...í skólanum Ragnar Þór Pétursson skrifar 9. apríl 2019 07:00 Það gleður mitt litla kennarahjarta í hvert sinn sem menntamál eru til umfjöllunar í fjölmiðlum. Þá hef ég alveg sérstakan áhuga á ýmsum þversögnum í skólastarfi – eins og til dæmis þeim hve oft menntun snýst ekki um það sem hún á að snúast um. Þess vegna tifaði pistill Kolbrúnar Bergþórsdóttur, „Í skólanum,“ dáldið í takt við ýmislegt sem ég er vanur að hugsa. Ég verð samt að játa að ég missti svolítið taktinn um miðbik greinar Kolbrúnar. Því þótt ég sé svo hjartanlega sammála því að menntun eigi að snúast um áhugasvið og styrkleika hvers og eins og að allt of mikil áhersla sé lögð á að steypa fólk í sama mót þá finnst mér nú býsna skítt að draga þá ályktun, sem Kolbrún gerir eiginlega, að þetta stafi af því að kennarar neiti að laga námið að þörfum nemenda og sníði það frekar að eigin þörfum. Ég hef oft séð hliðstæður milli kennara og blaðamanna. Þetta eru, í sögulegu samhengi, ögn bóhemalegir en þó kannski fyrst og fremst smáborgaralegir millistéttarhópar – sem stundum hafa notið virðingar nokkuð umfram það sem birtist í launaumslaginu. Þetta eru menningarlegar starfsstéttir, varðmenn tungumálsins, umræðustjórar samfélagsins – og ákjósanlegir blórabögglar þeim sem gjarnir eru á að spinna heimsósóma ýmiskonar. Það er alveg sérstök list að gera lítið úr blaðamönnum. Þeir eiga víst ekki að kunna íslensku lengur. Þeir ku hafa fáránleg áhugasvið, eru hégómlegir og afskaplega hörundsárir – og eru víst meira og minna farnir að busla í grunna enda þekkingarlaugarinnar. Það er meira að segja hægt að skrá sig í hópa á samskiptamiðlum sem halda utan um það áhugamál eitt að rægja og rýna blaðamenn og blaðamennsku. Samt er mér hlýtt til blaðamanna. Mikilvægi þeirra í upplýstu samfélagi er ómetanlegt. Þeir sinna vanþakklátu starfi undir miklum þrýstingi og stöðugt er sótt að heilindum þeirra. Fæstir eru þeir í aðstöðu til að sinna starfinu með sama sóma og það verðskuldar. Mannekla, tímaskortur og atgervisflótti setja mark á blaðamennsku á Íslandi og víðar. Ég veit að flestir gera sitt besta – þótt einn og einn hefði eflaust eitthvað þarfara við tíma sinn að gera. Blaðamennska á Íslandi er sum sé ekki fullkomin. Stundum er hún beinlínis vond, jafnvel forheimskandi og meiðandi. Hér mætti taka nokkur dæmi – en mig langar það ekki. Það að hún sé ekki alltaf fullkomin merkir ekki að blaðamenn upp til hópa séu ekki að reyna að gera sitt besta í erfiðri stöðu. Ég sé alveg fyrir mér að það gæti gerst, þar sem talað væri um blaðamenn og blaðamennsku í hálfkæringi og á ábyrgðarlausan hátt, að einhver gæti látið sér detta í hug að segja eitthvað á borð við: „Fjölmiðlun á að byggja á alvöru blaðamennsku og í stað þess að fyrst og fremst sé tekið mið af þörfum blaðamannanna sjálfra, eins og gert er á allflestum fjölmiðlum, þarf að hanna kerfi sem hentar almenningi sem allra best.“ Svona gagnrýni væri auðvitað óskaplega ósanngjörn og – ef satt má segja – meira en dálítið heimskuleg. Það er nefnilega eitt að segja að brestir séu í kerfinu. Það er annað, og alvarlegra, að segja að manneskjurnar sem þó starfa í hinu gallaða kerfi séu sjálfar brestirnir. Við eigum nýlega úttekt Evrópumiðstöðvar um ástæður þess að skólakerfinu hefur ekki tekist að mæta þörfum allra barna. Við þurfum ekki að vera með getgátur eða dæmisögur til að fjalla um þessi mál af sæmilegu viti. Það er rétt að kerfið bregst of mörgum börnum. Það er hins vegar alrangt að halda því fram að kerfið bregðist börnunum því það sé of upptekið af því að þjóna kennurunum. Í niðurstöðu Evrópumiðstöðvar kemur fram: „Þótt starfsfólk á öllum stigum menntakerfisins vinni af heilindum að framgangi stefnunnar [um menntun fyrir alla] hefur það ekki notið nægilegs stuðnings til þess.“ Raunar fær allt skólakerfið býsna harðan skell í úttektinni – sem í mjög stuttu máli mætti orða einhvern veginn þannig að það sé ekki nóg að setja háleit markmið ef fólki er ekki gert kleift að vinna að þeim. Ég held að lítil hjálp sé til lausnar þessum vanda ef málið er ekki nálgast á upplýstan hátt og af sanngirni. Að því sögðu deili ég áhuga Kolbrúnar á að öll börn þrífist á eigin forsendum. Það mun auðga samfélag okkar stórkostlega ef við gefum þeim færi á því og erum umburðarlyndari í garð fjölbreytileikans. Þá megum við sem samfélag horfa stíft í eigin barm og endurskoða gildis- og verðmætamat okkar. Við eigum að fagna hverju ungmenni sem ákveður að verða söngvari eða rithöfundur – já, eða blaðamaður eða kennari.Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ragnar Þór Pétursson Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Skoðun Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Það gleður mitt litla kennarahjarta í hvert sinn sem menntamál eru til umfjöllunar í fjölmiðlum. Þá hef ég alveg sérstakan áhuga á ýmsum þversögnum í skólastarfi – eins og til dæmis þeim hve oft menntun snýst ekki um það sem hún á að snúast um. Þess vegna tifaði pistill Kolbrúnar Bergþórsdóttur, „Í skólanum,“ dáldið í takt við ýmislegt sem ég er vanur að hugsa. Ég verð samt að játa að ég missti svolítið taktinn um miðbik greinar Kolbrúnar. Því þótt ég sé svo hjartanlega sammála því að menntun eigi að snúast um áhugasvið og styrkleika hvers og eins og að allt of mikil áhersla sé lögð á að steypa fólk í sama mót þá finnst mér nú býsna skítt að draga þá ályktun, sem Kolbrún gerir eiginlega, að þetta stafi af því að kennarar neiti að laga námið að þörfum nemenda og sníði það frekar að eigin þörfum. Ég hef oft séð hliðstæður milli kennara og blaðamanna. Þetta eru, í sögulegu samhengi, ögn bóhemalegir en þó kannski fyrst og fremst smáborgaralegir millistéttarhópar – sem stundum hafa notið virðingar nokkuð umfram það sem birtist í launaumslaginu. Þetta eru menningarlegar starfsstéttir, varðmenn tungumálsins, umræðustjórar samfélagsins – og ákjósanlegir blórabögglar þeim sem gjarnir eru á að spinna heimsósóma ýmiskonar. Það er alveg sérstök list að gera lítið úr blaðamönnum. Þeir eiga víst ekki að kunna íslensku lengur. Þeir ku hafa fáránleg áhugasvið, eru hégómlegir og afskaplega hörundsárir – og eru víst meira og minna farnir að busla í grunna enda þekkingarlaugarinnar. Það er meira að segja hægt að skrá sig í hópa á samskiptamiðlum sem halda utan um það áhugamál eitt að rægja og rýna blaðamenn og blaðamennsku. Samt er mér hlýtt til blaðamanna. Mikilvægi þeirra í upplýstu samfélagi er ómetanlegt. Þeir sinna vanþakklátu starfi undir miklum þrýstingi og stöðugt er sótt að heilindum þeirra. Fæstir eru þeir í aðstöðu til að sinna starfinu með sama sóma og það verðskuldar. Mannekla, tímaskortur og atgervisflótti setja mark á blaðamennsku á Íslandi og víðar. Ég veit að flestir gera sitt besta – þótt einn og einn hefði eflaust eitthvað þarfara við tíma sinn að gera. Blaðamennska á Íslandi er sum sé ekki fullkomin. Stundum er hún beinlínis vond, jafnvel forheimskandi og meiðandi. Hér mætti taka nokkur dæmi – en mig langar það ekki. Það að hún sé ekki alltaf fullkomin merkir ekki að blaðamenn upp til hópa séu ekki að reyna að gera sitt besta í erfiðri stöðu. Ég sé alveg fyrir mér að það gæti gerst, þar sem talað væri um blaðamenn og blaðamennsku í hálfkæringi og á ábyrgðarlausan hátt, að einhver gæti látið sér detta í hug að segja eitthvað á borð við: „Fjölmiðlun á að byggja á alvöru blaðamennsku og í stað þess að fyrst og fremst sé tekið mið af þörfum blaðamannanna sjálfra, eins og gert er á allflestum fjölmiðlum, þarf að hanna kerfi sem hentar almenningi sem allra best.“ Svona gagnrýni væri auðvitað óskaplega ósanngjörn og – ef satt má segja – meira en dálítið heimskuleg. Það er nefnilega eitt að segja að brestir séu í kerfinu. Það er annað, og alvarlegra, að segja að manneskjurnar sem þó starfa í hinu gallaða kerfi séu sjálfar brestirnir. Við eigum nýlega úttekt Evrópumiðstöðvar um ástæður þess að skólakerfinu hefur ekki tekist að mæta þörfum allra barna. Við þurfum ekki að vera með getgátur eða dæmisögur til að fjalla um þessi mál af sæmilegu viti. Það er rétt að kerfið bregst of mörgum börnum. Það er hins vegar alrangt að halda því fram að kerfið bregðist börnunum því það sé of upptekið af því að þjóna kennurunum. Í niðurstöðu Evrópumiðstöðvar kemur fram: „Þótt starfsfólk á öllum stigum menntakerfisins vinni af heilindum að framgangi stefnunnar [um menntun fyrir alla] hefur það ekki notið nægilegs stuðnings til þess.“ Raunar fær allt skólakerfið býsna harðan skell í úttektinni – sem í mjög stuttu máli mætti orða einhvern veginn þannig að það sé ekki nóg að setja háleit markmið ef fólki er ekki gert kleift að vinna að þeim. Ég held að lítil hjálp sé til lausnar þessum vanda ef málið er ekki nálgast á upplýstan hátt og af sanngirni. Að því sögðu deili ég áhuga Kolbrúnar á að öll börn þrífist á eigin forsendum. Það mun auðga samfélag okkar stórkostlega ef við gefum þeim færi á því og erum umburðarlyndari í garð fjölbreytileikans. Þá megum við sem samfélag horfa stíft í eigin barm og endurskoða gildis- og verðmætamat okkar. Við eigum að fagna hverju ungmenni sem ákveður að verða söngvari eða rithöfundur – já, eða blaðamaður eða kennari.Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun