Umönnun við aldraða á Akranesi til fyrirmyndar Kristjana Guðjónsdóttir skrifar 7. desember 2017 07:00 Tilefni þessa greinarstúfs er umfjöllun á opinberum vettvangi um hjúkrunar- og dvalarrými fyrir aldraða. Viðfangsefnið er kunnuglegt. Þjóðin eldist og er því vaxandi og algjörlega fyrirséð þörf á úrræðum fyrir aldraða. Sem ríkt velferðarsamfélag þurfum við sem þjóð að sinna þessum málum mun betur en gert hefur verið. Að mínu mati hefur nýleg umfjöllun hins vegar að hluta verið ósanngjörn í garð þeirra sem sinna störfum í þágu aldraðra af alúð og faglegum metnaði. Þegar þörf á fleiri dvalar- og hjúkrunarheimilum ber á góma er því stundum slegið fram að nóg sé af slíkum heimilum og að lausnin felist í aukinni heimahjúkrun og -þjónustu. Að mínu mati er þetta þó ekki spurning um annaðhvort eða. Opinberar tölur t.d. frá Landlæknisembættinu sýna að fjöldi dvalar- og hjúkrunarrýma á landinu öllu hefur nánast staðið í stað frá árinu 2005. Rýmum á hverja 1.000 einstaklinga yfir 67 ára hefur því farið ört fækkandi. Þá er fjöldi rýma eftir landshlutum og sveitarfélögum mjög breytilegur. Á höfuðborgarsvæðinu hafa sveitarfélögin því miður staðið sig verr að þessu leyti en flest önnur, en staðan t.d. á Vesturlandi og Suðurlandi er hins vegar mun betri. Er því þörf bæði á fleiri hjúkrunar- og dvalarheimilum og auknum fjármunum til heimahjúkrunar. Ekki er nægjanlegt að byggja fleiri heimili. Það skiptir ekki síður máli að þau séu vel rekin og að gott starfsfólk fáist til að vinna við þau oft á tíðum erfiðu og vandasömu störf sem þjónustan krefst. Er svo sannarlega þörf á viðhorfsbreytingu stjórnvalda og bættum starfskjörum þeirra sem sinna þessum störfum. Þetta er efni í aðra grein. Alkunna er að á vettvangi heilbrigðismála er ein stærsta áskorunin að á sjúkrahúsum eru hjúkrunarrými í of ríkum mæli bundin við að sinna þörfum aldraðra sem í raun væri betur sinnt á sérhæfðum dvalar- og hjúkrunarheimilum – á fagmáli nefnt fráflæðisvandi. Er ekki um það deilt að síðarnefnda lausnin er í senn mun betri fyrir þá sem á þjónustunni þurfa að halda og langtum ódýrari. Flestir vilja búa sem lengst á eigin heimili. En svo getur komið að því, oft með litlum fyrirvara vegna heilsubrests, að þörf verður á að leita eftir dvöl á hjúkrunarheimili. Fyrirkomulagið í þessu efni er langt og krefst fyrirhyggju. Aldraðir þurfa nú að fara í gegnum svonefnt vistunarmat. Hér mætti stuðningur barna eða annarra nákominna ættingja aldraðra gjarna vera meiri og markvissari en oft er raunin. Því miður er því oft slegið á frest að sækja um þar til nánast er í óefni komið með heilsu eða færni hins aldraða. Þetta er því alvarlegra þegar þess er gætt að eftir að vistunarmat hefur fengist eru því miður langir biðlistar eftir rými og oftast ekkert laust á því heimili þar sem hinn aldraði kysi helst að dveljast. Endurspeglar þetta í raun þann skort sem stöðugt blasir við öldruðum um aðgang að vistun. Meðal þeirra úrræða sem Landspítalinn hefur stuðst við til þess að leita lausna á fráflæðisvanda er að semja við aðrar sjúkrastofnanir um tímabundin rými fyrir aldraða. Þar á meðal hefur Hjúkrunar- og dvalarheimilið Höfði á Akranesi ákveðið að hlaupa undir bagga og bjóða tímabundin rými á heimilinu. Ég hef nýlega kynnst framkvæmd þessa samnings af eigin raun vegna nákomins fjölskyldumeðlims sem þar dvelur. Í sem stystu máli er mat mitt það að þessi framkvæmd er Akurnesingum til mikils sóma. Sú umönnun sem viðkomandi einstaklingur hefur fengið þar er til fyrirmyndar. Starfsfólk heimilisins á þakkir skildar fyrir að hlúa afbragðsvel að heimilismönnum og umgjörð gæti vart verið betri. Það er því ekki mikil ábyrgð gagnvart vandasömu viðfangsefni sem við blasir að tala um að þessi samningur feli í sér „hreppaflutninga“, aldraðir einstaklingar séu gegn vilja sínum sendir í útlegð í byggðarlögum þar sem þeir þekki engan og fjarri ættingjum sínum, eins og nýlega hefur verið skrifað í blöð og fluttar fréttir um bæði í blöðum og sjónvarpi. Ættingjar sem þannig tala á opinberum vettvangi og gera kröfur á hið opinbera mættu einnig huga að því hvort þeir beri ekki einnig einhverja ábyrgð á því að ævikvöld foreldra eða annarra nákominna verði með sómasamlegum hætti. Það er t.d. erfitt að skilja að það sé almennt ofviða fólki á besta aldri sem býr á höfuðborgarsvæðinu að heimsækja aldraða ættingja sína á hjúkrunarheimili, t.d. á Akranesi. Aksturstíminn er í raun oft lítið lengri en t.d. ferð á milli bæjarfélaga á höfuðborgarsvæðinu, auk þess sem þangað gengur strætó. Höfundur er sjúkraliði með sérnám í öldrunarhjúkrun. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir Skoðun Halldór 18.05.2024 Halldór Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg skrifar Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Tímabær orð Unnar Arndísardóttur um afstæði barneigna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í hjarta sínu græn, en varla í reynd Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason skrifar Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir skrifar Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Sjá meira
Tilefni þessa greinarstúfs er umfjöllun á opinberum vettvangi um hjúkrunar- og dvalarrými fyrir aldraða. Viðfangsefnið er kunnuglegt. Þjóðin eldist og er því vaxandi og algjörlega fyrirséð þörf á úrræðum fyrir aldraða. Sem ríkt velferðarsamfélag þurfum við sem þjóð að sinna þessum málum mun betur en gert hefur verið. Að mínu mati hefur nýleg umfjöllun hins vegar að hluta verið ósanngjörn í garð þeirra sem sinna störfum í þágu aldraðra af alúð og faglegum metnaði. Þegar þörf á fleiri dvalar- og hjúkrunarheimilum ber á góma er því stundum slegið fram að nóg sé af slíkum heimilum og að lausnin felist í aukinni heimahjúkrun og -þjónustu. Að mínu mati er þetta þó ekki spurning um annaðhvort eða. Opinberar tölur t.d. frá Landlæknisembættinu sýna að fjöldi dvalar- og hjúkrunarrýma á landinu öllu hefur nánast staðið í stað frá árinu 2005. Rýmum á hverja 1.000 einstaklinga yfir 67 ára hefur því farið ört fækkandi. Þá er fjöldi rýma eftir landshlutum og sveitarfélögum mjög breytilegur. Á höfuðborgarsvæðinu hafa sveitarfélögin því miður staðið sig verr að þessu leyti en flest önnur, en staðan t.d. á Vesturlandi og Suðurlandi er hins vegar mun betri. Er því þörf bæði á fleiri hjúkrunar- og dvalarheimilum og auknum fjármunum til heimahjúkrunar. Ekki er nægjanlegt að byggja fleiri heimili. Það skiptir ekki síður máli að þau séu vel rekin og að gott starfsfólk fáist til að vinna við þau oft á tíðum erfiðu og vandasömu störf sem þjónustan krefst. Er svo sannarlega þörf á viðhorfsbreytingu stjórnvalda og bættum starfskjörum þeirra sem sinna þessum störfum. Þetta er efni í aðra grein. Alkunna er að á vettvangi heilbrigðismála er ein stærsta áskorunin að á sjúkrahúsum eru hjúkrunarrými í of ríkum mæli bundin við að sinna þörfum aldraðra sem í raun væri betur sinnt á sérhæfðum dvalar- og hjúkrunarheimilum – á fagmáli nefnt fráflæðisvandi. Er ekki um það deilt að síðarnefnda lausnin er í senn mun betri fyrir þá sem á þjónustunni þurfa að halda og langtum ódýrari. Flestir vilja búa sem lengst á eigin heimili. En svo getur komið að því, oft með litlum fyrirvara vegna heilsubrests, að þörf verður á að leita eftir dvöl á hjúkrunarheimili. Fyrirkomulagið í þessu efni er langt og krefst fyrirhyggju. Aldraðir þurfa nú að fara í gegnum svonefnt vistunarmat. Hér mætti stuðningur barna eða annarra nákominna ættingja aldraðra gjarna vera meiri og markvissari en oft er raunin. Því miður er því oft slegið á frest að sækja um þar til nánast er í óefni komið með heilsu eða færni hins aldraða. Þetta er því alvarlegra þegar þess er gætt að eftir að vistunarmat hefur fengist eru því miður langir biðlistar eftir rými og oftast ekkert laust á því heimili þar sem hinn aldraði kysi helst að dveljast. Endurspeglar þetta í raun þann skort sem stöðugt blasir við öldruðum um aðgang að vistun. Meðal þeirra úrræða sem Landspítalinn hefur stuðst við til þess að leita lausna á fráflæðisvanda er að semja við aðrar sjúkrastofnanir um tímabundin rými fyrir aldraða. Þar á meðal hefur Hjúkrunar- og dvalarheimilið Höfði á Akranesi ákveðið að hlaupa undir bagga og bjóða tímabundin rými á heimilinu. Ég hef nýlega kynnst framkvæmd þessa samnings af eigin raun vegna nákomins fjölskyldumeðlims sem þar dvelur. Í sem stystu máli er mat mitt það að þessi framkvæmd er Akurnesingum til mikils sóma. Sú umönnun sem viðkomandi einstaklingur hefur fengið þar er til fyrirmyndar. Starfsfólk heimilisins á þakkir skildar fyrir að hlúa afbragðsvel að heimilismönnum og umgjörð gæti vart verið betri. Það er því ekki mikil ábyrgð gagnvart vandasömu viðfangsefni sem við blasir að tala um að þessi samningur feli í sér „hreppaflutninga“, aldraðir einstaklingar séu gegn vilja sínum sendir í útlegð í byggðarlögum þar sem þeir þekki engan og fjarri ættingjum sínum, eins og nýlega hefur verið skrifað í blöð og fluttar fréttir um bæði í blöðum og sjónvarpi. Ættingjar sem þannig tala á opinberum vettvangi og gera kröfur á hið opinbera mættu einnig huga að því hvort þeir beri ekki einnig einhverja ábyrgð á því að ævikvöld foreldra eða annarra nákominna verði með sómasamlegum hætti. Það er t.d. erfitt að skilja að það sé almennt ofviða fólki á besta aldri sem býr á höfuðborgarsvæðinu að heimsækja aldraða ættingja sína á hjúkrunarheimili, t.d. á Akranesi. Aksturstíminn er í raun oft lítið lengri en t.d. ferð á milli bæjarfélaga á höfuðborgarsvæðinu, auk þess sem þangað gengur strætó. Höfundur er sjúkraliði með sérnám í öldrunarhjúkrun.
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun