Vöktun loftgæða í Reykjavík Anna Rósa Böðvarsdóttir skrifar 14. desember 2012 06:00 Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur er frumkvöðull á Íslandi í vöktun loftgæða. Heilbrigðiseftirlitið vaktar loftgæði og sér m.a. um að vinna úr gögnum, greina upptök, senda út tilkynningar og að grípa til mótvægisaðgerða, s.s. rykbindingar á götum. Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur starfar í umboði heilbrigðisnefndar Reykjavíkur og er óháð stjórnsýslustofnun.Saga vöktunar Reykjavíkurborg hóf að vakta loftgæði árið 1990. Fjórar mælistöðvar eru í Reykjavík sem mæla loftgæði, þrjár fastar og ein færanleg, en nokkrir aðilar koma að rekstri. Í mælistöðvunum fara m.a. fram mælingar á köfnunarefnisdíoxíði sem kemur frá útblæstri bíla, svifryki (PM10) sem verður m.a. til vegna nagladekkjanotkunar og brennisteinsvetnis frá háhitasvæðum í nágrenni borgarinnar. Með söfnun upplýsinga um loftgæði er hægt að meta hvort þurfi að bregðast við og til hvaða mótvægisaðgerða eigi að grípa. Niðurstöður mælinga nýtast einnig fyrir skipulagningu svæða og í faraldsfræðilegar rannsóknir. Stuðst er við heilsuverndarmörk sem koma fram í tilskipunum Evrópusambandsins um loftgæði sem teknar eru upp í íslenskri löggjöf. Engin samræmd evrópsk viðmið eru til fyrir styrk brennisteinsvetnis, en árið 2010 var gefin út reglugerð fyrir brennisteinsvetni í lofti.Uppruni mengunar Í Reykjavík er uppspretta mengunar fyrst og fremst vegna samgangna, en svifryksmengun verður einnig vegna sandstorma, t.d. frá Landeyjasandi og öskufjúks frá öskufallssvæðum og jafnvel getur mengun borist frá útlöndum. Þá getur brennisteinsvetni aukist í andrúmslofti í Reykjavík vegna virkjunar á háhitasvæðum í nágrenni borgarinnar. Rannsókn frá árinu 2002 á samsetningu svifryks (PM10) í Reykjavík að vetrarlagi sýndi að malbik var u.þ.b. 55% af heildarsamsetningu svifryks. Reykjavíkurborg hefur á liðnum árum staðið fyrir árangursríkri auglýsingaherferð gegn nagladekkjum, en þeim hefur fækkað frá árinu 2004 úr 67% í 36% í mars 2012. Nagladekk eru talin helsta ástæða slits á malbiki og þá um leið aukinna agna í lofti. Loftgæði í Reykjavík eru almennt góð og ekki síst ef horft er til annarra höfuðborga, t.d á Norðurlöndunum. Í nýrri Evróputilskipun um loftgæði, sem stendur til að innleiða hérlendis, er leyfilegt fyrir styrk svifryks (PM10) að fara 35 sinnum yfir sólarhrings-heilsuverndarmörkin. Fjöldi skipta sem styrkur svifryks (PM10) hefur farið yfir mörkin hefur verið innan þessara marka.Loftgæði og heilsa Borgarbúar hafa rétt á heilnæmu umhverfi. Það er sífellt að koma betur í ljós að mengað andrúmsloft getur haft margvísleg áhrif á heilsu almennings. Þar eru ákveðnir hópar taldir viðkvæmari fyrir loftmengun en aðrir, m.a. börn, einstaklingar með astma og einstaklingar með lungna- og/eða hjarta- og æðasjúkdóma. Nýverið birtust niðurstöður um áhrif loftmengunar á lyfjanotkun sem sýndu að tengsl eru með meiri notkun astmalyfja við hærri styrk svifryks (PM10) og brennisteinsvetnis. Einnig eru vísbendingar um aukna notkun á lyfjum við hjartaöng.Viðbragðsáætlun Viðbragðsáætlun heilbrigðisnefndar Reykjavíkur var samþykkt árið 2009. Í henni er m.a. fjallað um helstu uppsprettur mengunarefna og mögulegar skammtíma mótvægisaðgerðir. Þar koma einnig fram mótvægisaðgerðir sem eru nú til skoðunar í drögum að frumvarpi til Alþingis um umferðarlög, s.s. heimildir til að hægja tímabundið á umferð. Viðbragðsteymi sem Heilbrigðiseftirlitið stýrir er starfandi hjá Reykjavíkurborg. Teymið tekur ákvarðanir um hvenær eigi að senda út tilkynningar og hvenær fara eigi í mótvægisaðgerðir eins og rykbindingar. Viðbragðsteymið er skipað fagfólki hjá borginni auk fulltrúa Vegagerðar ríkisins.Tilkynningar til almennings og skóla Heilbrigðiseftirlitið sendir tilkynningar til fjölmiðla þegar loftmengun er líkleg til að fara yfir heilsuverndarmörk, þannig að einstaklingar sem eru viðkvæmir í öndunarfærum geti gert ráðstafanir. Til að gæta hagsmuna barna sérstaklega hófst samstarf á árinu 2006 milli Umhverfis- og skipulagssviðs og Skóla- og frístundasviðs. Á heimasíðu Reykjavíkurborgar (www.reykjavik.is) getur almenningur fylgst með stöðugt uppfærðum upplýsingum um loftgæði í borginni. Athuga ber að þessi mæling sýnir að öllu jöfnu mestu mengun í borginni við mælistöðina á Grensásvegi. Mikill áhugi hefur verið meðal almennings að fylgjast með niðurstöðum mælinga.Framtíðarsýn Reykjavíkurborg vinnur um þessar mundir að því að gera aðgengi almennings að upplýsingum um loftgæði enn betra, auk þess sem fjölga á færanlegum mælistöðvum borgarinnar í tvær á næstunni. Færanlegar mælistöðvar nýtast vel til að skoða áhugaverða staði í borginni, s.s. nálægt umferðarþungum götum og stöðum þar sem börn dveljast, s.s. leikskólum. Stefna Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur er að vera áfram í fararbroddi í vöktun loftgæða og veita góða þjónustu til borgarbúa auk þess að stuðla að bættum loftgæðum í borginni svo íbúar borgarinnar búi við bestu loftgæði á hverjum tíma. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun The man who would be king Ian McDonald Skoðun Skoðun Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun The man who would be king Ian McDonald skrifar Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson skrifar Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Sjá meira
Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur er frumkvöðull á Íslandi í vöktun loftgæða. Heilbrigðiseftirlitið vaktar loftgæði og sér m.a. um að vinna úr gögnum, greina upptök, senda út tilkynningar og að grípa til mótvægisaðgerða, s.s. rykbindingar á götum. Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur starfar í umboði heilbrigðisnefndar Reykjavíkur og er óháð stjórnsýslustofnun.Saga vöktunar Reykjavíkurborg hóf að vakta loftgæði árið 1990. Fjórar mælistöðvar eru í Reykjavík sem mæla loftgæði, þrjár fastar og ein færanleg, en nokkrir aðilar koma að rekstri. Í mælistöðvunum fara m.a. fram mælingar á köfnunarefnisdíoxíði sem kemur frá útblæstri bíla, svifryki (PM10) sem verður m.a. til vegna nagladekkjanotkunar og brennisteinsvetnis frá háhitasvæðum í nágrenni borgarinnar. Með söfnun upplýsinga um loftgæði er hægt að meta hvort þurfi að bregðast við og til hvaða mótvægisaðgerða eigi að grípa. Niðurstöður mælinga nýtast einnig fyrir skipulagningu svæða og í faraldsfræðilegar rannsóknir. Stuðst er við heilsuverndarmörk sem koma fram í tilskipunum Evrópusambandsins um loftgæði sem teknar eru upp í íslenskri löggjöf. Engin samræmd evrópsk viðmið eru til fyrir styrk brennisteinsvetnis, en árið 2010 var gefin út reglugerð fyrir brennisteinsvetni í lofti.Uppruni mengunar Í Reykjavík er uppspretta mengunar fyrst og fremst vegna samgangna, en svifryksmengun verður einnig vegna sandstorma, t.d. frá Landeyjasandi og öskufjúks frá öskufallssvæðum og jafnvel getur mengun borist frá útlöndum. Þá getur brennisteinsvetni aukist í andrúmslofti í Reykjavík vegna virkjunar á háhitasvæðum í nágrenni borgarinnar. Rannsókn frá árinu 2002 á samsetningu svifryks (PM10) í Reykjavík að vetrarlagi sýndi að malbik var u.þ.b. 55% af heildarsamsetningu svifryks. Reykjavíkurborg hefur á liðnum árum staðið fyrir árangursríkri auglýsingaherferð gegn nagladekkjum, en þeim hefur fækkað frá árinu 2004 úr 67% í 36% í mars 2012. Nagladekk eru talin helsta ástæða slits á malbiki og þá um leið aukinna agna í lofti. Loftgæði í Reykjavík eru almennt góð og ekki síst ef horft er til annarra höfuðborga, t.d á Norðurlöndunum. Í nýrri Evróputilskipun um loftgæði, sem stendur til að innleiða hérlendis, er leyfilegt fyrir styrk svifryks (PM10) að fara 35 sinnum yfir sólarhrings-heilsuverndarmörkin. Fjöldi skipta sem styrkur svifryks (PM10) hefur farið yfir mörkin hefur verið innan þessara marka.Loftgæði og heilsa Borgarbúar hafa rétt á heilnæmu umhverfi. Það er sífellt að koma betur í ljós að mengað andrúmsloft getur haft margvísleg áhrif á heilsu almennings. Þar eru ákveðnir hópar taldir viðkvæmari fyrir loftmengun en aðrir, m.a. börn, einstaklingar með astma og einstaklingar með lungna- og/eða hjarta- og æðasjúkdóma. Nýverið birtust niðurstöður um áhrif loftmengunar á lyfjanotkun sem sýndu að tengsl eru með meiri notkun astmalyfja við hærri styrk svifryks (PM10) og brennisteinsvetnis. Einnig eru vísbendingar um aukna notkun á lyfjum við hjartaöng.Viðbragðsáætlun Viðbragðsáætlun heilbrigðisnefndar Reykjavíkur var samþykkt árið 2009. Í henni er m.a. fjallað um helstu uppsprettur mengunarefna og mögulegar skammtíma mótvægisaðgerðir. Þar koma einnig fram mótvægisaðgerðir sem eru nú til skoðunar í drögum að frumvarpi til Alþingis um umferðarlög, s.s. heimildir til að hægja tímabundið á umferð. Viðbragðsteymi sem Heilbrigðiseftirlitið stýrir er starfandi hjá Reykjavíkurborg. Teymið tekur ákvarðanir um hvenær eigi að senda út tilkynningar og hvenær fara eigi í mótvægisaðgerðir eins og rykbindingar. Viðbragðsteymið er skipað fagfólki hjá borginni auk fulltrúa Vegagerðar ríkisins.Tilkynningar til almennings og skóla Heilbrigðiseftirlitið sendir tilkynningar til fjölmiðla þegar loftmengun er líkleg til að fara yfir heilsuverndarmörk, þannig að einstaklingar sem eru viðkvæmir í öndunarfærum geti gert ráðstafanir. Til að gæta hagsmuna barna sérstaklega hófst samstarf á árinu 2006 milli Umhverfis- og skipulagssviðs og Skóla- og frístundasviðs. Á heimasíðu Reykjavíkurborgar (www.reykjavik.is) getur almenningur fylgst með stöðugt uppfærðum upplýsingum um loftgæði í borginni. Athuga ber að þessi mæling sýnir að öllu jöfnu mestu mengun í borginni við mælistöðina á Grensásvegi. Mikill áhugi hefur verið meðal almennings að fylgjast með niðurstöðum mælinga.Framtíðarsýn Reykjavíkurborg vinnur um þessar mundir að því að gera aðgengi almennings að upplýsingum um loftgæði enn betra, auk þess sem fjölga á færanlegum mælistöðvum borgarinnar í tvær á næstunni. Færanlegar mælistöðvar nýtast vel til að skoða áhugaverða staði í borginni, s.s. nálægt umferðarþungum götum og stöðum þar sem börn dveljast, s.s. leikskólum. Stefna Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur er að vera áfram í fararbroddi í vöktun loftgæða og veita góða þjónustu til borgarbúa auk þess að stuðla að bættum loftgæðum í borginni svo íbúar borgarinnar búi við bestu loftgæði á hverjum tíma.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar