Óheilbrigða kerfið Elín Tryggvadóttir skrifar 3. ágúst 2021 07:01 Fyrir Alþingiskosningar lofa margir frambjóðendur fögrum fyrirheitum um uppbyggingu heilbrigðiskerfisins. Gullslegin loforð þeirra fuðra flest upp um leið og atkvæðin falla ofan í kjörkassann. Á botninum eru þau geymd á öruggum stað þar til frambjóðandinn þarf aftur á atkvæði almúgans að halda. Frambjóðendur vita nefnilega að það er Íslendingum hjartans mál að heilbrigðiskerfið gangi eins og smurð vél. Þeir vita að það er sama hvaða stjórnmálastefnu kjósandinn aðhyllist, hann vill eiga tryggan aðgang að heilbrigðisþjónustu fyrir sig og sína. Þetta loforð er eins og mantra sem sumir frambjóðendur þylja upp af gömlum vana án nokkurs vilja til efnda. En af hverju þarf heilbrigðiskerfið á vænni innspýtingu að halda? Er ekki búið að ausa formúgu í þessa híýt sem gefur engan arð? Er heilbrigðiskerfið á Íslandi ekki á heimsmælikvarða? Nei, haldið ykkur fast. Íslenskt heilbrigðiskerfi er ekki á heimsmælikvarða. Ég veit ekki einu sinni hvaða mælikvarða við ættum að nota til að meta stöðu okkar Íslendinga í heilbrigðismálum. Richter? Þjóðarsjúkrahús Íslendinga er staðsett í um 100 byggingum á 17 stöðum á höfuðborgarsvæðinu. Húsin eru komin til ára sinna og einbýlin eru af skornum skammti þannig að erfitt er að sinna sóttvörnum eins og vera ber. Við munum öll hvernig fór á Landakoti síðastliðið haust. Við höfum beðið í áratugi eftir nýrri byggingu sem stenst nútímakröfur og enn þurfum við að bíða. Holan stóra við Hringbraut er táknræn fyrir aðgerðarleysi ríkisins undanfarin ár. Táknræn fyrir botninn á kassanum þar sem atkvæði þitt verður að engu. Rúmanýting spítalans er á sumum starfseiningum yfir 100% sem gefur augaleið að er vel yfir þeim viðmiðum sem aðrar þjóðir sætta sig við. Eðlilegt nýting væri 85%, en hvað um það, þetta reddast alltaf. Sjúklingar liggja á göngum, á salernum og inni í geymslum. Það þarf ekki mikið að gerast til að allt fari á hliðina. Staða Landspítala er svo brothætt að þegar fjórða bylgja heimsfaraldursins lét á sér kræla í lok júlí var staða sjúkrahússins færð yfir á hættustig eftir að einungis þrír sjúklingar með covid höfðu verið lagðir inn. Þrír. „En kommonn, það er heimsfaraldur. Allir spítalar alls staðar eru á vonarvöl“ hugsa sumir. Jú, jú. Það er alheimsfaraldur en ástandið var hættulegt löngu áður en hún Covid litla kóróna ákvað að valda usla. Það þarf ekki alheimsfaraldur til að steypa langsveltu þjóðarsjúkrahúsinu fram af brúninni. Það þarf ekki meira til en öldrun þjóðarinnar. Á legudeildum Landspítala dvelja á annað hundrað aldraðra sem komast hvorki lönd né strönd. Þeir sem stýra frábæra heilbrigðis- og velferðarkerfinu virðast nefnilega hafa gleymt því að fólk eldist. Í stað þess að verja ævikvöldinu á öldrunarstofnun eyða aldraðir síðustu mánuðunum á lyflækningadeildum sjúkrahússins þrátt fyrir að hafa fyrir löngu lokið meðferð við veikindum. Elli er nefnilega ekki sjúkdómur og okkur ber að sjá til þess að aldraðir eigi öruggt skjól. Gleymum því ekki. Það eru ekki bara aldraðir sem standa höllum fæti í óheilbrigðiskerfinu. Langir biðlistar eru í aðgerðir sem margar hverja auka lífsgæði til muna. Enn aðrar spara samfélaginu stórfé með minni lyfjakostnaði, færri innlögnum og virkni þeirra sem aðgerðirnar þurfa. Hugsaðu þér að þurfa að ganga á ónýtri mjöðm mánuðum saman þegar bein nuddast við bein í hverju sársaukafullu skrefi. Löng hefð er fyrir fjársvelti fjórðungssjúkrahúsanna og þar hefur niðurskurðurinn náð inn að beini. Átröskunarteymin eru yfirfull, börn fá ekki tíma hjá talmeinafræðingum, erfitt er að fá sálfræðiaðstoð nema viðkomandi geti pungað út tugþúsundum fyrir klukkutímann. Biddu fyrir þér ef barnið þitt sýnir frávik í þroska eða hegðun. Biðin eftir greiningu lengist með hverjum deginum sem líður. Heilbrigðiskerfinu, sem greinilega er langt frá því að vera á heimsmælikvarða, tókst að tapa trausti helmings landsmanna á einu augabragði þegar krabbameinsskoðanir voru færðar til. Konur sætta sig ekki við að leikið sé með líf þeirra. Og lítum til einkaframtaksins. Þótt tryggja þurfi eðlilegt eftirlit upplifa sérfræðilæknar að ekki sé á þá hlustað og deila þeirra við sjúkratryggingar fer ekki fram við samningaborðið heldur í fjölmiðlum. Hvernig væri að taka upp árangursríkt samtal og leggja einhverjar línur áður en skíturinn flýgur í viftuna? Ísland er eyja, það er óumdeilanleg staðreynd. Erlendis geta stjórnendur sjúkrahúsa vísað á annan spítala ef geta stofnunarinnar er komin að þolmörkum. Þar er hægt að virkja áætlun B, áætlun C og jafnvel áætlun D. Við Íslendingar höfum enga áætlun, ekkert bakland. Það er enginn sem grípur okkur þegar við erum í vandræðum og við erum jú í heilmiklum vandræðum. Mannauður heilbrigðiskerfisins upplifir sig sem eyland þar sem hver báran á fætur annarri steitir á skerinu. Undirstaða íslenska heilbrigðiskerfisins, mannauðurinn, er á heimsmælikvarða en við getum þetta ekki ein. Þú getur ráðið inn færasta heilbrigðisstarfsfólk í heimi en það getur ekki gert sitt besta ef aðstaðan er drasl. Aldan sverfur sig inn í bergið og veikir stoðirnar. Við þurfum öruggt og öflugt heilbrigðiskerfi sem vex með þjóðinni og aðlagast breyttum aðstæðum þegar við á. Við verðum að gera heilbrigðisþjónustu landsmanna að sjálfbærri heild sem getur brugðist við neyðarástandi sama í hvaða formi það birtist okkur. Það er mjög auðvelt að benda á það sem betur má fara og henda fram innistæðulausum tékkum. Það er hins vegar erfiðara að framkvæma og efna loforðin. Það krefst hugrekkis og heiðarleika að gera breytingar. Við Íslendingar þurfum að vanda valið í komandi Alþingiskosningum og gæta þess að atkvæðið okkar falli ekki í gleymsku á botni kjörkassans. Höfundur er frambjóðandi Samfylkingar - Reykjavík Suður Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landspítalinn Heilbrigðismál Skoðun: Kosningar 2021 Alþingiskosningar 2021 Samfylkingin Mest lesið Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson Skoðun Skoðun Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Fyrir Alþingiskosningar lofa margir frambjóðendur fögrum fyrirheitum um uppbyggingu heilbrigðiskerfisins. Gullslegin loforð þeirra fuðra flest upp um leið og atkvæðin falla ofan í kjörkassann. Á botninum eru þau geymd á öruggum stað þar til frambjóðandinn þarf aftur á atkvæði almúgans að halda. Frambjóðendur vita nefnilega að það er Íslendingum hjartans mál að heilbrigðiskerfið gangi eins og smurð vél. Þeir vita að það er sama hvaða stjórnmálastefnu kjósandinn aðhyllist, hann vill eiga tryggan aðgang að heilbrigðisþjónustu fyrir sig og sína. Þetta loforð er eins og mantra sem sumir frambjóðendur þylja upp af gömlum vana án nokkurs vilja til efnda. En af hverju þarf heilbrigðiskerfið á vænni innspýtingu að halda? Er ekki búið að ausa formúgu í þessa híýt sem gefur engan arð? Er heilbrigðiskerfið á Íslandi ekki á heimsmælikvarða? Nei, haldið ykkur fast. Íslenskt heilbrigðiskerfi er ekki á heimsmælikvarða. Ég veit ekki einu sinni hvaða mælikvarða við ættum að nota til að meta stöðu okkar Íslendinga í heilbrigðismálum. Richter? Þjóðarsjúkrahús Íslendinga er staðsett í um 100 byggingum á 17 stöðum á höfuðborgarsvæðinu. Húsin eru komin til ára sinna og einbýlin eru af skornum skammti þannig að erfitt er að sinna sóttvörnum eins og vera ber. Við munum öll hvernig fór á Landakoti síðastliðið haust. Við höfum beðið í áratugi eftir nýrri byggingu sem stenst nútímakröfur og enn þurfum við að bíða. Holan stóra við Hringbraut er táknræn fyrir aðgerðarleysi ríkisins undanfarin ár. Táknræn fyrir botninn á kassanum þar sem atkvæði þitt verður að engu. Rúmanýting spítalans er á sumum starfseiningum yfir 100% sem gefur augaleið að er vel yfir þeim viðmiðum sem aðrar þjóðir sætta sig við. Eðlilegt nýting væri 85%, en hvað um það, þetta reddast alltaf. Sjúklingar liggja á göngum, á salernum og inni í geymslum. Það þarf ekki mikið að gerast til að allt fari á hliðina. Staða Landspítala er svo brothætt að þegar fjórða bylgja heimsfaraldursins lét á sér kræla í lok júlí var staða sjúkrahússins færð yfir á hættustig eftir að einungis þrír sjúklingar með covid höfðu verið lagðir inn. Þrír. „En kommonn, það er heimsfaraldur. Allir spítalar alls staðar eru á vonarvöl“ hugsa sumir. Jú, jú. Það er alheimsfaraldur en ástandið var hættulegt löngu áður en hún Covid litla kóróna ákvað að valda usla. Það þarf ekki alheimsfaraldur til að steypa langsveltu þjóðarsjúkrahúsinu fram af brúninni. Það þarf ekki meira til en öldrun þjóðarinnar. Á legudeildum Landspítala dvelja á annað hundrað aldraðra sem komast hvorki lönd né strönd. Þeir sem stýra frábæra heilbrigðis- og velferðarkerfinu virðast nefnilega hafa gleymt því að fólk eldist. Í stað þess að verja ævikvöldinu á öldrunarstofnun eyða aldraðir síðustu mánuðunum á lyflækningadeildum sjúkrahússins þrátt fyrir að hafa fyrir löngu lokið meðferð við veikindum. Elli er nefnilega ekki sjúkdómur og okkur ber að sjá til þess að aldraðir eigi öruggt skjól. Gleymum því ekki. Það eru ekki bara aldraðir sem standa höllum fæti í óheilbrigðiskerfinu. Langir biðlistar eru í aðgerðir sem margar hverja auka lífsgæði til muna. Enn aðrar spara samfélaginu stórfé með minni lyfjakostnaði, færri innlögnum og virkni þeirra sem aðgerðirnar þurfa. Hugsaðu þér að þurfa að ganga á ónýtri mjöðm mánuðum saman þegar bein nuddast við bein í hverju sársaukafullu skrefi. Löng hefð er fyrir fjársvelti fjórðungssjúkrahúsanna og þar hefur niðurskurðurinn náð inn að beini. Átröskunarteymin eru yfirfull, börn fá ekki tíma hjá talmeinafræðingum, erfitt er að fá sálfræðiaðstoð nema viðkomandi geti pungað út tugþúsundum fyrir klukkutímann. Biddu fyrir þér ef barnið þitt sýnir frávik í þroska eða hegðun. Biðin eftir greiningu lengist með hverjum deginum sem líður. Heilbrigðiskerfinu, sem greinilega er langt frá því að vera á heimsmælikvarða, tókst að tapa trausti helmings landsmanna á einu augabragði þegar krabbameinsskoðanir voru færðar til. Konur sætta sig ekki við að leikið sé með líf þeirra. Og lítum til einkaframtaksins. Þótt tryggja þurfi eðlilegt eftirlit upplifa sérfræðilæknar að ekki sé á þá hlustað og deila þeirra við sjúkratryggingar fer ekki fram við samningaborðið heldur í fjölmiðlum. Hvernig væri að taka upp árangursríkt samtal og leggja einhverjar línur áður en skíturinn flýgur í viftuna? Ísland er eyja, það er óumdeilanleg staðreynd. Erlendis geta stjórnendur sjúkrahúsa vísað á annan spítala ef geta stofnunarinnar er komin að þolmörkum. Þar er hægt að virkja áætlun B, áætlun C og jafnvel áætlun D. Við Íslendingar höfum enga áætlun, ekkert bakland. Það er enginn sem grípur okkur þegar við erum í vandræðum og við erum jú í heilmiklum vandræðum. Mannauður heilbrigðiskerfisins upplifir sig sem eyland þar sem hver báran á fætur annarri steitir á skerinu. Undirstaða íslenska heilbrigðiskerfisins, mannauðurinn, er á heimsmælikvarða en við getum þetta ekki ein. Þú getur ráðið inn færasta heilbrigðisstarfsfólk í heimi en það getur ekki gert sitt besta ef aðstaðan er drasl. Aldan sverfur sig inn í bergið og veikir stoðirnar. Við þurfum öruggt og öflugt heilbrigðiskerfi sem vex með þjóðinni og aðlagast breyttum aðstæðum þegar við á. Við verðum að gera heilbrigðisþjónustu landsmanna að sjálfbærri heild sem getur brugðist við neyðarástandi sama í hvaða formi það birtist okkur. Það er mjög auðvelt að benda á það sem betur má fara og henda fram innistæðulausum tékkum. Það er hins vegar erfiðara að framkvæma og efna loforðin. Það krefst hugrekkis og heiðarleika að gera breytingar. Við Íslendingar þurfum að vanda valið í komandi Alþingiskosningum og gæta þess að atkvæðið okkar falli ekki í gleymsku á botni kjörkassans. Höfundur er frambjóðandi Samfylkingar - Reykjavík Suður
Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun
Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun
Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun