Þau sem urðu verst úti Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar 15. janúar 2022 16:03 Nú standa vonir til þess að heimsfaraldri kórónuveiru fari fljótlega að ljúka. Miðað við orð þeirra sem best til þekkja, gæti verið um nokkrar vikur eða mánuði að ræða, þar til mesta hættan er liðin hjá. Langstærsta efnahagslega höggið Það er viðurkennd staðreynd að stærsta efnahagslega höggið hefur lent á ferðaþjónustufyrirtækjum og tengdum greinum - það langstærsta á þeim fyrirtækjum sem sinna nær eingöngu eða alfarið erlendum ferðamönnum. Í nýrri skýrslu KPMG um fjárhagsstöðu ferðaþjónustu, sem unnin var fyrir Ferðamálastofu, kemur ýmislegt áhugavert í ljós - sem kemur fáum, sem stunda rekstur í ferðaþjónustu á óvart. Vélarnar í gangi Þar er tiltekið hversu mikill kraftur og sveigjanleiki hefur einkennt greinina strax frá upphafi faraldursins. Hvernig fyrirtækin hafa ekki lagt árar í bát, heldur haldið áfram að berjast frá mánuði til mánaðar með vonina og ekki síður trúna á framtíð ferðaþjónustunnar að vopni. Það er sömuleiðis viðurkennd staðreynd að aðgerðir ríkisstjórnarinnar hafa bjargað stórum hluta ferðaþjónustufyrirtækja frá gjaldþroti og þannig varðveitt afl til harðrar og öflugrar viðspyrnu. Að vélarnar séu í gangi þegar þær fá hráefni. Það hefur sýnt sig, þegar rofað hefur til, að það hefur margborgað sig. Enda er það ferðaþjónustan sem treyst er á til að auka hagvöxt og verðmætasköpun á næstu misserum. Fyrirtækin verulega löskuð Það er þó því miður einnig staðreynd, að þrátt fyrir öflugar stuðningsaðgerðir ríkisins hingað til, þá eru flest ferðaþjónustufyrirtæki skiljanlega verulega löskuð - eftir tveggja ára hremmingar. Skuldir hafa aukist og eigið fé skroppið saman eða horfið, en árið 2020 þurrkaðist út meira en þriggja ára eiginfjármyndun í greininni. Við lok ársins 2020 bjuggu um 25% félaga við góða eða viðunandi fjárhagsstöðu en rúmlega þriðjungur var of skuldsettur eða með ósjálfbæran rekstur. Staðan hefur að öllum líkindum ekki batnað árið 2021. Flest fyrirtæki eru komin út í horn. Þá kom Omikron Undir lok ársins 2021 var allt útlit fyrir að við værum komin fyrir vind hvað faraldurinn áhræði og gætum einbeitt okkur að því að byggja fyrirtækin upp að nýju. Í lok ársins runnu síðan flestar stuðningsaðgerðir ríkisins sitt skeið á enda. Þá skaut upp kollinum enn eitt afbrigði veirunnar, sem hefur nú sett allt á annan endann, eins og allir þekkja. Ekki bara sóttvarnaraðgerðir innanlands Tilkynnt hefur verið að ríkið hyggist nú styðja við rekstur þeirra sem hafa og verða nú áfram fyrir miklum áhrifum af sóttvarnarreglum innanlands og er það gott og nauðsynlegt. Þarna þarf hins vegar að hugsa aðeins lengra, því að mörg fyrirtæki verða ekki beinlínis fyrir áhrifum af sóttvarnarreglum hér innanlands heldur einfaldlega vegna faraldursins sjálfs og áhrifum hans á eftirspurn og ferðahegðun. Omikron setti þar stórt strik í reikninginn með hrinu afbókana, samdrætti í nýjum bókunum og framhaldi á nagandi óvissu - sem kalla vissulega á áframhaldandi stuðning við almenn ferðaþjónustufyrirtæki. Á bakvið ferðaþjónustufyrirtækin er venjulegt fólk og fjölskyldur Það er gott að hafa það í huga í þessu sambandi að á bakvið ferðaþjónustufyritækin er venjulegt fólk. Um 90% ferðaþjónustufyrirtækja eru lítil og meðalstór og eru rekin af Jóni og Gunnu í næstu götu. Þau hafa lagt allt sitt undir, skapað sér og öðrum atvinnu og hafa nú í tvö ár barist fyrir tilveru sinni, tekið á sig stórfellt tekjutap og strítt við stanslausar áhyggjur og svefnlausar nætur. Það er álag sem ekki skyldi vanmeta. Ekki klúðra leiknum rétt fyrir leikslok Til að gera langa sögu stutta: Það væri skynsamlegt að halda björgunarhringnum örlítið lengur á floti og framlengja stuðningsaðgerðir ríkisins við þau fyrirtæki sem orðið hafa fyrir verulegu tekjufalli vegna sóttvarnaraðgerða EÐA áhrifa faraldursins almennt á starfsemi þeirra. Það eru fyrirtækin sem hafa orðið verst úti, allan tímann. Skilvirkast væri að framlengja þau úrræði sem þegar hefur verið beitt með góðum árangri, til dæmis viðspyrnustyrki, hlutabótaleið og átakið „Hefjum störf“. Eftir allt blóðið, svitann og tárin væri sárgrætilegt að klúðra sókninni rétt fyrir framan markið. Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bjarnheiður Hallsdóttir Ferðamennska á Íslandi Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson Skoðun Skoðun Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Sjá meira
Nú standa vonir til þess að heimsfaraldri kórónuveiru fari fljótlega að ljúka. Miðað við orð þeirra sem best til þekkja, gæti verið um nokkrar vikur eða mánuði að ræða, þar til mesta hættan er liðin hjá. Langstærsta efnahagslega höggið Það er viðurkennd staðreynd að stærsta efnahagslega höggið hefur lent á ferðaþjónustufyrirtækjum og tengdum greinum - það langstærsta á þeim fyrirtækjum sem sinna nær eingöngu eða alfarið erlendum ferðamönnum. Í nýrri skýrslu KPMG um fjárhagsstöðu ferðaþjónustu, sem unnin var fyrir Ferðamálastofu, kemur ýmislegt áhugavert í ljós - sem kemur fáum, sem stunda rekstur í ferðaþjónustu á óvart. Vélarnar í gangi Þar er tiltekið hversu mikill kraftur og sveigjanleiki hefur einkennt greinina strax frá upphafi faraldursins. Hvernig fyrirtækin hafa ekki lagt árar í bát, heldur haldið áfram að berjast frá mánuði til mánaðar með vonina og ekki síður trúna á framtíð ferðaþjónustunnar að vopni. Það er sömuleiðis viðurkennd staðreynd að aðgerðir ríkisstjórnarinnar hafa bjargað stórum hluta ferðaþjónustufyrirtækja frá gjaldþroti og þannig varðveitt afl til harðrar og öflugrar viðspyrnu. Að vélarnar séu í gangi þegar þær fá hráefni. Það hefur sýnt sig, þegar rofað hefur til, að það hefur margborgað sig. Enda er það ferðaþjónustan sem treyst er á til að auka hagvöxt og verðmætasköpun á næstu misserum. Fyrirtækin verulega löskuð Það er þó því miður einnig staðreynd, að þrátt fyrir öflugar stuðningsaðgerðir ríkisins hingað til, þá eru flest ferðaþjónustufyrirtæki skiljanlega verulega löskuð - eftir tveggja ára hremmingar. Skuldir hafa aukist og eigið fé skroppið saman eða horfið, en árið 2020 þurrkaðist út meira en þriggja ára eiginfjármyndun í greininni. Við lok ársins 2020 bjuggu um 25% félaga við góða eða viðunandi fjárhagsstöðu en rúmlega þriðjungur var of skuldsettur eða með ósjálfbæran rekstur. Staðan hefur að öllum líkindum ekki batnað árið 2021. Flest fyrirtæki eru komin út í horn. Þá kom Omikron Undir lok ársins 2021 var allt útlit fyrir að við værum komin fyrir vind hvað faraldurinn áhræði og gætum einbeitt okkur að því að byggja fyrirtækin upp að nýju. Í lok ársins runnu síðan flestar stuðningsaðgerðir ríkisins sitt skeið á enda. Þá skaut upp kollinum enn eitt afbrigði veirunnar, sem hefur nú sett allt á annan endann, eins og allir þekkja. Ekki bara sóttvarnaraðgerðir innanlands Tilkynnt hefur verið að ríkið hyggist nú styðja við rekstur þeirra sem hafa og verða nú áfram fyrir miklum áhrifum af sóttvarnarreglum innanlands og er það gott og nauðsynlegt. Þarna þarf hins vegar að hugsa aðeins lengra, því að mörg fyrirtæki verða ekki beinlínis fyrir áhrifum af sóttvarnarreglum hér innanlands heldur einfaldlega vegna faraldursins sjálfs og áhrifum hans á eftirspurn og ferðahegðun. Omikron setti þar stórt strik í reikninginn með hrinu afbókana, samdrætti í nýjum bókunum og framhaldi á nagandi óvissu - sem kalla vissulega á áframhaldandi stuðning við almenn ferðaþjónustufyrirtæki. Á bakvið ferðaþjónustufyrirtækin er venjulegt fólk og fjölskyldur Það er gott að hafa það í huga í þessu sambandi að á bakvið ferðaþjónustufyritækin er venjulegt fólk. Um 90% ferðaþjónustufyrirtækja eru lítil og meðalstór og eru rekin af Jóni og Gunnu í næstu götu. Þau hafa lagt allt sitt undir, skapað sér og öðrum atvinnu og hafa nú í tvö ár barist fyrir tilveru sinni, tekið á sig stórfellt tekjutap og strítt við stanslausar áhyggjur og svefnlausar nætur. Það er álag sem ekki skyldi vanmeta. Ekki klúðra leiknum rétt fyrir leikslok Til að gera langa sögu stutta: Það væri skynsamlegt að halda björgunarhringnum örlítið lengur á floti og framlengja stuðningsaðgerðir ríkisins við þau fyrirtæki sem orðið hafa fyrir verulegu tekjufalli vegna sóttvarnaraðgerða EÐA áhrifa faraldursins almennt á starfsemi þeirra. Það eru fyrirtækin sem hafa orðið verst úti, allan tímann. Skilvirkast væri að framlengja þau úrræði sem þegar hefur verið beitt með góðum árangri, til dæmis viðspyrnustyrki, hlutabótaleið og átakið „Hefjum störf“. Eftir allt blóðið, svitann og tárin væri sárgrætilegt að klúðra sókninni rétt fyrir framan markið. Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar.
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun