Hvert er planið? Eiríkur Sigurðsson skrifar 7. janúar 2022 12:32 Það er ein af ömurlegri staðreyndum lífsins að fólk deyr. Árið 2020 dóu alls 2304 Íslendingar samkvæmt tölum Hagstofu Íslands. Þá dóu 683 vegna sjúkdóma í blóðrásarkerfi, 631 vegna æxlis (þar af 64 vegna æxlis í blöðruhálskirtli og 45 vegna æxlis í brjósti), 33 vegna sykursýki, 106 vegna geð- og atferlisraskana, 59 vegna lungnabólgu, 72 af óhöppum og 5 úr inflúensu. Alls dóu 24 einstaklingar 20 ára og yngri á Íslandi árið 2020. Alls hafa 39 manns látist á Íslandi af Covid19 frá því faraldurinn kom upp fyrri hluta árs 2020, þar af átta í fyrra og engin börn. Það er mikilvægt að hafa þessar tölur í huga þegar rætt er hversu mikið er réttlætanlegt að skerða frelsi fólks vegna sóttvarna út af Covid. Margvíslegur kostnaður við sóttvarnaraðgerðir Þótt enn sé um fátt annað rætt í þjóðfélaginu en Covid er staðan nú allt önnur en í upphafi faraldursins. Yfir 90% landsmanna yfir tólf ára aldri eru bólusettir við veirunni, en bólusetning veitir ágætis vörn gegn alvarlegum veikindum þó hún komi ekki í veg fyrir smit. Meðferðarúrræði hafa batnað verulega og komið er fram nýtt og meira smitandi afbrigði sem veldur minni einkennum. Íslendingum hefur tekist frábærlega til við að halda faraldrinum í skefjum en hafa, líkt og margar aðrar þjóðir, kostað miklu til. Þá er bæði átt við fjármuni og ekki síður margvíslegan samfélagslegan kostnað, mælanlegan og ómælanlegan. Það er t.d. erfitt að meta kostnaðinn við að mega ekki heimsækja aldraða foreldra á hjúkrunarheimili, fyrir unglinga að geta ekki lesið í svip skólafélaga sinna eða fyrir allan almenning að þurfa sífellt að hafa í huga að halda fjarlægð við náungann og vera í sífelldri hættu á að verða hnepptur í stofufangelsi vegna sóttvarna. Þessir hlutir skipta máli og eru ekki léttvægir. 100 smit á dag þýða um 10 ár í faraldri Með um þúsund smitum sem greinast á dag án þess að innlögnum á spítala hafi fjölgað verulega er nú loksins útlit fyrir að hægt verði að ná einhverskonar hjarðónæmi á fyrirsjáanlegum tíma, þ.e. á um það bil einu ári. Samt látum við enn eins og allt sé hér í hers höndum. Linnulaus hræðsluáróður fjölmiðla sem þylja upp smittölur í sífellu og senda daglega beint frá fréttamannafundi Almannavarna hefur orðið til þess að flestum finnst að kosta megi hverju sem er til svo halda megi smittölum undir 100 á dag. Fæstir átta sig þó á því að með þeim hraða mun um áratugur líða áður en allir Íslendingar hafa smitast. Má í raun horfa til annarra þátta en sóttvarna? Sóttvarnarlæknir segir að eðlilegt sé að ríkistjórnin horfi til annarra þátta en sóttvarna þegar sóttvarnarráðstafanir eru ákveðnar en mætir svo í fjölmiðla til að gagnrýna minnstu frávik frá því sem hann leggur til. Margir foreldrar grunnskólabarna eru líka ósáttir við ákvörðun ráðherra um að fara ekki að ráðleggingum sóttvarnarlæknis um að seinka skólabyrjun og senda því börn sín ekki í skólann. Samt er vitað að grunnskólabörn finna almennt lítið fyrir því að sýkjast af veirunni. Margir grunnskólakennarar taka undir þetta og finnst að þeir eigi ekki að þurfa að mæta í vinnuna því þeir gætu sýkst (auk þess sem álagið sé mikið og launin lág). Mörg eru reiðubúin til að ganga lengra í sóttvörnum en opinberar reglugerðir segja til um. Skólameistarar framhaldsskóla bönnuðu t.d. skólaböll nánast alla síðustu önn þótt fyrir þeim væri sérstök og mjög skýr undanþága í reglugerð um takmarkanir á samkomum. Flestum virðist reyndar finnast allt í lagi að frelsi barna og unglinga til eðlilegs náms og félagslífs hafi nú verið skert í tvö ár, fyrst og fremst til að halda fjölda smita meðal fullorðins fólks í lágmarki. Skítt með áhrif á menntun, líðan og þroska unga fólksins. Er frelsi einskis virði? Óyfirlýst markmið virðist nú vera að enginn megi deyja af völdum Covid og að sem allra fæstir séu sýktir á hverjum tíma, sama hvað það kostar. Allt skal miðast við að samfélagið lagi sig að óbreyttri starfsemi Landspítalans, frekar en að gera honum kleift að laga sig að ástandinu. Þegar þetta er skrifað eru 32 á sjúkrahúsi með Covid og sjö á gjörgæslu. Sama hvað hver segir, það er krísa en ætti ekki að vera neyðarástand. Í þessari stöðu væri gott að fá að vita hvert er planið fyrir næstu vikur, mánuði og ár. Er fullbólusett þjóðin sátt við að búa meira og minna við þær takmarkanir sem nú eru í gildi næstu ár vegna sjúkdóms sem veldur takmörkuðum skaða? Er frelsið ekki þess virði að færa neinar fórnir? Getum við ekki allavega sammælst um að hætta sóttvarnaraðgerðum þegar bólusetningu barna er lokið og þau sem vilja þiggja örvunarskammt af bóluefni hafa fengið hann? Höfundur er líffræðingur og almannatengill. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr skrifar Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Sleppir ekki takinu svo auðveldlega aftur Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Það er ein af ömurlegri staðreyndum lífsins að fólk deyr. Árið 2020 dóu alls 2304 Íslendingar samkvæmt tölum Hagstofu Íslands. Þá dóu 683 vegna sjúkdóma í blóðrásarkerfi, 631 vegna æxlis (þar af 64 vegna æxlis í blöðruhálskirtli og 45 vegna æxlis í brjósti), 33 vegna sykursýki, 106 vegna geð- og atferlisraskana, 59 vegna lungnabólgu, 72 af óhöppum og 5 úr inflúensu. Alls dóu 24 einstaklingar 20 ára og yngri á Íslandi árið 2020. Alls hafa 39 manns látist á Íslandi af Covid19 frá því faraldurinn kom upp fyrri hluta árs 2020, þar af átta í fyrra og engin börn. Það er mikilvægt að hafa þessar tölur í huga þegar rætt er hversu mikið er réttlætanlegt að skerða frelsi fólks vegna sóttvarna út af Covid. Margvíslegur kostnaður við sóttvarnaraðgerðir Þótt enn sé um fátt annað rætt í þjóðfélaginu en Covid er staðan nú allt önnur en í upphafi faraldursins. Yfir 90% landsmanna yfir tólf ára aldri eru bólusettir við veirunni, en bólusetning veitir ágætis vörn gegn alvarlegum veikindum þó hún komi ekki í veg fyrir smit. Meðferðarúrræði hafa batnað verulega og komið er fram nýtt og meira smitandi afbrigði sem veldur minni einkennum. Íslendingum hefur tekist frábærlega til við að halda faraldrinum í skefjum en hafa, líkt og margar aðrar þjóðir, kostað miklu til. Þá er bæði átt við fjármuni og ekki síður margvíslegan samfélagslegan kostnað, mælanlegan og ómælanlegan. Það er t.d. erfitt að meta kostnaðinn við að mega ekki heimsækja aldraða foreldra á hjúkrunarheimili, fyrir unglinga að geta ekki lesið í svip skólafélaga sinna eða fyrir allan almenning að þurfa sífellt að hafa í huga að halda fjarlægð við náungann og vera í sífelldri hættu á að verða hnepptur í stofufangelsi vegna sóttvarna. Þessir hlutir skipta máli og eru ekki léttvægir. 100 smit á dag þýða um 10 ár í faraldri Með um þúsund smitum sem greinast á dag án þess að innlögnum á spítala hafi fjölgað verulega er nú loksins útlit fyrir að hægt verði að ná einhverskonar hjarðónæmi á fyrirsjáanlegum tíma, þ.e. á um það bil einu ári. Samt látum við enn eins og allt sé hér í hers höndum. Linnulaus hræðsluáróður fjölmiðla sem þylja upp smittölur í sífellu og senda daglega beint frá fréttamannafundi Almannavarna hefur orðið til þess að flestum finnst að kosta megi hverju sem er til svo halda megi smittölum undir 100 á dag. Fæstir átta sig þó á því að með þeim hraða mun um áratugur líða áður en allir Íslendingar hafa smitast. Má í raun horfa til annarra þátta en sóttvarna? Sóttvarnarlæknir segir að eðlilegt sé að ríkistjórnin horfi til annarra þátta en sóttvarna þegar sóttvarnarráðstafanir eru ákveðnar en mætir svo í fjölmiðla til að gagnrýna minnstu frávik frá því sem hann leggur til. Margir foreldrar grunnskólabarna eru líka ósáttir við ákvörðun ráðherra um að fara ekki að ráðleggingum sóttvarnarlæknis um að seinka skólabyrjun og senda því börn sín ekki í skólann. Samt er vitað að grunnskólabörn finna almennt lítið fyrir því að sýkjast af veirunni. Margir grunnskólakennarar taka undir þetta og finnst að þeir eigi ekki að þurfa að mæta í vinnuna því þeir gætu sýkst (auk þess sem álagið sé mikið og launin lág). Mörg eru reiðubúin til að ganga lengra í sóttvörnum en opinberar reglugerðir segja til um. Skólameistarar framhaldsskóla bönnuðu t.d. skólaböll nánast alla síðustu önn þótt fyrir þeim væri sérstök og mjög skýr undanþága í reglugerð um takmarkanir á samkomum. Flestum virðist reyndar finnast allt í lagi að frelsi barna og unglinga til eðlilegs náms og félagslífs hafi nú verið skert í tvö ár, fyrst og fremst til að halda fjölda smita meðal fullorðins fólks í lágmarki. Skítt með áhrif á menntun, líðan og þroska unga fólksins. Er frelsi einskis virði? Óyfirlýst markmið virðist nú vera að enginn megi deyja af völdum Covid og að sem allra fæstir séu sýktir á hverjum tíma, sama hvað það kostar. Allt skal miðast við að samfélagið lagi sig að óbreyttri starfsemi Landspítalans, frekar en að gera honum kleift að laga sig að ástandinu. Þegar þetta er skrifað eru 32 á sjúkrahúsi með Covid og sjö á gjörgæslu. Sama hvað hver segir, það er krísa en ætti ekki að vera neyðarástand. Í þessari stöðu væri gott að fá að vita hvert er planið fyrir næstu vikur, mánuði og ár. Er fullbólusett þjóðin sátt við að búa meira og minna við þær takmarkanir sem nú eru í gildi næstu ár vegna sjúkdóms sem veldur takmörkuðum skaða? Er frelsið ekki þess virði að færa neinar fórnir? Getum við ekki allavega sammælst um að hætta sóttvarnaraðgerðum þegar bólusetningu barna er lokið og þau sem vilja þiggja örvunarskammt af bóluefni hafa fengið hann? Höfundur er líffræðingur og almannatengill.
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar
Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar
Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun