Skoðun

Hið svokallaða 4. stig

Tryggvi M. Baldvinsson skrifar
Nú liggur fyrir Alþingi frumvarp allsherjar- og menntamálanefndar um eflingu tónlistarnáms. Nokkur umræða hefur skapast um það frumvarp og almennt um hugmyndir mennta- og menningarmálaráðherra um framtíðarskipan tónlistarmenntunar. Athyglin hefur fyrst og fremst beinst að hugmyndinni um sameiningu tveggja tónlistarskóla á höfuðborgarsvæðinu og sýnist sitt hverjum.

Minna hefur verið rætt um fyrirhugaða eflingu náms á svokölluðu fjórða stigi, sem þó er afar mikilvæg umræða í þessu samhengi. Í greinargerð sem fylgir áðurnefndu frumvarpi kemur fram að taka skuli framlag ríkisins til Varasjóðs húsnæðismála að upphæð 30 milljónir króna og því „...varið til þess að stuðla að lausn á bráðavanda tónlistarskóla sem kenna nemendum sem stunda nám á 4. stigi sem er að jafnaði undanfari náms á háskólastigi.“ Þarna er á ferðinni alvarleg rangfærsla, sem stafar vonandi einvörðungu af misskilningi þess er greinargerðina ritar.

Hvergi minnst á fjórða stig

Samkvæmt aðalnámskrá tónlistarskóla, almennum hluta, sem gefin var út af Menntamálaráðuneytinu árið 2000 kemur fram að tónlistarnám á Íslandi sé skipt í þrjá megináfanga: grunnnám, miðnám og framhaldsnám. Að loknu framhaldsnámi tekur við háskólanám. Hvergi er minnst einu orði á umrætt fjórða stig. Framhaldsnám er undanfari háskólanáms, en ekki ofangreint 4. stig. Áður en að tónlistardeild LHÍ var stofnuð árið 2001 gegndi Tónlistarskólinn í Reykjavík hlutverki helstu menntastofnunar landsins á sviði sígildrar tónlistar. Þar tíðkaðist að hljóðfæranemendur lykju námi með burtfarar- eða einleikaraprófi 1 - 2 árum eftir að 7. stigi lauk, en það stig jafngildir nú framhaldsprófi. Þessu námi, eftir 7. stig, fylgdi einnig umtalsvert nám í fræðagreinum.

Þrátt fyrir að tónlistardeild LHÍ hafi leyst Tónlistarskólann í Reykjavík (TR) af hólmi sem æðsta tónlistarmenntastofnun landsins hefur TR og fleiri skólar haldið áfram að kenna á þessu óræða hæfnistigi sem ekki er neinn fótur fyrir í aðalnámskránni. TR hefur farið varlega á nafngiftum á sínu námi og einfaldlega kallað það nám að loknu framhaldsstigi á meðan að aðrir tónlistarskólar hafa fullum fetum kallað þessar 4. stigs námsleiðir sínar „háskóladeildir“. Nafngift sem í besta falli er röng og í versta falli dæmi um blekkingu gagnvart nemendum, því þetta nám veitir hvorki háskólagráður né réttindi. Með þessu er alls ekki verið að leggja neinn dóm á námið sjálft, aðeins þá staðreynd að það er ekki háskólanám.

LHÍ er eina tónlistarmenntastofnun landsins sem hefur leyfi til að kenna á háskólastigi og hefur uppfyllt allar þær kröfur og skilyrði sem til þess náms eru gerðar, nú síðast í gæðaúttekt Gæðaráðs íslenskra háskóla. Mér þykir því skjóta skökku við að ráðuneyti menntamála hyggist styrkja sérstaklega kennslu, innan almenna tónlistarskólakerfisins, á skólastigi sem Listaháskóli Íslands hefur einn viðurkenningu á og er þar að auki fullfær um að sinna.

Hagfelldari leið

Tónlistardeild hefur frá stofnun boðið upp á námsleið fyrir unga afburða hljóðfæraleikara, sem enn stunda nám í almennum framhaldsskólum. Það er svokallað Diplómanám, 60 eininga, tveggja ára nám þar sem lögð er sérstök áhersla á að gefa nemandanum mikinn tíma til æfinga og aðaláherslan er lögð á hljóðfæraleik, en minni á fræðigreinar. Nemendur sem lokið hafa diplómanámi frá tónlistardeild LHÍ hafa ýmist haldið til frekara háskólanáms erlendis og hafa þá nýtt möguleikann á að fá einhverjar af einingum sínum metnar erlendis, eða lokið BMus námi við tónlistardeild LHÍ og hafa þá fengið allar þreyttar einingar metnar. Sú leið sem LHÍ býður upp á er því mun hagfelldari fyrir tónlistarnema sem undirbúningur frekara háskólanáms heldur en eitthvert 4. stig.

Sterkustu faglegu rökin fyrir stofnun nýs framhaldsskóla í tónlist hafa verið þau að samþjöppun hins hlutfallslega litla framhaldsstigs hafi ýmsa kosti í för með sér. Þau rök verða hinsvegar einskis virði ef ákveðið verður að efla hið óskilgreinda skólastig innan almenna tónlistarskólakerfisins. Með því er vegið harkalega að allri háskólamenntun í tónlist, því skólastigi sem þarfnast samþjöppunar hvað mest. Það er einnig vert að vekja athygli á því fordæmisgildi sem þessi gjörningur kann að hafa, en búast má við því að aðrar skólastofnanir sem kenna listgreinar og jafnvel almennir framhaldsskólar geti gert áþekkar kröfur vegna náms á einhverju sambærilegu við 4. stigið.

Ég vil ekki gera lítið úr fjárhagsvanda þeirra tónlistarskóla í Reykjavík sem kenna að mestu á framhaldsstigi. Hann er mikill og þessir skólar þurfa nauðsynlega á aðstoð yfirvalda að halda. Það verður hinsvegar að gerast með einhverjum öðrum hætti en að styrkja þá til kennslu á námstigi sem á ekki að vera á þeirra könnu.

Ríki og sveitarfélög þurfa nauðsynlega að komast að niðurstöðu um hvernig þessu mikilvæga listnámi er hagað. Til þess þarf samráð við fagaðila af öllum námstigum. Við þurfum að fara að líta á tónlistarnám á Íslandi sem eina heild þar sem grunnstig, miðstig, framhaldsstig og háskólastig mynda frjóan, samfelldan farveg fyrir tónlistarnemendur okkar fámennu þjóðar. Gerum flæðið milli framhaldsstigs og háskólastigs einfaldara í stað þess að flækja það enn frekar með þessum óhappagjörningi.




Skoðun

Sjá meira


×