Neytendur hljóta að fagna nýlegum dómi Eftirlitsstofnunar EFTA (ESA) um að bann við innflutningi á ferskri og unninni kjötvöru, eggjum og mjólk samrýmist ekki ákvæðum EES-samningsins. Ekki síður bera að fagna viðbrögðum ráðuneytis atvinnuvega og nýsköpunar um að íslenska ríkinu beri að gera nauðsynlegar ráðstafanir til að framfylgja dómnum og breyta lögum til samræmis við niðurstöðu dómsins.
Að sjálfsögðu skiptir heilsa fólks meginmáli en lífskjör og lífsgleði einnig, ef út í það er farið. Vandað matvælaeftirlit verður að duga, hér heima og hjá þeim sem við verslum við. Sumar ráðstafanir kosta of mikið og ganga of mikið á lífsgæði.
Við viljum geta ferðast til annarra landa og fengið ferðamenn til okkar. Hluti af góðu ferðalagi er að neyta matar og upplifa það sem í boði er. Einangrun er ekki málið, hvorki fyrir menn né matvæli nema ef ágengir smitsjúkdómar og farsóttir geisa, þá er eðlilega gripið til tímabundinna varúðarráðstafana svo sem einangrunar, ferðalög eru bönnuð og flutningur vöru af sýktum svæðum bannaður á meðan sóttin gengur yfir. Að öðru leyti dugar fagmennska í meðferð matar og virkt eftirlit. Varanleg einangrun manna og dýra dregur of mikið úr lífsgæðum.
Matvælaviðskipti um allan heim
Þannig virkar þetta innan Evrópu og í aðalatriðum um heim allan. Innflutningur á ferskri matvöru er heimill uppfylli hún skilyrði um vandaða meðhöndlun. Einnig á Nýja-Sjálandi og í Japan sem oft er vitnað til enda eyjur eins og Ísland. Þau heimila matvælainnflutning undir eðlilegu eftirliti, banna bara tímabundið innflutning frá viðkomandi svæði ef upp kemur sýking svo sem salmonella eða grunur um fuglaflensu.
Fyrir neytendur og almenning í þessu landi bætir fersk vara og fjölbreytt frá öðrum löndum vöruframboð, líka með hollri samkeppni við innlenda framleiðslu. Landsmenn og gestir okkar njóta fjölbreyttari gæðamatar á eðlilegra verði. Það verður betra að eiga hér heima og ánægjulegra að sækja okkur heim.
Tollverndin kostar of mikið
Næstu skref í þessum dúr hljóta svo að vera afnám matartollanna og að breyta landbúnaðarstefnunni þannig að bændur geti keppt á markaði við innflutning og bætt sinn hag. Í staðinn mætti jafnvel auka beina styrki til bænda því hagur neytenda af niðurfellingu tolla er það mikill.
Vísbendingar eru um að niðurfelling matartolla af kjötvöru, eggjum og mjólk lækki meðalverð þeirra vöruflokka um 35% og getur það sparað okkur um 100.000 kr. á landsmann á ári. Lægri kostnaður við Íslandsferð, með lægra matarverði, styrkir einnig þróun ferðaþjónustu um allt land, en borið hefur á því að fleiri ferðamenn spari við sig að ferðast um landið vegna kostnaðar, láti nægja að ferðast um suðvesturhorn landsins.
Sláum ekki framtíðinni á frest
Vonandi mun ný ríkisstjórn vinna að hag neytenda í þessum málum en ekki leita leiða til að slá framtíðinni á frest. Augljóst er að tollamúrar og tæknilegar viðskiptahindranir eru á undanhaldi. Við þurfum að ná nágrönnum okkar í Evrópu hvað þetta varðar. Þeir eru fyrir löngu búnir að fella niður tollamúra og tæknilegar viðskiptahindranir sín á milli, líka varðandi matvöru, enda skiptir hún svo miklu máli bæði hvað varðar lífskjör og lífsánægju.
Höfundur er viðskiptafræðingur í starfshópi Neytendasamtakanna um matvæli, landbúnað og umhverfismál.
