Viðskiptaráð og skattar – listin að láta aðra borga Huginn Freyr Þorsteinsson skrifar 12. janúar 2012 06:00 Viðskiptaráð kynnti nýlega úttekt sína á skattkerfisbreytingum sem hafa átt sér stað á Íslandi eftir hrun en þar tiltaka þeir 100 skattkerfisbreytingar. Boðskapur úttektarinnar á að heita skýr og vakti hann talsverða athygli. Búið er að ganga of langt í skattheimtu og merki þess farin að sjást í hagkerfinu. Lausnin á vandanum er svo gamalkunnug en hún er að leyfa gróðanum að njóta sín þannig að hagkerfið fái súrefni til að dafna aftur. Vandinn við þessa mynd Viðskiptaráðs er þó margvíslegur en aðallega sá að hún er einföldun. Ýmsa skatta er búið að hækka en aðra skatta er búið að lækka. Margar þær skattabreytingar sem ráðið tiltekur hafa snúist um að halda krónutölusköttum í takti við verðlag. Svo eru aðrir möguleikar til. Fyrirtæki sem vilja fjárfesta á Íslandi geta fest sig í ákveðinni skattprósentu til langs tíma og varið sig þannig gegn mögulegum skattahækkunum. Sömu aðilar geta jafnframt notað ýmsa skattaafslætti eða fengið önnur gjöld niðurfelld. Sum fyrirtæki, líkt og Elkem, hafa ekki borgað tekjuskatt í mörg ár. Álverin borguðu undir 300 milljónir í tekjuskatt fyrirtækja árið 2009. Sjávarútvegurinn, sem er stærsta atvinnugrein landsins, borgaði í heild 1,4 milljarða króna í tekjuskatt fyrirtækja árið 2010. Er það íþyngjandi? Nýsköpunarfyrirtæki hafa síðan 2009 notið skattaafslátta til að styðja sérstaklega við rekstrarskilyrði þeirra. Gagnaver á Íslandi njóta sérstaklega skattakjara – raunar svo ríkulegra að ESA hefur ákveðið að taka þau kjör til skoðunar. Endurgreiðsla á sköttum vegna kvikmyndagerðar hefur aldrei verið hærri en á árinu 2011. Átakið „Allir vinna" snerist um að endurgreiða skatta vegna framkvæmda. Gjöld af umhverfisvænum bílum hafa lækkað. Búið hefur verið til frítekjumark fyrir vaxtatekjur. Skattbyrði lægstu launa hefur lækkað eftir hrun. Persónuafsláttur hefur verið hækkaður og hafið er að lækka tryggingargjaldið. Skatttekjur ríkissjóðs, sem hlutfall af landsframleiðslu, eru svipaðar nú og þær hafa iðulega verið í venjulegu árferði. Almennir fyrirtækjaskattar á Íslandi og Írlandi eru enn í dag með þeim lægstu í Evrópu. Við eigum það líka sameiginlegt með frændum okkur Írum að hafa fylgt hugmyndafræðilegri pólitík Viðskiptaráðs í skattlagningu um árabil. Og bæði löndin enduðu á sama stað í efnahagslegu tilliti með froðuhagkerfi sem hrundu á einni nóttu. Raunar var hrun Íslands til sérstakrar umfjöllunar í heimildarmyndinni „Inside Job" en eitt leiðarstefið í þeirri mynd er hvernig þrýstihópar útbólgnir af fjármagni hafa áhrif á stjórnmálamenn, fræðisamfélag og umhverfið almennt til að tryggja hagsmuni sína. Sem dæmi studdust höfundar myndarinnar við skýrslur sem Viðskiptaráð keypti af fræðimönnum fyrir hrunið til að veita útrásar-Íslandi heilbrigðisvottorð. Niðurstaðan var að við Íslendingar lifðum líklegast í besta mögulega heimi allra heima. Skýrslurnar voru fokdýrar enda þurfti mikið hugvit í slíka raunveruleikasmíði korteri áður en besta kerfið hrundi. En það var ekki kjánaskapur sem rak slíka skýrslugerð áfram heldur þurfti ríka réttlætingu til að láta kerfið halda áfram. Ísland fyrir hrun er nefnilega dæmi um samfélag þar sem hinir sterkefnuðu borguðu minna til samfélagsins en hinir efnaminni. Með bellibrögðum tókst að sannfæra fólk um að ákjósanlegt væri að hlífa auðfólki við skattlagningu en venjulegir borgarar skyldu standa undir kerfinu. Þess vegna gátu þessir aðilar fengið rapparann 50 cent sjálfan í afmælið sitt eða Elton John í stað þess að láta DVD diskinn nægja. Fjármagn var með pólitískri leiðsögn flutt frá samfélaginu til auðmanna og völdin fylgdu með. Og á meðan lánsféð streymdi um íslenskt hagkerfi var hægt að telja almenningi trú um góðæri. En þrátt fyrir einhverja lægstu skatta á auðmagn og fyrirtæki og klæðskerasaumaða auðmannalöggjöf um eignarhaldsfélög flúðu víkingarnir land. Félög þeirra enduðu á stöðum með framandi nöfnum eins og Tortóla í flóknum viðskiptafléttum sem nú er búið að eyða fúlgum fjár í að rannsaka. Þetta kerfi misskiptingar vörðu margir fleiri en Viðskiptaráð og það alveg fram á síðasta dag. Skattkerfisbreytingar á alltaf að ræða enda þarf að vera skýr réttlæting fyrir hvers kyns skattheimtu. Framlag Viðskiptaráðs er þó ekki framlag til umræðu um skatta heldur lymskulegt áróðursbragð til að drepa umræðunni á dreif og vinna málstaði fylgis er gengur út á að hlífa ákveðnum aðilum við skattheimtu. Þó sýnir reynslan okkur að aðilar tengdir ráðinu hafa ekki verið hógværir í kröfum sínum á skattfé þegar í harðbakkann slær. Mörgum þeirra fannst ekki einu sinni nóg þegar Seðlabanki Íslands var búinn að nota yfir 190 milljarða króna á árinu 2008 til að reyna að bjarga því fjármálakerfi sem Viðskiptaráð taldi að væri grunnurinn að velsældinni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hefur ítrekað hótað okkur áður Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Halldór 02.08.2025 Halldór Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson Skoðun Vegið að börnum í pólitískri aðför að ferðaþjónustunni Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson Skoðun Erum við á leiðinni í hnífavesti? Davíð Bergmann Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hefur ítrekað hótað okkur áður Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson skrifar Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Erum við á leiðinni í hnífavesti? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar Skoðun Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson skrifar Skoðun Klár fyrir Verslunarmannahelgina? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Vegið að börnum í pólitískri aðför að ferðaþjónustunni skrifar Skoðun Hið tæra illa Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Ferðamannaiðnaður? Nei, ferðaþjónusta! Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Hæðarveiki og lyf Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Landsvirkjun hafin yfir lög Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári skrifar Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Sjá meira
Viðskiptaráð kynnti nýlega úttekt sína á skattkerfisbreytingum sem hafa átt sér stað á Íslandi eftir hrun en þar tiltaka þeir 100 skattkerfisbreytingar. Boðskapur úttektarinnar á að heita skýr og vakti hann talsverða athygli. Búið er að ganga of langt í skattheimtu og merki þess farin að sjást í hagkerfinu. Lausnin á vandanum er svo gamalkunnug en hún er að leyfa gróðanum að njóta sín þannig að hagkerfið fái súrefni til að dafna aftur. Vandinn við þessa mynd Viðskiptaráðs er þó margvíslegur en aðallega sá að hún er einföldun. Ýmsa skatta er búið að hækka en aðra skatta er búið að lækka. Margar þær skattabreytingar sem ráðið tiltekur hafa snúist um að halda krónutölusköttum í takti við verðlag. Svo eru aðrir möguleikar til. Fyrirtæki sem vilja fjárfesta á Íslandi geta fest sig í ákveðinni skattprósentu til langs tíma og varið sig þannig gegn mögulegum skattahækkunum. Sömu aðilar geta jafnframt notað ýmsa skattaafslætti eða fengið önnur gjöld niðurfelld. Sum fyrirtæki, líkt og Elkem, hafa ekki borgað tekjuskatt í mörg ár. Álverin borguðu undir 300 milljónir í tekjuskatt fyrirtækja árið 2009. Sjávarútvegurinn, sem er stærsta atvinnugrein landsins, borgaði í heild 1,4 milljarða króna í tekjuskatt fyrirtækja árið 2010. Er það íþyngjandi? Nýsköpunarfyrirtæki hafa síðan 2009 notið skattaafslátta til að styðja sérstaklega við rekstrarskilyrði þeirra. Gagnaver á Íslandi njóta sérstaklega skattakjara – raunar svo ríkulegra að ESA hefur ákveðið að taka þau kjör til skoðunar. Endurgreiðsla á sköttum vegna kvikmyndagerðar hefur aldrei verið hærri en á árinu 2011. Átakið „Allir vinna" snerist um að endurgreiða skatta vegna framkvæmda. Gjöld af umhverfisvænum bílum hafa lækkað. Búið hefur verið til frítekjumark fyrir vaxtatekjur. Skattbyrði lægstu launa hefur lækkað eftir hrun. Persónuafsláttur hefur verið hækkaður og hafið er að lækka tryggingargjaldið. Skatttekjur ríkissjóðs, sem hlutfall af landsframleiðslu, eru svipaðar nú og þær hafa iðulega verið í venjulegu árferði. Almennir fyrirtækjaskattar á Íslandi og Írlandi eru enn í dag með þeim lægstu í Evrópu. Við eigum það líka sameiginlegt með frændum okkur Írum að hafa fylgt hugmyndafræðilegri pólitík Viðskiptaráðs í skattlagningu um árabil. Og bæði löndin enduðu á sama stað í efnahagslegu tilliti með froðuhagkerfi sem hrundu á einni nóttu. Raunar var hrun Íslands til sérstakrar umfjöllunar í heimildarmyndinni „Inside Job" en eitt leiðarstefið í þeirri mynd er hvernig þrýstihópar útbólgnir af fjármagni hafa áhrif á stjórnmálamenn, fræðisamfélag og umhverfið almennt til að tryggja hagsmuni sína. Sem dæmi studdust höfundar myndarinnar við skýrslur sem Viðskiptaráð keypti af fræðimönnum fyrir hrunið til að veita útrásar-Íslandi heilbrigðisvottorð. Niðurstaðan var að við Íslendingar lifðum líklegast í besta mögulega heimi allra heima. Skýrslurnar voru fokdýrar enda þurfti mikið hugvit í slíka raunveruleikasmíði korteri áður en besta kerfið hrundi. En það var ekki kjánaskapur sem rak slíka skýrslugerð áfram heldur þurfti ríka réttlætingu til að láta kerfið halda áfram. Ísland fyrir hrun er nefnilega dæmi um samfélag þar sem hinir sterkefnuðu borguðu minna til samfélagsins en hinir efnaminni. Með bellibrögðum tókst að sannfæra fólk um að ákjósanlegt væri að hlífa auðfólki við skattlagningu en venjulegir borgarar skyldu standa undir kerfinu. Þess vegna gátu þessir aðilar fengið rapparann 50 cent sjálfan í afmælið sitt eða Elton John í stað þess að láta DVD diskinn nægja. Fjármagn var með pólitískri leiðsögn flutt frá samfélaginu til auðmanna og völdin fylgdu með. Og á meðan lánsféð streymdi um íslenskt hagkerfi var hægt að telja almenningi trú um góðæri. En þrátt fyrir einhverja lægstu skatta á auðmagn og fyrirtæki og klæðskerasaumaða auðmannalöggjöf um eignarhaldsfélög flúðu víkingarnir land. Félög þeirra enduðu á stöðum með framandi nöfnum eins og Tortóla í flóknum viðskiptafléttum sem nú er búið að eyða fúlgum fjár í að rannsaka. Þetta kerfi misskiptingar vörðu margir fleiri en Viðskiptaráð og það alveg fram á síðasta dag. Skattkerfisbreytingar á alltaf að ræða enda þarf að vera skýr réttlæting fyrir hvers kyns skattheimtu. Framlag Viðskiptaráðs er þó ekki framlag til umræðu um skatta heldur lymskulegt áróðursbragð til að drepa umræðunni á dreif og vinna málstaði fylgis er gengur út á að hlífa ákveðnum aðilum við skattheimtu. Þó sýnir reynslan okkur að aðilar tengdir ráðinu hafa ekki verið hógværir í kröfum sínum á skattfé þegar í harðbakkann slær. Mörgum þeirra fannst ekki einu sinni nóg þegar Seðlabanki Íslands var búinn að nota yfir 190 milljarða króna á árinu 2008 til að reyna að bjarga því fjármálakerfi sem Viðskiptaráð taldi að væri grunnurinn að velsældinni.
Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar
Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun