Gylfaginning Frosti Ólafsson skrifar 23. október 2014 07:00 Gylfi Magnússon, dósent við Háskóla Íslands, birti grein á þriðjudag um áhrif áformaðra neysluskattsbreytinga á ólíka þjóðfélagshópa. Gylfi stillti orðum sínum ekki í hóf heldur talaði meðal annars um „fráleitar forsendur“ fjármálaráðuneytisins, „fjarstæðukenndar fullyrðingar“ og „mjög skýrar“ hagtölur. Að lokum skilgreinir Gylfi afleiðingu breytinganna sem meiri ójöfnuð í samfélaginu. Í því ljósi er áhugavert að skoða nánar þær forsendur, fullyrðingar og hagtölur sem komu fram í greininni og hver áhrif breytinganna á ólíka þjóðfélagshópa munu verða:1. Matvælaútgjöld eftir tekjuhópum. Gylfi fullyrðir að útgjöld vegna kaupa á matvælum og drykkjarföngum hjá þeim Íslendingum sem hafi lægstar tekjur séu nær fjórðungi hærra hlutfall af öllum útgjöldum en hjá þeim sem eru með hæstar tekjur. Hið rétta er að hlutfallið er 14,7% hjá þeim tekjulægstu en 14,5% hjá þeim tekjuhæstu samkvæmt neyslukönnun Hagstofunnar. Gylfi margfaldar því mismuninn með því að segja hann vera um 25%.2. Raftækjaútgjöld eftir tekjuhópum. Gylfi fullyrðir að útgjöld vegna kaupa raftækja, sem eiga að lækka í verði við breytingarnar, séu meira en helmingi hærra hlutfall heildarútgjalda hjá tekjuhæsta hópnum en þeim tekjulægsta. Hið rétta er að hlutfallið er 1% hjá þeim tekjulægstu en 1,1% hjá þeim tekjuhæstu. Aftur margfaldar Gylfi því mismuninn og segir hann vera yfir 50%.3. Kostnaður við hverja máltíð. Gylfi segir að fjármálaráðuneytið geri ráð fyrir að hver máltíð kosti 209 kr. á mann fyrir fjögurra manna fjölskyldu. Hið rétta er að eingöngu er gert ráð fyrir innkaupum í matvöruverslunum. Máltíðir í mötuneytum í skólum, á vinnustöðum, kaffihúsum og veitingastöðum eru ekki inni í þessum tölum. Því er rangt að deila matvælaútgjöldum niður með þeim hætti sem Gylfi hefur gert.4. Skilvirkni aðgerða til tekjujöfnunar. Gylfi segir að aðrar aðgerðir en lækkun gjalda á nauðsynjavörur geti verið enn skilvirkari til að draga úr misskiptingu í samfélaginu. Gylfi gefur því til kynna að slík lækkun geti verið skilvirk leið. Hið rétta er að Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, OECD og fyrrverandi ríkisskattstjóri hafa bent á að lægri virðisaukaskattur á nauðsynjavörur sé óskilvirk leið til tekjujöfnunar. Það er því villandi að gefa til kynna að sú leið geti verið skilvirk. Ef heildaráhrif áformaðra breytinga á neyslusköttum á ólíka tekjuhópa eru skoðuð kemur í ljós að kaupmáttur allra mun aukast, enda er skipting útgjalda á milli hærra og lægra þreps virðisaukaskatts svipuð eftir tekjuhópum. Þar sem þeir tekjulægstu verja hærra hlutfalli ráðstöfunartekna sinna í neyslu eru áhrifin jákvæðust fyrir þann hóp. Eini þjóðfélagshópurinn sem ver hærra hlutfalli útgjalda í matvæli en aðrir eru barnafjölskyldur. Í nýju fjárlagafrumvarpi er því gert ráð fyrir hækkun barnabóta sem vegur rúmlega upp þá útgjaldahækkun sem barnafjölskyldur verða fyrir. Áhrifin á þann þjóðfélagshóp eru því einnig jákvæð. Fyrirliggjandi breytingar á neyslusköttum fela því í sér skattalækkun sem eykur kaupmátt allra tekjuhópa og dregur á sama tíma úr ójöfnuði í samfélaginu. Það er ofar skilningi undirritaðs hvernig fræðimenn líkt og Gylfi Magnússon geta fengið út allt aðra niðurstöðu. Ein möguleg skýring er að Gylfi hafi látið ginnast af orðræðu stjórnmálanna og sett fræðin til hliðar í þetta skipið. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Skoðun Skoðun The man who would be king Ian McDonald skrifar Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson skrifar Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Sjá meira
Gylfi Magnússon, dósent við Háskóla Íslands, birti grein á þriðjudag um áhrif áformaðra neysluskattsbreytinga á ólíka þjóðfélagshópa. Gylfi stillti orðum sínum ekki í hóf heldur talaði meðal annars um „fráleitar forsendur“ fjármálaráðuneytisins, „fjarstæðukenndar fullyrðingar“ og „mjög skýrar“ hagtölur. Að lokum skilgreinir Gylfi afleiðingu breytinganna sem meiri ójöfnuð í samfélaginu. Í því ljósi er áhugavert að skoða nánar þær forsendur, fullyrðingar og hagtölur sem komu fram í greininni og hver áhrif breytinganna á ólíka þjóðfélagshópa munu verða:1. Matvælaútgjöld eftir tekjuhópum. Gylfi fullyrðir að útgjöld vegna kaupa á matvælum og drykkjarföngum hjá þeim Íslendingum sem hafi lægstar tekjur séu nær fjórðungi hærra hlutfall af öllum útgjöldum en hjá þeim sem eru með hæstar tekjur. Hið rétta er að hlutfallið er 14,7% hjá þeim tekjulægstu en 14,5% hjá þeim tekjuhæstu samkvæmt neyslukönnun Hagstofunnar. Gylfi margfaldar því mismuninn með því að segja hann vera um 25%.2. Raftækjaútgjöld eftir tekjuhópum. Gylfi fullyrðir að útgjöld vegna kaupa raftækja, sem eiga að lækka í verði við breytingarnar, séu meira en helmingi hærra hlutfall heildarútgjalda hjá tekjuhæsta hópnum en þeim tekjulægsta. Hið rétta er að hlutfallið er 1% hjá þeim tekjulægstu en 1,1% hjá þeim tekjuhæstu. Aftur margfaldar Gylfi því mismuninn og segir hann vera yfir 50%.3. Kostnaður við hverja máltíð. Gylfi segir að fjármálaráðuneytið geri ráð fyrir að hver máltíð kosti 209 kr. á mann fyrir fjögurra manna fjölskyldu. Hið rétta er að eingöngu er gert ráð fyrir innkaupum í matvöruverslunum. Máltíðir í mötuneytum í skólum, á vinnustöðum, kaffihúsum og veitingastöðum eru ekki inni í þessum tölum. Því er rangt að deila matvælaútgjöldum niður með þeim hætti sem Gylfi hefur gert.4. Skilvirkni aðgerða til tekjujöfnunar. Gylfi segir að aðrar aðgerðir en lækkun gjalda á nauðsynjavörur geti verið enn skilvirkari til að draga úr misskiptingu í samfélaginu. Gylfi gefur því til kynna að slík lækkun geti verið skilvirk leið. Hið rétta er að Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, OECD og fyrrverandi ríkisskattstjóri hafa bent á að lægri virðisaukaskattur á nauðsynjavörur sé óskilvirk leið til tekjujöfnunar. Það er því villandi að gefa til kynna að sú leið geti verið skilvirk. Ef heildaráhrif áformaðra breytinga á neyslusköttum á ólíka tekjuhópa eru skoðuð kemur í ljós að kaupmáttur allra mun aukast, enda er skipting útgjalda á milli hærra og lægra þreps virðisaukaskatts svipuð eftir tekjuhópum. Þar sem þeir tekjulægstu verja hærra hlutfalli ráðstöfunartekna sinna í neyslu eru áhrifin jákvæðust fyrir þann hóp. Eini þjóðfélagshópurinn sem ver hærra hlutfalli útgjalda í matvæli en aðrir eru barnafjölskyldur. Í nýju fjárlagafrumvarpi er því gert ráð fyrir hækkun barnabóta sem vegur rúmlega upp þá útgjaldahækkun sem barnafjölskyldur verða fyrir. Áhrifin á þann þjóðfélagshóp eru því einnig jákvæð. Fyrirliggjandi breytingar á neyslusköttum fela því í sér skattalækkun sem eykur kaupmátt allra tekjuhópa og dregur á sama tíma úr ójöfnuði í samfélaginu. Það er ofar skilningi undirritaðs hvernig fræðimenn líkt og Gylfi Magnússon geta fengið út allt aðra niðurstöðu. Ein möguleg skýring er að Gylfi hafi látið ginnast af orðræðu stjórnmálanna og sett fræðin til hliðar í þetta skipið.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar