Fyndna frelsið Hersir Aron Ólafsson skrifar 8. september 2016 12:09 Ég lyfti borði í gær, fékk smáan skurð á hendi og bað góðan vin um að útvega mér plástur. Hann sagði (eðlilega) nei. Fylgdi svo eftir með; „veistu ekki að það eru tugir manna uppi á spítala akkurat núna með brotna leggi, ónýt augu og drepsóttir – hvaða máli heldurðu að þessi skurður skipti?“. Ég skammaðist mín á stundinni og vafði höndina í eldhúspappír, enda fáránlegt að gera eitthvað mál úr þessu þegar margir höfðu það miklu verra en ég. Ég kom heim seinna um kvöldið og hlammaði mér fyrir framan sjónvarpið með pabba. Þrýsti á tónhæðartakkann með minni pappírsvöfðu krumlu og reyndi að hækka, en ekkert gerðist. Takkinn hlaut að vera bilaður. Ég spurði pabba hvort ekki væri rétt að kaupa fjarstýringu, það væri svo nýmóðins og sniðugt – og flestir nágrannar okkar væru með svoleiðis. Hann snöggreiddist og æpti á mig; „AFSAKAÐU MEÐAN ÉG ÆLI, heldurðu að við getum ekki lesið bara textann? Og hvað heldurðu að gerist ef allir verða með fjarstýringar og geta bara stillt sjónvarpið að vild? Hefurðu ekki séð nágrannana, sem eru allir með fjarstýringar? Augun á þeim eru orðin kössótt, þeir eru sjónvarpssjúkir, þeir ganga veginn til glötunar!“. Ég skammaðist mín enn meira, auðvitað gat ég bara lesið textann og verið lukkulegur með það. Myndin var m.a.s. þýdd af einum virtasta þýðanda þjóðarinnar. Þessi ýktu (en sönnu) dæmi úr mínu eigin lífi eru ágæt endurspeglun þess sem sést í samfélaginu á hverjum degi. Þar sem litlu frelsismálin eru sett í samhengi við eitthvað stórt og skelfilegt og síðan keppst við að gera lítið úr fólkinu sem vekur máls á þeim. Atvikin komu upp í hugann þegar gamalt myndband frá SUS komst í dreifingu á samfélagsmiðlum á dögunum. Þar var rætt við nítján ára gamlan sjálfráða háskólanema sem fannst sæta nokkurri furðu að mega ekki kaupa sér áfenga drykki hér á landi, líkt og henni var þá bannað skv. 18. gr. áfengislaga nr. 75/1998. Ennfremur gat hún ekki sótt skólaskemmtanir með félögum sínum löglega, sem flestar voru haldnar á öldurhúsum bæjarins – en meirihluti háskólanema er yfir 20 ára gamall. Við þetta má reyndar bæta að þrátt fyrir að vera orðin ríflega 20 ára í dag getur þessi sami háskólanemi ekki keypt sér rauðvín, bjór eða annan áfengan drykk í verslun á sunnudögum frekar en nokkur annar landsmaður. Hún má ekki heldur kaupa það í hefðbundnum búðum, og ef hún gerist svo djörf að flytja frá miðpunkti höfuðborgarsvæðisins er ekki hægt að kaupa það yfir höfuð eftir kl 18. Þetta er þó allt vel skiljanlegt, enda myndu minnstu breytingar á fyrirkomulaginu spilla lýðheilsu landans og gera út af við æskuna, líkt og við sjáum í flestum nágrannalöndum okkar – þar sem börn og ungmenni eru líkari tómeygðum áfengisdauðum vofum heldur en mannfólki. Auk þess er talsverður fjöldi bjór- og landasala starfandi hérlendis, sem anna ágætlega eftirspurn þeirra sem ekki eru orðnir 20 ára, eða búa langt frá næstu vínbúð – svo vandamálið er í sjálfu sér ekki stórvægilegt. En aftur að myndbandinu umrædda. Fyrir neðan færsluna voru fjölmargar athugasemdir frá einstaklingum á öllum aldri. Margir þeirra voru mjög ósáttir við frásögn háskólanemans og fannst lítið til vandans koma. Sagði þar m.a. eftirfarandi; „Láttu þá mömmu þína kaupa bjór handa þér!“, „Persónulega finnst mér þetta ekki skipta máli“ og „Hugur minn er hjá börnunum sem fá ekki að kaupa vín,“. Ritari Samfylkingarinnar gróf svo upp færsluna á dögunum og deildi með tilheyrandi athugasemdum frá félögum sínum á borð við „RIP“, „#prayforher“ og „haha“. Við lesturinn læddist að greinarhöfundi sá grunur að margir þeirra sem lögðu orð í belg ættu erfitt með að setja fram nokkra vitræna gagnrýni á það sem lagt var til, og gripu því til þess ráðs að gera grín að viðmælandanum með „vandamálið“ sitt. Að mörgu leyti má vel sammælast um það að vandamál háskólanemans í myndbandinu var ekki ýkja stórt eða alvarlegt, enda reyndi hann hvergi að halda því fram. Einmitt þar liggur hins vegar hundurinn Lúkas grafinn. Vandamálin þurfa ekki endilega að vera stór og hörmuleg til þess að megi tala um þau. Margt af því frelsi sem þykir sjálfsagt í dag var eitt sinn „lítið“ og „asnalegt“ baráttumál. „Láttu þá mömmu þína kaupa bjór handa þér!“ hefur nefnilega hljómað í mörgum útfærslum. „Hlustaðu bara á ríkisrekna útvarpið!“, „Drekktu bara vodkablandaða pilsnerinn og hættu að heimta bjór!“, „Farðu bara í mjólkurbúðina“, „Af hverju þarftu mandarínur? – borðaðu bara rófuna þína!“. Allt hefði þetta eflaust fengið fjölmörg læk á ritvéla-Facebook fortíðarinnar. Það hefur lengi verið ríkt í eyjaskeggjum landsins að vilja hafa vit fyrir öðrum og þess vegna er mikilvægt að sjá í gegnum málflutning þeirra sem hæðast að frelsinu. Ef ég vil skíra dóttur mína Villimey, kaupa mér Tuborg Rå klukkan 21:45, taka út séreignasparnaðinn minn eða byggja mér stúdíóíbúð undir 30m2 þá kemur það ekki nokkrum manni við, og þó það sé kannski fyndið og asnalegt að leggja til breytingar á rótgrónum venjum þá má ekki missa sjónar á þessum kjarna málsins. Frelsið er nefnilega ekki einkaeign þeirra hrokafullu, sem telja sig alltaf hafa rétt fyrir sér. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Sjá meira
Ég lyfti borði í gær, fékk smáan skurð á hendi og bað góðan vin um að útvega mér plástur. Hann sagði (eðlilega) nei. Fylgdi svo eftir með; „veistu ekki að það eru tugir manna uppi á spítala akkurat núna með brotna leggi, ónýt augu og drepsóttir – hvaða máli heldurðu að þessi skurður skipti?“. Ég skammaðist mín á stundinni og vafði höndina í eldhúspappír, enda fáránlegt að gera eitthvað mál úr þessu þegar margir höfðu það miklu verra en ég. Ég kom heim seinna um kvöldið og hlammaði mér fyrir framan sjónvarpið með pabba. Þrýsti á tónhæðartakkann með minni pappírsvöfðu krumlu og reyndi að hækka, en ekkert gerðist. Takkinn hlaut að vera bilaður. Ég spurði pabba hvort ekki væri rétt að kaupa fjarstýringu, það væri svo nýmóðins og sniðugt – og flestir nágrannar okkar væru með svoleiðis. Hann snöggreiddist og æpti á mig; „AFSAKAÐU MEÐAN ÉG ÆLI, heldurðu að við getum ekki lesið bara textann? Og hvað heldurðu að gerist ef allir verða með fjarstýringar og geta bara stillt sjónvarpið að vild? Hefurðu ekki séð nágrannana, sem eru allir með fjarstýringar? Augun á þeim eru orðin kössótt, þeir eru sjónvarpssjúkir, þeir ganga veginn til glötunar!“. Ég skammaðist mín enn meira, auðvitað gat ég bara lesið textann og verið lukkulegur með það. Myndin var m.a.s. þýdd af einum virtasta þýðanda þjóðarinnar. Þessi ýktu (en sönnu) dæmi úr mínu eigin lífi eru ágæt endurspeglun þess sem sést í samfélaginu á hverjum degi. Þar sem litlu frelsismálin eru sett í samhengi við eitthvað stórt og skelfilegt og síðan keppst við að gera lítið úr fólkinu sem vekur máls á þeim. Atvikin komu upp í hugann þegar gamalt myndband frá SUS komst í dreifingu á samfélagsmiðlum á dögunum. Þar var rætt við nítján ára gamlan sjálfráða háskólanema sem fannst sæta nokkurri furðu að mega ekki kaupa sér áfenga drykki hér á landi, líkt og henni var þá bannað skv. 18. gr. áfengislaga nr. 75/1998. Ennfremur gat hún ekki sótt skólaskemmtanir með félögum sínum löglega, sem flestar voru haldnar á öldurhúsum bæjarins – en meirihluti háskólanema er yfir 20 ára gamall. Við þetta má reyndar bæta að þrátt fyrir að vera orðin ríflega 20 ára í dag getur þessi sami háskólanemi ekki keypt sér rauðvín, bjór eða annan áfengan drykk í verslun á sunnudögum frekar en nokkur annar landsmaður. Hún má ekki heldur kaupa það í hefðbundnum búðum, og ef hún gerist svo djörf að flytja frá miðpunkti höfuðborgarsvæðisins er ekki hægt að kaupa það yfir höfuð eftir kl 18. Þetta er þó allt vel skiljanlegt, enda myndu minnstu breytingar á fyrirkomulaginu spilla lýðheilsu landans og gera út af við æskuna, líkt og við sjáum í flestum nágrannalöndum okkar – þar sem börn og ungmenni eru líkari tómeygðum áfengisdauðum vofum heldur en mannfólki. Auk þess er talsverður fjöldi bjór- og landasala starfandi hérlendis, sem anna ágætlega eftirspurn þeirra sem ekki eru orðnir 20 ára, eða búa langt frá næstu vínbúð – svo vandamálið er í sjálfu sér ekki stórvægilegt. En aftur að myndbandinu umrædda. Fyrir neðan færsluna voru fjölmargar athugasemdir frá einstaklingum á öllum aldri. Margir þeirra voru mjög ósáttir við frásögn háskólanemans og fannst lítið til vandans koma. Sagði þar m.a. eftirfarandi; „Láttu þá mömmu þína kaupa bjór handa þér!“, „Persónulega finnst mér þetta ekki skipta máli“ og „Hugur minn er hjá börnunum sem fá ekki að kaupa vín,“. Ritari Samfylkingarinnar gróf svo upp færsluna á dögunum og deildi með tilheyrandi athugasemdum frá félögum sínum á borð við „RIP“, „#prayforher“ og „haha“. Við lesturinn læddist að greinarhöfundi sá grunur að margir þeirra sem lögðu orð í belg ættu erfitt með að setja fram nokkra vitræna gagnrýni á það sem lagt var til, og gripu því til þess ráðs að gera grín að viðmælandanum með „vandamálið“ sitt. Að mörgu leyti má vel sammælast um það að vandamál háskólanemans í myndbandinu var ekki ýkja stórt eða alvarlegt, enda reyndi hann hvergi að halda því fram. Einmitt þar liggur hins vegar hundurinn Lúkas grafinn. Vandamálin þurfa ekki endilega að vera stór og hörmuleg til þess að megi tala um þau. Margt af því frelsi sem þykir sjálfsagt í dag var eitt sinn „lítið“ og „asnalegt“ baráttumál. „Láttu þá mömmu þína kaupa bjór handa þér!“ hefur nefnilega hljómað í mörgum útfærslum. „Hlustaðu bara á ríkisrekna útvarpið!“, „Drekktu bara vodkablandaða pilsnerinn og hættu að heimta bjór!“, „Farðu bara í mjólkurbúðina“, „Af hverju þarftu mandarínur? – borðaðu bara rófuna þína!“. Allt hefði þetta eflaust fengið fjölmörg læk á ritvéla-Facebook fortíðarinnar. Það hefur lengi verið ríkt í eyjaskeggjum landsins að vilja hafa vit fyrir öðrum og þess vegna er mikilvægt að sjá í gegnum málflutning þeirra sem hæðast að frelsinu. Ef ég vil skíra dóttur mína Villimey, kaupa mér Tuborg Rå klukkan 21:45, taka út séreignasparnaðinn minn eða byggja mér stúdíóíbúð undir 30m2 þá kemur það ekki nokkrum manni við, og þó það sé kannski fyndið og asnalegt að leggja til breytingar á rótgrónum venjum þá má ekki missa sjónar á þessum kjarna málsins. Frelsið er nefnilega ekki einkaeign þeirra hrokafullu, sem telja sig alltaf hafa rétt fyrir sér.
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun