita öllum ríkisborgurum Venesúela viðbótarvernd vegna ástandsins þar í landi fyrir þremur árum. Útlendingastofnun hefur byggt niðurstöður sínar á þeirri ákvörðun allt frá því ákvörðunin var tekin. Athygli er vakin á því að ákvörðunin var m.a byggð á upplýsingum Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um ástandið í Venesúela. Svipaða afstöðu tóku stjórnvöld í löndunum í kringum okkur í Evrópu. Nú hefur dómsmálaráðuneytið breytt afstöðu sinni vegna fjölda umsækjanda frá Venesúela um alþjóðlega vernd. Þessi stefnubreyting ráðuneytisins er ekki byggð á upplýsingum um betra ástand í Venesúela heldur vilja ráðherra til að fækka hælisleitendum hvað sem það kostar. Svo virðist svo vera sem kærunefnd útlendingamála hafi brotið af sér með því að fara ekki eftir fyrirmælum ráðherra í blindni heldur að fylgja afstöðu téðar Flóttamannastofnunar um ástandið í Venesúela. Því ber svo að halda til haga að ráðherra tók sjálfur ákvörðun um að veita öllum sem koma hingað frá Úkraínu vernd án frekari athugunar og mats á einstaklingsbundnum aðstæðum þeirra eins og íslensk lög kveða á um. Ráðherra hefur talað að Schengen-samstarfið sé í hættu vegna þess að samstarfsþjóðir Íslendinga séu ósáttar við íslenska löggjöf. Enn og aftur fer ráðherra með ósannindi en núna um tilefni kvartana samstarfsþjóðanna. Yfirvöld í Svíþjóð, Þýskalandi og á Spáni hafa kvartað yfir vinnubrögðum lögreglunnar við flutning flóttamanna frá Íslandi eftir að þeim hefur verið vísað úr landi. Kvartað er yfir því að íslenskir lögreglumenn skilji hælisleitendur eftir á alþjóðlegum svæðum flugvalla án þess að gera viðvart lögregluyfirvöldum í viðkomandi landi. Í einstaka tilfellum gleymist að afhenda fólki skilríki og önnur fylgdargögn þannig að fólkið stendur uppi allslaust, m.a. með þeim afleiðingum að móttökuríkið á erfitt með að hefja vinnslu mála þeirra með eðlilegum hætti. Athugasemdum og beiðnum um að gögn séu send til viðkomandi móttökuríkis er ekki svarað að hálfu íslenskra stjórnvalda. Þegar allt annað bregst hafa fulltrúar þessa landa sett sér í samband við talsmenn hælisleitenda til að afla viðeigandi upplýsinga. Ráðherra hefur, fyrir hönd íslenskra stjórnvalda, galopnað dyr Íslendinga fyrir hælisleitendum frá Úkraínu og boðið þá velkomnum hingað til Íslands sem er virðingarverð afstaða og við öll styðjum heilshugar. Hins vegar hefur ráðherra og stjórnvöld almennt lítið gert til að undirbúa sig undir komu þeirra. Þegar fjöldinn fer vaxandi reynir svo ráðherra að draga í land með því að útmála ákveðinn hóp hælisleitanda sem glæpamenn – hingað komna til þess eins að misnota íslenskt velferðarkerfi. Boðaðar breytingar á útlendingalögum eru alls ekki nauðsynlegar úrbætur á úrvinnslu umsókna um alþjóðlega vernd eins og reynt er að gefa til kynna heldur tilraun til að lögfesta hér á landi stefnu íslenskra íhaldsafla um andúð gagnvart innflytjendum og flóttamönnum. Ekkert af fyrirhuguðum breytingum á lögunum miðar að því að bæta og flýta fyrir afgreiðslu umsókna nema með frekari skerðingum réttinda þeirra sem sækja um alþjóðlega vernd á Íslandi. Með sama hætti vekur furðu að ráðherra skuli leggja fram fullbúna tillögu, staðhæfa að þannig muni hún fara í gegnum þingið en halda því svo fram að hann sé tilbúinn í umræðu. Er nema von að spurt sé: Umræðu um hvað? Gott væri að ráðherra legði fram tillögur um skilvirkari vinnureglur Útlendingastofnunar, kærunefndar útlendingamála og lögreglunnar sem fyrstu skref í rétta átt. Einnig er mikilvægt að téðum ríkisstofnunum verði gert að fylgja settum lagareglum við afgreiðslu umsókna sem unnið er með. Það er óásættanlegt að afgreiðsla umsókna um alþjóðlega vernd taki margar mánuði og eina uppgefna skýringin á töfunum sé að umsækjandi tefji fyrir afgreiðslunni – líklega bara með því að vera til. Að lokum er nauðsynlegt að vekja athygli á því að forsætisráðherra hefur valið að henda sér á vagninn með því að styðja dómsmálaráðherra og bera á borð ósannindi um vinnureglur undirstofnana ríkisins. Forsætisráðherra hélt því fram í viðtali í Morgunblaðinu þann 31. maí 2022 að íslensk stjórnvöld sendu ekki ríkisborgarar Nígeríu til baka til heimaríkis síns. Þessi fullyrðing er ekki sannleikanum samkvæmt því ekkert lát hefur verið á flutningi hælisleitenda til Nígeríu. Til að laga kerfið þarf að breyta kerfinu, styrkja innviði og tryggja að leikmenn fylgi settum reglum. Sú leið að svipta einstaklinga grundvallarmannréttindum í þeirri von að þeir komi ekki hingað vegna hræðslu við móttökur er ekki rétta leiðin til að laga kerfið. Hugsanlega vilja Íslendingar víkja frá mannúðlegri stefnu sinni gagnvart fólki á flótta og taka upp viðmið í anda fordómafulls hræðsluáróðurs. Slíkt má þó aldrei gerast í pólitískri spennutreyju. Lokaorð verður að vera þjóðarinnar en ekki einstaklings sem fylgir athugasemdalaust pólitískar tískubylgjur augnablikksins. Höfundur er lögfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Innflytjendamál Flóttamenn Flóttafólk á Íslandi Hælisleitendur Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun The man who would be king Ian McDonald Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun The man who would be king Ian McDonald skrifar Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson skrifar Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Sjá meira
Íslendingar hafa sammælst um að stefna þjóðarinnar gagnvart hælisleitendum og flóttafólki skuli rekin á grundvelli mannúðar. Við erum samfélag sem gefur sig út fyrir að vilja hjálpa einstaklingum í neyð, veita þeim skjól þegar þeir þurfa á skjóli að halda. Við höfum verið stolt af afstöðu okkar á þessu sviði. Mannúð okkar hefur verið fyrirmynd annarra þjóða langt út fyrir nágrannaþjóðir okkar í Norður-Evrópu. Því er sárt að fylgjast með því að hópur íhaldssamra Íslendinga skuli hafa ákveðið að nýta sér hægri uppsveiflu í hinum vestræna heimi til að gera atlögu að því að lögfesta sjónarmið um útlendingahræðslu og fordóma gagnvart fólki úr framandi menningarheimi á Íslandi. Með því móti reynir þessi hópur að notfæra sér mannlegt eðli okkar gagnvart því að hræðast hið óþekkta, fara í vörn og halda að okkur höndum. Með frumvarpi til breytinga á útlendingalögum hefur dómsmálaráðherra ýtt úr vör nýrri nálgun í garð hælisleitenda. Þar leitar hann hvorki meira né minna en í smiðju fyrrverandi Bandaríkjaforseta, Donalds Trump, um að endurtaka ósannandi nógu oft til að freista þess að endurtekningin verði að sannleika þess fólks sem hafi ekki tíma til að kynna sér staðreyndir málsins í kjölinn. Ráðherra hefur ráðist á kærunefnd útlendingamála vegna afstöðu nefndarinnar til mannréttinda almennra borgara í Venesúela. Hann heldur því fram að dæmi séu um að fólk hafi keypt sér vegabréf í Venesúela til að fá vernd í Evrópu. Þessu til stuðnings vitnar ráðherra í umfjöllun í ónefndum fjölmiðlum einhverstaðar í heiminum. Tímafrek leit á alnetinu hefur ekki skilað þessum upplýsingum til undirritaðs. Staðreyndin er sú að fjöldi fólks í Venesúela er á grundvelli uppruna síns með tvöfalt ríkisfang. Af einhverri ástæðu hefur ráðherra séð ástæðu til að sá tortryggni í garð þessa hóps. Að sama skapi virðist hann hafa gleymt því að þáverandi dómsmálaráðherra tók ákvörðun um að veita öllum ríkisborgurum Venesúela viðbótarvernd vegna ástandsins þar í landi fyrir þremur árum. Útlendingastofnun hefur byggt niðurstöður sínar á þeirri ákvörðun allt frá því ákvörðunin var tekin. Athygli er vakin á því að ákvörðunin var m.a byggð á upplýsingum Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um ástandið í Venesúela. Svipaða afstöðu tóku stjórnvöld í löndunum í kringum okkur í Evrópu. Nú hefur dómsmálaráðuneytið breytt afstöðu sinni vegna fjölda umsækjanda frá Venesúela um alþjóðlega vernd. Þessi stefnubreyting ráðuneytisins er ekki byggð á upplýsingum um betra ástand í Venesúela heldur vilja ráðherra til að fækka hælisleitendum hvað sem það kostar. Svo virðist svo vera sem kærunefnd útlendingamála hafi brotið af sér með því að fara ekki eftir fyrirmælum ráðherra í blindni heldur að fylgja afstöðu téðar Flóttamannastofnunar um ástandið í Venesúela. Því ber svo að halda til haga að ráðherra tók sjálfur ákvörðun um að veita öllum sem koma hingað frá Úkraínu vernd án frekari athugunar og mats á einstaklingsbundnum aðstæðum þeirra eins og íslensk lög kveða á um. Ráðherra hefur talað að Schengen-samstarfið sé í hættu vegna þess að samstarfsþjóðir Íslendinga séu ósáttar við íslenska löggjöf. Enn og aftur fer ráðherra með ósannindi en núna um tilefni kvartana samstarfsþjóðanna. Yfirvöld í Svíþjóð, Þýskalandi og á Spáni hafa kvartað yfir vinnubrögðum lögreglunnar við flutning flóttamanna frá Íslandi eftir að þeim hefur verið vísað úr landi. Kvartað er yfir því að íslenskir lögreglumenn skilji hælisleitendur eftir á alþjóðlegum svæðum flugvalla án þess að gera viðvart lögregluyfirvöldum í viðkomandi landi. Í einstaka tilfellum gleymist að afhenda fólki skilríki og önnur fylgdargögn þannig að fólkið stendur uppi allslaust, m.a. með þeim afleiðingum að móttökuríkið á erfitt með að hefja vinnslu mála þeirra með eðlilegum hætti. Athugasemdum og beiðnum um að gögn séu send til viðkomandi móttökuríkis er ekki svarað að hálfu íslenskra stjórnvalda. Þegar allt annað bregst hafa fulltrúar þessa landa sett sér í samband við talsmenn hælisleitenda til að afla viðeigandi upplýsinga. Ráðherra hefur, fyrir hönd íslenskra stjórnvalda, galopnað dyr Íslendinga fyrir hælisleitendum frá Úkraínu og boðið þá velkomnum hingað til Íslands sem er virðingarverð afstaða og við öll styðjum heilshugar. Hins vegar hefur ráðherra og stjórnvöld almennt lítið gert til að undirbúa sig undir komu þeirra. Þegar fjöldinn fer vaxandi reynir svo ráðherra að draga í land með því að útmála ákveðinn hóp hælisleitanda sem glæpamenn – hingað komna til þess eins að misnota íslenskt velferðarkerfi. Boðaðar breytingar á útlendingalögum eru alls ekki nauðsynlegar úrbætur á úrvinnslu umsókna um alþjóðlega vernd eins og reynt er að gefa til kynna heldur tilraun til að lögfesta hér á landi stefnu íslenskra íhaldsafla um andúð gagnvart innflytjendum og flóttamönnum. Ekkert af fyrirhuguðum breytingum á lögunum miðar að því að bæta og flýta fyrir afgreiðslu umsókna nema með frekari skerðingum réttinda þeirra sem sækja um alþjóðlega vernd á Íslandi. Með sama hætti vekur furðu að ráðherra skuli leggja fram fullbúna tillögu, staðhæfa að þannig muni hún fara í gegnum þingið en halda því svo fram að hann sé tilbúinn í umræðu. Er nema von að spurt sé: Umræðu um hvað? Gott væri að ráðherra legði fram tillögur um skilvirkari vinnureglur Útlendingastofnunar, kærunefndar útlendingamála og lögreglunnar sem fyrstu skref í rétta átt. Einnig er mikilvægt að téðum ríkisstofnunum verði gert að fylgja settum lagareglum við afgreiðslu umsókna sem unnið er með. Það er óásættanlegt að afgreiðsla umsókna um alþjóðlega vernd taki margar mánuði og eina uppgefna skýringin á töfunum sé að umsækjandi tefji fyrir afgreiðslunni – líklega bara með því að vera til. Að lokum er nauðsynlegt að vekja athygli á því að forsætisráðherra hefur valið að henda sér á vagninn með því að styðja dómsmálaráðherra og bera á borð ósannindi um vinnureglur undirstofnana ríkisins. Forsætisráðherra hélt því fram í viðtali í Morgunblaðinu þann 31. maí 2022 að íslensk stjórnvöld sendu ekki ríkisborgarar Nígeríu til baka til heimaríkis síns. Þessi fullyrðing er ekki sannleikanum samkvæmt því ekkert lát hefur verið á flutningi hælisleitenda til Nígeríu. Til að laga kerfið þarf að breyta kerfinu, styrkja innviði og tryggja að leikmenn fylgi settum reglum. Sú leið að svipta einstaklinga grundvallarmannréttindum í þeirri von að þeir komi ekki hingað vegna hræðslu við móttökur er ekki rétta leiðin til að laga kerfið. Hugsanlega vilja Íslendingar víkja frá mannúðlegri stefnu sinni gagnvart fólki á flótta og taka upp viðmið í anda fordómafulls hræðsluáróðurs. Slíkt má þó aldrei gerast í pólitískri spennutreyju. Lokaorð verður að vera þjóðarinnar en ekki einstaklings sem fylgir athugasemdalaust pólitískar tískubylgjur augnablikksins. Höfundur er lögfræðingur.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar