Framtíðarsýn og pólitísk ábyrgð

Flest bendir til að á næstu árum aukist áhrif hlýnunar á norðurslóðum vegna loftslagsbreytinga af mannavöldum. Spurt hefur verið hvort Íslendingar geti mögulega hagnast á þeirri breytingu, hvort hin aðsteðjandi ógn geti jafnvel orðið okkur til happs eins og „blessað stríðið“ sem hratt okkur loks inn í nútímann.

Heimóttarleg framtíðarsýn

Með hlýnun munu vissulega berast nýjar tegundir til landsins sem við getum nýtt okkur. Deilurnar um makrílinn sýna að hér er þó ekki um einfalt mál að ræða. Makrílstríðið er samt aðeins forsmekkur að stærri átökum sem fylgja munu hlýnuninni. Hún mun óhjákvæmilega kalla á nýja skiptingu lífsgæða.

Þá er vafamál hvort við getum og viljum auka matvælaframleiðslu hér til að lina neyð þeirra sem verða verst úti af völdum loftslagsbreytinganna. Við framleiðum þegar matvæli til útflutnings. Þau eru þó ekki notuð til að seðja hungur þeirra sem þjást og fátt bendir til að breytingar verði á því. Núverandi stefna okkar og ekki síst Hrunið gefa því miður ekki tilefni til annars en að ætla að hugur okkar standi einkum til að auka gnægtir okkar sjálfra og þeirra sem hafa greiðslugetu eða háþróaðar vörur til skiptanna. Stórfelld ræktun korns og annarra matvæla sem við höfum takmarkaða reynslu af gerir líka aukna kröfu um þekkingu, færni og fjármagn.

Hér erum við komin að kjarna máls. Loftslagsváin mun stuðla að enn meiri ójöfnuði en þegar er orðinn milli þeirra sem hafa og hinna sem skortir. Við erum að tala um brýnustu lífsnauðsynjar og möguleikann á að verða sér úti um þær. Þetta er skilyrðislaust það fyrsta sem við verðum að velta fyrir okkur í núverandi stöðu. Spurningin um hvort við getum bætt stöðu okkar hlýtur að mæta afgangi þegar um líf og dauða fólks er að tefla.

Hlutverk Íslendinga

Okkar Íslendinga mun ekki bíða neitt „Messíasar“–hlutverk í framtíðinni í þeirri merkingu að okkur muni óvænt birtast sú lausn sem leysa muni vanda mannkyns, en það virðist áleitinn framtíðardraumur sem ýmsir ráðamenn okkar gera út á í seinni tíð. Við erum of fá og smá, menntun okkar takmörkuð og hugmyndir einhæfar. Efnahags- og skuldastaða okkar ætti þó að nægja til að koma okkur, borgurum dvergríkisins Íslands, niður á jörðina andspænis hugmyndinni um okkur sem bjargvættir heimsins.

Hlutverk okkar í framtíðinni ætti að felast í að gera betur það sem við höfum hingað til gert best — fyrst og síðast í samanburði við okkur sjálf en ekki aðra. Keppum að sjálfbærni og endurnýjun líkt og við höfum kostað kapps um að gera í umgengni okkar við nytjastofnana í hafinu. Yfirfærum þá sýn á nýtingu okkar á náttúrunni í heild, en aukum umfram allt framlag okkar til þeirra þjóða sem verða verst úti af völdum loftslagsbreytinganna. Þannig stuðlum við að friði og réttlæti í heiminum.

Arnfríður Guðmundsdóttir

Baldur Kristjánsson

Hjalti Hugason

Sigrún Óskarsdóttir

Sólveig Anna Bóasdóttir

guðfræðingar