Beggja vegna borðsins? Ásta Rut Jónasdóttir skrifar 23. maí 2015 07:00 Miklar kröfur eru gerðar til lífeyrissjóðanna í landinu. Það er eðlilegt. Við eigum að gera miklar kröfur til þeirra. Það er líka eðlilegt að skoða hvaða kröfur við eigum að gera til þeirra og hvaða kröfur við eigum ekki, getum ekki og megum ekki gera til þeirra. Í lögum um lífeyrissjóði er hlutverk þeirra skilgreint: Að taka við iðgjöldum sjóðfélaga, ávaxta þau og greiða sjóðfélögum út lífeyri að lokinni starfsævi. Annað er ekki hlutverk lífeyrissjóðanna. Í lögunum um lífeyrissjóðina eru ströng ákvæði um hvernig þeir mega og geta fjárfest til að ávaxta fé sjóðfélaganna. Þar eru líka ströng ákvæði um hvernig eftirliti skuli háttað með starfsemi þeirra. Íslensku lífeyrissjóðunum hefur tekist vel að ávaxta fé sjóðfélaganna þegar á heildina er litið. Sem dæmi má nefna að Lífeyrissjóður verzlunarmanna hefur á undanförnum 20 árum skilað að meðaltali 4,7% raunávöxtun á ári.Vinna samkvæmt ströngum reglum Af sjálfu leiðir að margvísleg önnur lög í landinu eiga líka við, þegar kemur að starfi lífeyrissjóða, að gefnu tilefni vil ég hér nefna sérstaklega hlutafélagalög. Tilefnið er, að í þeirri samfélagsólgu sem verið hefur á Íslandi undanfarnar vikur og mánuði hefur nokkrum sinnum borið við að sú krafa hefur verið sett fram að lífeyrissjóðirnir gerist beinir þátttakendur í rekstri þeirra fyrirtækja, sem þeir hafa fjárfest í og móti launastefnu þeirra, ákvarði jafnvel laun starfsmanna fyrirtækjanna allt frá þeim lægst launuðu til forstjóranna. Þetta eiga víst fulltrúar stéttarfélaganna í stjórn lífeyrissjóðanna að gera. Í þessari kröfu felst að gert er ráð fyrir að stéttarfélögin skipi fulltrúa í stjórnir allra lífeyrissjóðanna og ráði þar allri stefnumótun og ákvarðanatöku. Í úttekt Viðskiptablaðs Morgunblaðsins 23. apríl kemur m.a. fram að stéttarfélögin eiga ekki fulltrúa nema í minnihluta sjóðanna, 28 stjórnarmenn af 119 alls í 19 stærstu sjóðunum. Þegar af þessari ástæðu einni saman er ljóst að þessi krafa er óraunhæf. Þá er mikilvægt að skoða hvers konar umhverfi við værum í, ef lífeyrissjóðirnir gætu ákvarðað launakjör starfsmanna þeirra fyrirtækja, sem þeir fjárfesta í. Látum liggja á milli hluta að stéttarfélög og Samtök atvinnulífsins fara með samningsumboð í kjarasamningum. Það væri andstætt starfsreglum, góðum stjórnarháttum og beinlínis ólögmætt ef hluthafi gæti hlutast til um daglegan rekstur fyrirtækis. Hlutafélagalögin kveða skýrt á um að stjórnarmenn hlutafélaga séu ábyrgir gerða sinna, sjálfstæðir og með öllu er óheimilt að skipa þeim fyrir verkum, enda er skylda hvers og eins stjórnarmanns að gæta hagsmuna allra hluthafa, ekki bara sumra. Lífeyrissjóður verzlunarmanna (og flestir aðrir lífeyrissjóðir) kemur hins vegar áherslum sínum og stefnu á framfæri við stjórnir hlutafélaga með því að kynna þeim bréflega hluthafastefnu sjóðsins, sem jafnframt er aðgengileg á vef sjóðsins.Misskilningur álitsgjafa Þá er líka vert að vekja athygli á að í þessari umræðu er oftast gert mun meira úr mögulegum áhrifum lífeyrissjóðanna en raunin gæti verið. Það er gert með því að ætla sjóðunum að eiga mun meira í íslensku atvinnulífi en raunin er. Menn birta því gjarnan eingöngu upplýsingar um samanlagða eignarhluti þeirra í skráðum fyrirtækjum, en sleppa öllu öðru. Þá er horft fram hjá mörgum staðreyndum. Hin fyrsta er að sjóðirnir starfa sjálfstætt, enda væri það í hróplegri andstöðu við samkeppnislög, ef þeir ættu samstarf um hlutafjáreign sína. Í öðru lagi er horft fram hjá því, hve mikill meirihluti atvinnulífsins – og þar með starfsfólks á vinnumarkaði – er utan áhrifa eignarhalds lífeyrissjóðanna. Þar má nefna nær allan sjávarútveginn, allan iðnað í landinu, alla stóriðju, nær alla orkuframleiðslu, verslun aðra en stóru matvörukeðjurnar, fjölmiðla svo það helsta sé nefnt. Engar forsendur eru til að gera þá kröfu til stéttarfélaga að þau ákveði launakjör í landinu í krafti fulltrúa sinna í stjórnum lífeyrissjóða. Það gengi engan veginn upp og væri hrein fásinna enda væri það andstætt starfsreglum, góðum stjórnarháttum og beinlínis ólögmætt. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Hvað getur Ísland gefið öðrum þjóðum? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Veðrið, veskið og Íslendingurinn María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Miklar kröfur eru gerðar til lífeyrissjóðanna í landinu. Það er eðlilegt. Við eigum að gera miklar kröfur til þeirra. Það er líka eðlilegt að skoða hvaða kröfur við eigum að gera til þeirra og hvaða kröfur við eigum ekki, getum ekki og megum ekki gera til þeirra. Í lögum um lífeyrissjóði er hlutverk þeirra skilgreint: Að taka við iðgjöldum sjóðfélaga, ávaxta þau og greiða sjóðfélögum út lífeyri að lokinni starfsævi. Annað er ekki hlutverk lífeyrissjóðanna. Í lögunum um lífeyrissjóðina eru ströng ákvæði um hvernig þeir mega og geta fjárfest til að ávaxta fé sjóðfélaganna. Þar eru líka ströng ákvæði um hvernig eftirliti skuli háttað með starfsemi þeirra. Íslensku lífeyrissjóðunum hefur tekist vel að ávaxta fé sjóðfélaganna þegar á heildina er litið. Sem dæmi má nefna að Lífeyrissjóður verzlunarmanna hefur á undanförnum 20 árum skilað að meðaltali 4,7% raunávöxtun á ári.Vinna samkvæmt ströngum reglum Af sjálfu leiðir að margvísleg önnur lög í landinu eiga líka við, þegar kemur að starfi lífeyrissjóða, að gefnu tilefni vil ég hér nefna sérstaklega hlutafélagalög. Tilefnið er, að í þeirri samfélagsólgu sem verið hefur á Íslandi undanfarnar vikur og mánuði hefur nokkrum sinnum borið við að sú krafa hefur verið sett fram að lífeyrissjóðirnir gerist beinir þátttakendur í rekstri þeirra fyrirtækja, sem þeir hafa fjárfest í og móti launastefnu þeirra, ákvarði jafnvel laun starfsmanna fyrirtækjanna allt frá þeim lægst launuðu til forstjóranna. Þetta eiga víst fulltrúar stéttarfélaganna í stjórn lífeyrissjóðanna að gera. Í þessari kröfu felst að gert er ráð fyrir að stéttarfélögin skipi fulltrúa í stjórnir allra lífeyrissjóðanna og ráði þar allri stefnumótun og ákvarðanatöku. Í úttekt Viðskiptablaðs Morgunblaðsins 23. apríl kemur m.a. fram að stéttarfélögin eiga ekki fulltrúa nema í minnihluta sjóðanna, 28 stjórnarmenn af 119 alls í 19 stærstu sjóðunum. Þegar af þessari ástæðu einni saman er ljóst að þessi krafa er óraunhæf. Þá er mikilvægt að skoða hvers konar umhverfi við værum í, ef lífeyrissjóðirnir gætu ákvarðað launakjör starfsmanna þeirra fyrirtækja, sem þeir fjárfesta í. Látum liggja á milli hluta að stéttarfélög og Samtök atvinnulífsins fara með samningsumboð í kjarasamningum. Það væri andstætt starfsreglum, góðum stjórnarháttum og beinlínis ólögmætt ef hluthafi gæti hlutast til um daglegan rekstur fyrirtækis. Hlutafélagalögin kveða skýrt á um að stjórnarmenn hlutafélaga séu ábyrgir gerða sinna, sjálfstæðir og með öllu er óheimilt að skipa þeim fyrir verkum, enda er skylda hvers og eins stjórnarmanns að gæta hagsmuna allra hluthafa, ekki bara sumra. Lífeyrissjóður verzlunarmanna (og flestir aðrir lífeyrissjóðir) kemur hins vegar áherslum sínum og stefnu á framfæri við stjórnir hlutafélaga með því að kynna þeim bréflega hluthafastefnu sjóðsins, sem jafnframt er aðgengileg á vef sjóðsins.Misskilningur álitsgjafa Þá er líka vert að vekja athygli á að í þessari umræðu er oftast gert mun meira úr mögulegum áhrifum lífeyrissjóðanna en raunin gæti verið. Það er gert með því að ætla sjóðunum að eiga mun meira í íslensku atvinnulífi en raunin er. Menn birta því gjarnan eingöngu upplýsingar um samanlagða eignarhluti þeirra í skráðum fyrirtækjum, en sleppa öllu öðru. Þá er horft fram hjá mörgum staðreyndum. Hin fyrsta er að sjóðirnir starfa sjálfstætt, enda væri það í hróplegri andstöðu við samkeppnislög, ef þeir ættu samstarf um hlutafjáreign sína. Í öðru lagi er horft fram hjá því, hve mikill meirihluti atvinnulífsins – og þar með starfsfólks á vinnumarkaði – er utan áhrifa eignarhalds lífeyrissjóðanna. Þar má nefna nær allan sjávarútveginn, allan iðnað í landinu, alla stóriðju, nær alla orkuframleiðslu, verslun aðra en stóru matvörukeðjurnar, fjölmiðla svo það helsta sé nefnt. Engar forsendur eru til að gera þá kröfu til stéttarfélaga að þau ákveði launakjör í landinu í krafti fulltrúa sinna í stjórnum lífeyrissjóða. Það gengi engan veginn upp og væri hrein fásinna enda væri það andstætt starfsreglum, góðum stjórnarháttum og beinlínis ólögmætt.
Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar
Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun