„Rangfærslur“ – þegar bjálkinn í eigin auga byrgir mönnum sýn Ingunn Björnsdóttir skrifar 29. september 2014 13:00 „Rangfærslur „ er orð sem virðist njóta vaxandi vinsælda hjá yfirmönnum og millistjórnendum opinberra stofnana sem sýsla með heilbrigðismál/lyfjamál. Hér verða rakin tvö nýleg, athyglisverð dæmi um þetta. Þau eiga það sammerkt að lesandinn verður sjálfur að reyna að ráða í hvað meintar rangfærslur snúast um. Fyrra dæmið kom til í umfjöllun um beiðni um gæðaúttektargögn vegna lyfjagagnagrunns, hið síðara vegna eftirritunarskyldu á tramadól, lyf sem á tæplega 10 ára tímabili kom við sögu í a.m.k. 37 lyfjatengdum dauðsföllum. Blaðamaður á Morgunblaðinu skrifaði frétt 19. júní í sumar, undir yfirskriftinni „Hindrar aðgengi að gögnum“, þar sem meðal annars kom fram að margítrekaðar tilraunir í nærri hálft annað ár til að fá rafræn gögn á óendurskrifanlegum geisladiski höfðu ekki borið árangur. Embætti landlæknis hefur enn ekki afhent umbeðin gögn, en hins vegar fjallað um Morgunblaðsfréttina, og þar notað orðið „rangfærslur“ um þá staðreynd að umbeðin gögn hafa enn ekki verið afhent, með vísan í að gögnin hafi í langan tíma verið tilbúin til afhendingar. Rétt er að gögnin hafa lengi verið tilbúin til afhendingar, því að það voru þau strax laust fyrir áramót 2012 /2013. Embættið hefur hins vegar enn ekki verið tilbúið að afhenda þau eins og þau liggja fyrir. Ekki er því allskostar ljóst hvað átt er við með orðinu „rangfærslur“ þarna. Nýtt tilbrigði við svona notkun á orðinu „rangfærslur“ kemur svo fyrir í óánægju landlæknis og forstjóra Lyfjastofnunar með gagnrýni Ólafs Adolfssonar á þá ákvörðun stofnananna að gera lyfið tramadól eftirritunarskylt.* Í umfjöllun landlæknis og forstjóra Lyfjastofnunar kemur sem sé ekki fram í hverju meintar rangfærslur Ólafs felist. Í staðinn er fjallað ítarlega um af hverju nauðsynlegt hafi þótt að gera lyfið eftirritunarskylt. Þeir sem vildu fræðast nánar um málið hafa ef til vill hnotið um aðra grein frá Lyfjastofnun, birta degi seinna. Þar kemur orðið „rangfærslur“ reyndar ekki fyrir. Hins vegar er talað um að nauðsynlegt sé að leiðrétta þá umsögn Ólafs að 2 lyfjafræðingar í fullu starfi sinni yfirferð eftirritunarskyldra lyfseðla hjá Lyfjastofnun. Við lestur greinar Ólafs sést að hann minnist ekkert á lyfjafræðinga, heldur talar um stöðugildi, sem geta sem hægast verið skipuð einhverjum öðrum starfskröftum en lyfjafræðinum. Millistjórnanda hjá Lyfjastofnun verða því á, daginn eftir grein forstjóra og landlæknis, þær rangfærslur að gera Ólafi upp orð við framsetningu talna sem ekki ber saman við Ólafs tölur, sem þó eru hafðar eftir Lyfjastofnun. Þar sem gagnrýni Ólafs virðist snerta auman blett hjá báðum stofnunum, má varpa þeirri spurningu til lesenda, hvort sé áhrifaríkara til að stemma stigu við notkun tramadols: að gera það eftirritunarskylt þannig að: a) skriffinnska í apótekunum margfaldist, b) sjúklingurinn verði fyrir smávægilegum óþægindum af lengri bið og kvittun fyrir móttöku, en c) læknirinn verði harla lítið var við breytinguna, eða að taka á þeim læknum sem ávísa þessum lyfjum of frjálslega, með: a) ráðgjöf, b) eftirliti ef ráðgjöfin hrekkur ekki til, og c) aðgerðum til að hefta ávísanagleði læknanna ef ráðgjöf og eftirlit hafa ekkert að segja. Síðarnefndi kosturinn hefur gefist vel til að leiðrétta ýmsar brotalamir á ávísanavenjum í nágrannalöndunum, en lítið verið notaður á Íslandi. Getur verið að takmarkað bolmagn landlæknis til að leiða kollega sína á rétta braut í lyfjaávísunum valdi svo sorglegum varnarviðbrögðum? Hvað veldur því að Lyfjastofnun velur að taka undir svo hæpinn söng? Er „rangfærslur“ orð sem ríkisstarfsmenn grípa til þegar þeir eiga vondan málstað að verja? *Greinar Ólafs má finna á http://www.lfi.is undir „Lyfjafræðingafélagið“ og þar undir „Tímarit um lyfjafræði“ í 1. tölublaði 2013, bls. 30 og 1. tölublaði 2014, bls. 38 og 39, en svar Lyfjastofnunar og svör forstjórans og landlæknis eru í 2. tölublaði 2014 á bls. 34 og 35.Grein landlæknis og forstjóra Lyfjastofnunar er birt í Tímariti um lyfjafræði, nýjasta tölublaðinu en kom líka inn á vef Lyfjastofnunar 22. september og grein millistjórnandans kom inn þann 23. september. Greinin frá landlækni og forstjóra Lyfjastofnunar vegna skrifa Ólafs Adolfssonar kom á vef landlæknis 19. september en greinin vegna skrifa blaðamanns Morgunblaðsins kom á vef landlæknis 26. júní. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson Skoðun Þessu skal troðið ofan í kokið á okkur sama hvað Guðrún Sigurjónsdóttir Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir Skoðun Aumingja Evrópa: Líkleg átakasvæði að Úkraínustríðinu loknu? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon Skoðun Hvað er ofurhagnaður? Gústaf Steingrímsson Skoðun Afmennska að bjarga ekki dýrum í neyð! Anna Berg Samúelsdóttir Skoðun Afkomuviðvörun Jón Ingi Hákonarson Skoðun Skoðun Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir skrifar Skoðun Enn og aftur sumarlokun hjá SÁÁ Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Fjárveitingar til vegamála standast engan samanburð Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Aumingja Evrópa: Líkleg átakasvæði að Úkraínustríðinu loknu? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Biskupsval Sigfinnur Þorleifsson,Vigfús Bjarni Albertsson skrifar Skoðun Afmennska að bjarga ekki dýrum í neyð! Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Þessu skal troðið ofan í kokið á okkur sama hvað Guðrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er ofurhagnaður? Gústaf Steingrímsson skrifar Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson skrifar Skoðun Afkomuviðvörun Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hver er þinn innri áttaviti? Signý Gyða Pétursdóttir skrifar Skoðun Eins og sandur úr greip Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson skrifar Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir skrifar Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vopn, sprengjur og annað eins Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hvar er eldhúsglugginn? Elsa Ævarsdóttir skrifar Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir skrifar Skoðun Tímaskekkja á 21. öldinni Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason skrifar Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Takk fyrir vettlingana! Hópur foreldra leikskólabarna í Reykjavík skrifar Skoðun Hvað varð um samveruna? Hildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Listir og velferð Kristín Valsdóttir skrifar Skoðun Er forsetaframbjóðendum umhugað um dýravernd? Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Þegar þú vilt miklu meira bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Að hafa áhrif á nærumhverfi sitt Guðbrandur Einarsson skrifar Sjá meira
„Rangfærslur „ er orð sem virðist njóta vaxandi vinsælda hjá yfirmönnum og millistjórnendum opinberra stofnana sem sýsla með heilbrigðismál/lyfjamál. Hér verða rakin tvö nýleg, athyglisverð dæmi um þetta. Þau eiga það sammerkt að lesandinn verður sjálfur að reyna að ráða í hvað meintar rangfærslur snúast um. Fyrra dæmið kom til í umfjöllun um beiðni um gæðaúttektargögn vegna lyfjagagnagrunns, hið síðara vegna eftirritunarskyldu á tramadól, lyf sem á tæplega 10 ára tímabili kom við sögu í a.m.k. 37 lyfjatengdum dauðsföllum. Blaðamaður á Morgunblaðinu skrifaði frétt 19. júní í sumar, undir yfirskriftinni „Hindrar aðgengi að gögnum“, þar sem meðal annars kom fram að margítrekaðar tilraunir í nærri hálft annað ár til að fá rafræn gögn á óendurskrifanlegum geisladiski höfðu ekki borið árangur. Embætti landlæknis hefur enn ekki afhent umbeðin gögn, en hins vegar fjallað um Morgunblaðsfréttina, og þar notað orðið „rangfærslur“ um þá staðreynd að umbeðin gögn hafa enn ekki verið afhent, með vísan í að gögnin hafi í langan tíma verið tilbúin til afhendingar. Rétt er að gögnin hafa lengi verið tilbúin til afhendingar, því að það voru þau strax laust fyrir áramót 2012 /2013. Embættið hefur hins vegar enn ekki verið tilbúið að afhenda þau eins og þau liggja fyrir. Ekki er því allskostar ljóst hvað átt er við með orðinu „rangfærslur“ þarna. Nýtt tilbrigði við svona notkun á orðinu „rangfærslur“ kemur svo fyrir í óánægju landlæknis og forstjóra Lyfjastofnunar með gagnrýni Ólafs Adolfssonar á þá ákvörðun stofnananna að gera lyfið tramadól eftirritunarskylt.* Í umfjöllun landlæknis og forstjóra Lyfjastofnunar kemur sem sé ekki fram í hverju meintar rangfærslur Ólafs felist. Í staðinn er fjallað ítarlega um af hverju nauðsynlegt hafi þótt að gera lyfið eftirritunarskylt. Þeir sem vildu fræðast nánar um málið hafa ef til vill hnotið um aðra grein frá Lyfjastofnun, birta degi seinna. Þar kemur orðið „rangfærslur“ reyndar ekki fyrir. Hins vegar er talað um að nauðsynlegt sé að leiðrétta þá umsögn Ólafs að 2 lyfjafræðingar í fullu starfi sinni yfirferð eftirritunarskyldra lyfseðla hjá Lyfjastofnun. Við lestur greinar Ólafs sést að hann minnist ekkert á lyfjafræðinga, heldur talar um stöðugildi, sem geta sem hægast verið skipuð einhverjum öðrum starfskröftum en lyfjafræðinum. Millistjórnanda hjá Lyfjastofnun verða því á, daginn eftir grein forstjóra og landlæknis, þær rangfærslur að gera Ólafi upp orð við framsetningu talna sem ekki ber saman við Ólafs tölur, sem þó eru hafðar eftir Lyfjastofnun. Þar sem gagnrýni Ólafs virðist snerta auman blett hjá báðum stofnunum, má varpa þeirri spurningu til lesenda, hvort sé áhrifaríkara til að stemma stigu við notkun tramadols: að gera það eftirritunarskylt þannig að: a) skriffinnska í apótekunum margfaldist, b) sjúklingurinn verði fyrir smávægilegum óþægindum af lengri bið og kvittun fyrir móttöku, en c) læknirinn verði harla lítið var við breytinguna, eða að taka á þeim læknum sem ávísa þessum lyfjum of frjálslega, með: a) ráðgjöf, b) eftirliti ef ráðgjöfin hrekkur ekki til, og c) aðgerðum til að hefta ávísanagleði læknanna ef ráðgjöf og eftirlit hafa ekkert að segja. Síðarnefndi kosturinn hefur gefist vel til að leiðrétta ýmsar brotalamir á ávísanavenjum í nágrannalöndunum, en lítið verið notaður á Íslandi. Getur verið að takmarkað bolmagn landlæknis til að leiða kollega sína á rétta braut í lyfjaávísunum valdi svo sorglegum varnarviðbrögðum? Hvað veldur því að Lyfjastofnun velur að taka undir svo hæpinn söng? Er „rangfærslur“ orð sem ríkisstarfsmenn grípa til þegar þeir eiga vondan málstað að verja? *Greinar Ólafs má finna á http://www.lfi.is undir „Lyfjafræðingafélagið“ og þar undir „Tímarit um lyfjafræði“ í 1. tölublaði 2013, bls. 30 og 1. tölublaði 2014, bls. 38 og 39, en svar Lyfjastofnunar og svör forstjórans og landlæknis eru í 2. tölublaði 2014 á bls. 34 og 35.Grein landlæknis og forstjóra Lyfjastofnunar er birt í Tímariti um lyfjafræði, nýjasta tölublaðinu en kom líka inn á vef Lyfjastofnunar 22. september og grein millistjórnandans kom inn þann 23. september. Greinin frá landlækni og forstjóra Lyfjastofnunar vegna skrifa Ólafs Adolfssonar kom á vef landlæknis 19. september en greinin vegna skrifa blaðamanns Morgunblaðsins kom á vef landlæknis 26. júní.
Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar