„Umhverfisvænt ál“ - úlfur í sauðargæru? Tómas Guðbjartsson skrifar 16. febrúar 2020 10:30 Ágúst Bjarni Garðarsson formaður bæjarráðs í Hafnarfirði sendir mér tóninn í grein sem kallast Tvískinnungur náttúruverndarsinnans og birtist á visir.is í fyrradag. Tilefnið er ummæli mín um álverið í Straumsvík, fyrirtæki sem ég hef sagt vera í dauðastríði og lækning ekki í sjónmáli. Ég stend við þá skoðun mína en er ósammála því að ég hafi talað af "yfirlæti og í raun niður til þeirra fjölmörgu sem hjá álverinu starfa". Stundum er nauðsynlegt að tala beint út en í viðtölum og greinum hef ég ávallt tekið fram að lokun álversins yrði starfsmönnum þungbær, enda fátt erfiðara en að missa vinnuna. Rekstur Hafnarfjarðarbæjar verður einnig snúnari uns ný atvinnustarfssemi skýtur upp kollinum á rándýrri lóð Straumsvíkur. Mengandi risi í íbúðabyggð Þeirri staðreynd verður ekki haggað að miðaldra álverið er tímaskekkja, enda staðsett nánast í íbúðabyggð. Ekki bætir úr skák að vinnuveitandinn, Rio Tinto, hefur reynst starfsfólki erfiður og ítrekað beitt hótunum í kjarasamningum. Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir hefur enginn sýnt því áhuga að kaupa álverið af Rio Tinto. Því er ljóst hvert stefnir. Óvissa er það versta fyrir starfsfólk og fjölskyldur þeirra og þess vegna farsælast að fara fyrr en síðar í markvissar aðgerðir í Straumsvík. Þarna leikur Hafnarfjarðarbær mikilvægt hlutverk ásamt ríkisvaldinu og Landsvirkjun. Er til „umhverfisvænt ál“? Það var orðið „umhverfisvænt ál“ sem truflaði mig mest í grein Ágústs. Ef slíkt ál er til þá hlýtur það að vera endurnýtt ál því bræðsla slíks áls krefst aðeins 5% þeirrar orku sem notuð er við bræðslu súráls. Endurvinnsla áls er nefnilega málið – og mun umhverfisvænna ferli en sú álframleiðsla sem stunduð er á Íslandi þar sem flytja þarf hráefnið yfir hálfan hnöttinn. Áldósir eru ágætt dæmi um vægi endurvinnslu en hér á landi eru 95% þeirra endurunnar en í Bandaríkjunum er hlutfallið hins vegar mun lægra. Ef Bandaríkjamenn næðu að endurvinna jafn mikið og við af áldósum væri ársframleiðsla allra íslensku álveranna óþörf. Því miður fellur slík endurvinnsla ekki að hagsmunum fyrirtækja eins og Rio Tinto. Rafmagnað Ísland Ég er heldur ekki að kaupa það að Ísland eigi að verða einhvers konar alþjóðlegur álbræðsluofn, eða að íslensk álframleiðsla leiði sjálfkrafa til minni framleiðslu annarra landa eins og Kína. Í dag framleiðir Ísland í kringum 2% af áli í heiminum og í það fer rúmlega 70% af raforku á Íslandi, orku sem að langmestu leyti kemur frá vatnsaflsvirkjunum. Við höfum því gert okkar í orkukræfri stóriðju og vel það. Engin þjóð í heimi kemst nálægt okkur í rafmagnsframleiðslu á íbúa og næsta þjóð, Norðmenn eru varla hálfdrættingar. Þessi skammsýna stóriðjustefna hefur öll verið á kostnað okkar einstöku náttúru, sem við flest njótum að upplifa. Íslenskt ál bjargar ekki heiminum En er raunhæft að Ísland geti bjargað heiminum með frekari framleiðslu á “umhverfisvænu áli”? Raforkuframleiðsla á Íslandi nam tæpum 20TW stundum á árinu 2018. Samkvæmt upplýsingum frá Alþjóðaorkuráðinu, sem Ísland er aðili að, mætti nýta um 40TW stundir (TWh/a) af vatnsorku á Íslandi á hagkvæman hátt (e. economically exploitable). Í heiminum öllum er að finna hagkvæma nýtanlega vatnsorku upp á um 9.000 TW stundir (TWh/a). Við Íslendingar gætum því, ef svo ólíklega vildi til að ákveðið yrði að virkja allar okkar jökulár og lindár sem falla undir þessi viðmið, lagt u.þ.b. 0,4 % til heimsframleiðslu á vatnsorku. Tæknilega gætum við svo virkjað 24TW (TWh/a) stundir til viðbótar sem myndi þýða að við virkjuðum allt sem hægt væri að virkja, þar með talið Gullfoss og Dettifoss. Ef við horfum á þessi 0, 4% sem við gætum fræðilega lagt til þá sést að Ísland er örlítil stærð í alþjóðlegu samhengi. Og vel á minnst, við höfum nú þegar nýtt helming af okkar nýtanlegu vatnsorku samkvæmt þessum tölum og fórnað óteljandi náttúruperlum til þess. Viljum við virkilega fórna meiru? Samkvæmt skýrslu Alþjóðaorkumálaráðsins eru tæpar 2000 TW stundir óvirkjaðar í Evrópu, 1000 TW stundir í Norður Ameríku, 1500 TW stundir í Suður Ameríku og 3500 TW stundir í Asíu. Þurfa ekki allir að hjálpast að? Af hverju á litla Ísland, sem þegar er ofvirkjað, að fórna stærri hluta af sinni náttúru fyrir stóriðju? “Umhverfisvænt ál” - ef það er þá til – er nefnilega ekki endilega gott fyrir náttúruna og tvískinnungur í nafngiftinni. Eiginlega úlfur í sauðargæru, og að því er virðist íslenskri sauðagæru. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hafnarfjörður Tómas Guðbjartsson Umhverfismál Tengdar fréttir Álinu kálað Ál er mál málanna í fréttum dagsins. Það hefur verið forvitnilegt að fylgjast með viðbúnu útspili Rio Tinto varðandi lokun álversins í Straumsvík. 12. febrúar 2020 16:30 Tvískinnungur náttúruverndarsinnans Formaður bæjarráðs Hafnarfjarðar ritar um stöðu álversins í Straumsvík og umræðu um það. 14. febrúar 2020 08:00 Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Ágúst Bjarni Garðarsson formaður bæjarráðs í Hafnarfirði sendir mér tóninn í grein sem kallast Tvískinnungur náttúruverndarsinnans og birtist á visir.is í fyrradag. Tilefnið er ummæli mín um álverið í Straumsvík, fyrirtæki sem ég hef sagt vera í dauðastríði og lækning ekki í sjónmáli. Ég stend við þá skoðun mína en er ósammála því að ég hafi talað af "yfirlæti og í raun niður til þeirra fjölmörgu sem hjá álverinu starfa". Stundum er nauðsynlegt að tala beint út en í viðtölum og greinum hef ég ávallt tekið fram að lokun álversins yrði starfsmönnum þungbær, enda fátt erfiðara en að missa vinnuna. Rekstur Hafnarfjarðarbæjar verður einnig snúnari uns ný atvinnustarfssemi skýtur upp kollinum á rándýrri lóð Straumsvíkur. Mengandi risi í íbúðabyggð Þeirri staðreynd verður ekki haggað að miðaldra álverið er tímaskekkja, enda staðsett nánast í íbúðabyggð. Ekki bætir úr skák að vinnuveitandinn, Rio Tinto, hefur reynst starfsfólki erfiður og ítrekað beitt hótunum í kjarasamningum. Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir hefur enginn sýnt því áhuga að kaupa álverið af Rio Tinto. Því er ljóst hvert stefnir. Óvissa er það versta fyrir starfsfólk og fjölskyldur þeirra og þess vegna farsælast að fara fyrr en síðar í markvissar aðgerðir í Straumsvík. Þarna leikur Hafnarfjarðarbær mikilvægt hlutverk ásamt ríkisvaldinu og Landsvirkjun. Er til „umhverfisvænt ál“? Það var orðið „umhverfisvænt ál“ sem truflaði mig mest í grein Ágústs. Ef slíkt ál er til þá hlýtur það að vera endurnýtt ál því bræðsla slíks áls krefst aðeins 5% þeirrar orku sem notuð er við bræðslu súráls. Endurvinnsla áls er nefnilega málið – og mun umhverfisvænna ferli en sú álframleiðsla sem stunduð er á Íslandi þar sem flytja þarf hráefnið yfir hálfan hnöttinn. Áldósir eru ágætt dæmi um vægi endurvinnslu en hér á landi eru 95% þeirra endurunnar en í Bandaríkjunum er hlutfallið hins vegar mun lægra. Ef Bandaríkjamenn næðu að endurvinna jafn mikið og við af áldósum væri ársframleiðsla allra íslensku álveranna óþörf. Því miður fellur slík endurvinnsla ekki að hagsmunum fyrirtækja eins og Rio Tinto. Rafmagnað Ísland Ég er heldur ekki að kaupa það að Ísland eigi að verða einhvers konar alþjóðlegur álbræðsluofn, eða að íslensk álframleiðsla leiði sjálfkrafa til minni framleiðslu annarra landa eins og Kína. Í dag framleiðir Ísland í kringum 2% af áli í heiminum og í það fer rúmlega 70% af raforku á Íslandi, orku sem að langmestu leyti kemur frá vatnsaflsvirkjunum. Við höfum því gert okkar í orkukræfri stóriðju og vel það. Engin þjóð í heimi kemst nálægt okkur í rafmagnsframleiðslu á íbúa og næsta þjóð, Norðmenn eru varla hálfdrættingar. Þessi skammsýna stóriðjustefna hefur öll verið á kostnað okkar einstöku náttúru, sem við flest njótum að upplifa. Íslenskt ál bjargar ekki heiminum En er raunhæft að Ísland geti bjargað heiminum með frekari framleiðslu á “umhverfisvænu áli”? Raforkuframleiðsla á Íslandi nam tæpum 20TW stundum á árinu 2018. Samkvæmt upplýsingum frá Alþjóðaorkuráðinu, sem Ísland er aðili að, mætti nýta um 40TW stundir (TWh/a) af vatnsorku á Íslandi á hagkvæman hátt (e. economically exploitable). Í heiminum öllum er að finna hagkvæma nýtanlega vatnsorku upp á um 9.000 TW stundir (TWh/a). Við Íslendingar gætum því, ef svo ólíklega vildi til að ákveðið yrði að virkja allar okkar jökulár og lindár sem falla undir þessi viðmið, lagt u.þ.b. 0,4 % til heimsframleiðslu á vatnsorku. Tæknilega gætum við svo virkjað 24TW (TWh/a) stundir til viðbótar sem myndi þýða að við virkjuðum allt sem hægt væri að virkja, þar með talið Gullfoss og Dettifoss. Ef við horfum á þessi 0, 4% sem við gætum fræðilega lagt til þá sést að Ísland er örlítil stærð í alþjóðlegu samhengi. Og vel á minnst, við höfum nú þegar nýtt helming af okkar nýtanlegu vatnsorku samkvæmt þessum tölum og fórnað óteljandi náttúruperlum til þess. Viljum við virkilega fórna meiru? Samkvæmt skýrslu Alþjóðaorkumálaráðsins eru tæpar 2000 TW stundir óvirkjaðar í Evrópu, 1000 TW stundir í Norður Ameríku, 1500 TW stundir í Suður Ameríku og 3500 TW stundir í Asíu. Þurfa ekki allir að hjálpast að? Af hverju á litla Ísland, sem þegar er ofvirkjað, að fórna stærri hluta af sinni náttúru fyrir stóriðju? “Umhverfisvænt ál” - ef það er þá til – er nefnilega ekki endilega gott fyrir náttúruna og tvískinnungur í nafngiftinni. Eiginlega úlfur í sauðargæru, og að því er virðist íslenskri sauðagæru.
Álinu kálað Ál er mál málanna í fréttum dagsins. Það hefur verið forvitnilegt að fylgjast með viðbúnu útspili Rio Tinto varðandi lokun álversins í Straumsvík. 12. febrúar 2020 16:30
Tvískinnungur náttúruverndarsinnans Formaður bæjarráðs Hafnarfjarðar ritar um stöðu álversins í Straumsvík og umræðu um það. 14. febrúar 2020 08:00
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun