Í grein Innherja á Vísi í gær var greint frá breytingum lífeyrissjóðanna tveggja. Þar segir frá áhrifum nýrra líftalna sem byggðu á spá um auknar lífslíkur í framtíðinni, ólíkt fyrri líftölum sem byggðu á reynslu fortíðar. Nýju líftölurnar hækkuðu mat skuldbindinga lífeyrissjóða sem þurfa að greiða mánaðarlegan lífeyri í lengri tíma en reiknað var með áður. 

Samkvæmt Innherja voru viðbrögð fyrrnefndra lífeyrissjóða, að lækka réttindaöflun til framtíðar og lækka áunnin réttindi sjóðfélaga mismikið eftir aldurshópum. Um leið voru réttindi sjóðfélaga aukin þvert yfir línuna um 12% en áðurnefnd lækkun réttinda þýddi að aukningin var minnst hjá yngstu aldurshópunum en mest hjá elstu hópunum.

Breytingar sem stuðli að jafnræði

Árni Guðmundsson og Guðmundur Þ. Þórhallsson, forstjórar Gildis lífeyrissjóðs og Lífeyrissjóðs verzlunarmanna, skrifuðu ásamt Benedikti Jóhannessyni, tryggingastærðfræðing og fyrrum fjármálaráðherra, grein í gær sem svaraði gagrýninni sem birtist í grein Innherja.

Þar segja þeir það gæta mikils misskilnings um eðli þeirra breytinga sem gerðar voru á samþykktum Lífeyrissjóðs verzlunarmanna og Gildis lífeyrissjóðs. Það sé ekki rétt að brotið sé á eignarrétti yngri sjóðfélaga eins og hefur verið haldið fram. Þvert á móti stuðli breytingarnar sem gerðar voru að jafnræði milli sjóðfélaga og þær hafi komið í veg fyrir stórfelldan og óréttlátan tilflutning verðmæta frá eldri sjóðfélögum til þeirra sem yngri eru.

Í greininni segir að aðferðin sem lífeyrissjóðirnir tveir samþykktu að beita fælist í því að sérhver árgangur héldi sömu fjármunum og honum voru reiknaðir samkvæmt fyrri lífslíkum, en vegna þess að ævin lengist miðað við spána leiði það til minni mánaðarlegs lífeyris en nú. Engin verðmæti væru færð til og sérhver kynslóð greiddi áfram fyrir sín eftirlaun.

Brot á samtryggingakerfinu

Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir, þingmaður Viðreisnar, tók málið upp á Alþingi og sagði þar verulega halla á yngri kynslóðir. Tekju og eignamyndun yngri kynslóða hefði ekki haldið í við eldri kynslóðir og fólk kæmist seinna á fasteignamarkaðinn nú en á árum áður. Spár um hærri lífaldur í framtíðinni leiddu til þess að réttindi fólks hækkuðu ekki jafnt heldur yrði hækkun elsta aldurshópsins meira en tvöfalt hærri en þess yngsta, sagði Þorbjörg.

„Þetta jafngildir tugmilljarða millifærslu á réttindum yngra fólks til þess eldra. Byggir á hækkun lífaldurs en við vitum ekki hvernig framtíðin verður,“ sagði Þorbjörg Sigríður.

Hún sagði að allir greiddu inn sömu hlutföll og ættu að eiga sömu réttindin. Ef horfið væri frá þessu og opnað væri fyrir misskiptingu í þessu kerfi samtryggingar þá vöknuðu stórar spurningar. Misskipting sem þessi gengi gegn markmiðum og grunngildum kerfisins sagði Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir á Alþingi í gær.

Þingmaður ekki kynnt sér umræðuefnið til hlítar

Benedikt varð var við gangrýni Þorbjargar og ákvað að svara henni, þó ekki með grein heldur færslu á Facebook. Þar sagði hann að þetta væri ekki í fyrsta sinn sem þingmaður stykki upp í pontu „án þess að kynna sér umræðuefnið til hlítar.“ 

Það væri óvenju leiðinlegt í þetta sinn af því Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir væri þekkt fyrir yfirvegun og vönduð vinnubrögð. Hún hefði getað kynnt sér málið betur.

„Hið rétta í málinu er að lífeyrissjóðirnir sem um ræðir undirbjuggu tillögur sínar mjög vel og gættu að jafnræði milli sjóðfélaga. Fyrir liggja álit margra óháðra lögfræðinga um að aðgerðirnar hafi, þvert á það sem hér er sagt, komið í veg fyrir tilflutning verðmæta milli kynslóða,“ sagði Benedikt ennfremur í færslunni.