Leiklestrar taka við af kana og borðspilum í jólaboðum

Það hefur ekki farið mikið fyrir leikritaútgáfu á Íslandi á undanförnum árum og reyndar áratugum. Borgarleikhúsið hefur nú ráðist í að gefa út íslensk leikrit sem rata á fjalir hússins og lítur á það sem mikilvægan þátt í þeirri stefnu að efla íslenska leikritun. Vonir standa til að gefa út fjögur til fimm verk á ári, verk sem gefa hugmynd um hæfileika íslenskra skálda og þýðenda. Þorvaldur Kristinsson bókmenntafræðingur hefur veg og vanda af útgáfunni fyrir hönd leikhússins í samvinnu við Kristínu Gunnarsdóttur sem annast útlit og umbrot.

Fyrstu verkin komu út nú fyrir skömmu og eru þau bæði eftir ung íslensk leikskáld. Hystory eftir Kristínu Eiríksdóttur sem var frumflutt fyrr á árinu af leikhópnum Sokkabandið og Bláskjár eftir Tyrfing Tyrfingsson sem var frumflutt af leikhópnum Óskabörn ógæfunnar leikárið 2013-2014.

Tyrfingur segir að þetta sé dálítið sérstakt vegna þess að sem leikritaskáld eigi hann ekki í neinu eiginlegu sambandi við lesendur eins og rithöfundar eiga. „Þannig að eins og ég er ánægður með þetta þá er mér að sama skapi nákvæmlega sama. Ég er svo mikill leikhústrúður að ég einhvern veginn tengi ekki alveg. Mér finnst þetta samt gaman og sé hvað þetta er fallegt og fínt umbrot og vel gert, veit svona í höfðinu að það er mjög skynsamlegt að gera þetta og öllum til framdráttar. Þannig að þetta bara gerir mig enn montnari. Það er það eina sem þetta gerir. Þetta er stórhættulegt.“

Tyrfingur bendir líka á að í raun sé þarna á ferðinni verk sem hann fyrir sitt leyti hafi verið búinn að afgreiða. „Það er samt soldið gaman að sjá þetta svona á pappír en þetta eiginlega tilheyrir mér ekki lengur. Að sama skapi verður Auglýsing ársins, sem ég er að vinna að núna, eflaust gefið út á bók núna en ég er að deyja yfir því að það verði einhvern tíma frumsýnt svo að bókin er eitthvað svo fjarlæg. Það er einhvern veginn þannig að annað nær mér og gerir mér lífið leitt en hitt bara eykur á montið.“

Það er athyglisvert að í samanburði við alla þá sem eru að fást við að skrifa á Íslandi eru í raun aðeins örfáir einstaklingar að takast á við að skrifa fyrir leikhús. Tyrfingur telur að skýringuna sé helst að finna í því hversu andstyggilegt leikhúsformið er í eðli sínu. „Það er líka svo niðurlægjandi. Loksins þegar maður er búinn að koma einhverju frá sér og orðinn þokkalega ánægður þá eiga einhverjir leikstjórar og leikarar eftir að krukka í þetta og núna bætast útgefendur við.

Að skrifa bók er miklu meira beint til lesandans. En þetta form er svo auðmýkjandi og brútal. Þú getur verið búinn að skrifa einhverja setningu, blaðsíðu eða jafnvel heila persónu en þarft svo bara að henda henni af því að hún hentar ekki forminu. Formið er alltaf í fyrsta sæti í leikritun, svo koma persónur og síðast stíll eða smekkur. Vond sena, sama hvað hún er vel stíluð, er vond sena. Alltaf.

En ég er ekki manngerðin í að sitja yfir bók og skila henni svo af mér heldur þarf þessa geðveiki sem felst í því að skrifa fyrir leikhús. Ég er háður þessum átökum að þurfa að horfa framan í leikara sem sendir mann heim að laga eitthvað og allt þetta. Sem leikritaskáld er maður aldrei montinn nema í nokkrar mínútur og svo kemur einhver og brýtur mann niður og niðurlægingin hefst að nýju.

En vonandi mun þessi útgáfa gefa einhverjum sjálfstraust. Auk þess eru frekar fáar persónur í báðum þessum verkum þannig að það er tilvalið fyrir fjölskylduna að leiklesa þetta bara í sumarbústaðnum. Mér finnst forvitnilegast að sjá hvernig lesendur taka við þessu. Að lesa upphátt í einhverjum hópi, svona ef það er ekki brjálæðislega langt, er miklu skemmtilegra en að spila aftur kana eða eitthvert borð­spil. Þannig það er tilvalið að leiklestrar verði hin nýja skemmtun í jóla- og áramótaboðum landsmanna. Þá fá líka allir hlutverk og jafnvel erfiðustu alkóhólistarnir hafa eitthvað að gera og fá bókstaklega hlutverk í partíinu.“