Geitaræktin lifir ekki af án aukins stuðnings

Starfshópur á vegum sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, sem skipaður var í mars á þessu ári, hefur skilað inn tillögum sínum að stuðningsaðgerðum „sem efla íslenska geitfjárstofninn og stuðla að vernd hans og viðgangi,“ eins og fram kemur í skýrslu hópsins á vef atvinnuvegaráðuneytisins.



Einungis 849 vetrarfóðraðar geitur voru til í landinu í árslok 2012 en geitfjáreign er afar dreifð og eru þær að mestu haldnar í litlum hjörðum.

Geitfjárstofninn hefur líklega aldrei verið stór og frá fyrstu áreiðanlegu talningu 1703 hefur fjöldinn nær alltaf verið innan við 1000 gripir. Undantekning eru þó árin frá 1914 og framundir seinna stríð, en stofninn komst í nærri 3.000 dýr árið 1930.

Geitum á Íslandi hefur þó fjölgað á síðustu árum síðustu árum en alls hafa rúmlega 300 geitur bæst í geitastofn landsins frá árinu 2007.

Starfshóp ráðherra skipuðu þau Torfi Jóhannesson, sérfræðingur í atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu, sem var gegndi formennsku, Birna Kristín Baldursdóttir, Erfðalindasetri Landbúnaðarháskóla Íslands og Sigurður Eyþórsson hjá Bændasamtökum Íslands.

„Vinnuhópurinn tekur undir þær tillögur sem áður hafa komið fram frá erfðanefnd landbúnaðarins um að nauðsynlegt sé að styrkja rekstrargrundvöll geitfjárræktarinnar. Ljóst virðist að mjög fáir ræktendur halda fleiri dýr en sem nemur opinbera stuðningnum og þannig næst ekki nauðsynlegur grundvöllur fyrir tekjustreymi af búskapnum. Ekki er hægt að reikna með því að geitfjárrækt komist af með minni stuðning en sauðfjárræktin, eigi hún að dafna sem búgrein,“ segir í skýrslunni en niðurstöður hópsins voru í fimm liðum:

1. Hópurinn leggur til að nú þegarverði auknu fé veitt til stofnverndar geitastofnsins með sérstöku framlagi ríkisins til erfðanefnd landbúnaðarins. Framlagið verði nýtt til að hækka verulega og afnema takmarkanir á því hversu margar geitur á hverju búi njóta stuðnings. Skilyrða þarf stuðning við þá sem taka þátt í skýrsluhaldi. Áætlað er að þetta muni kosta um  kr. 2 milljónir á ári.
   
   
2. Hópurinn leggur til að við endurskoðun sauðfjársamnings (samningur um starfsskilyrði sauðfjárræktarinnar dags. 25. janúar 2007 með síðari breytingum) verði innleitt sérstakt stuðningsform fyrir geitfjárrækt, sambærilegt þeim stuðningi sem veittur verður í sauðfjárækt. Í stuðningsaðgerðum þarf að vera hvati til þess að geitfjárræktarbú verði af þeirri stærð að vinnsla afurða sé möguleg.
   
   
3. Hópurinn telur mikilvægt að haldið verði áfram uppbyggingu  á sæðisbanka með frystu hafrasæði sem styðja myndi við markvissa ræktun innan stofnsins en einnig þjóna sem öryggisnet ef illa færi. Söfnun sæðis þyrfti að fara fram á tveggja til þriggja ára fresti. Lagt er til að þessi tillaga komi til skoðunar við næstu endurskoðun búnaðarlagasamnings.
   
   
4. Hópurinn telur mikilvægt að komið verði á fót rafrænni ættbók þar sem skrá mætti allar tiltækar upplýsingar um stofninn s.s. ættir, útlitseinkenni, afurðir,  sjúkdóma, vanhöld og o.fl. Ættbók er grunnur að ræktun og verndaraðgerðum og því að sæðingar skili árangri. Sambærileg ættbók er til staðar fyrir sauðfé.  Lagt er til að þessi tillaga komi til skoðunar við næstu endurskoðun búnaðarlagasamnings.
   
   
5. Hópurinn leggur til að stuðlað verði að auknum rannsóknum á íslenska geitastofninum og afurðum hans með það fyrir augum að auka þekkingu á erfðafræðilegri stöðu stofnsins og sérstöðu afurða. Lagt er til að þessi tillaga komi til skoðunar við næstu endurskoðun búnaðarlagasamnings og sauðfjársamnings.  

Tillögur hópsins bárust ráðherra þann 15. maí síðastliðinn.