Alvarlegir geðsjúkdómar: Eru þeir læknanlegir? Margrét Eiríksdóttir skrifar 22. október 2011 06:00 Sennilega hefur enginn sjúkdómaflokkur verið eins tengdur vanþekkingu og fordómum og alvarlegir geðsjúkdómar. Læknisfræðilegar skilgreiningar á alvarlegum geðsjúkdómi fela í sér að sá sjúki hafi einkenni geðrofs (psykosis) og þarfnist meðferðar þeirra vegna í 2 ár eða lengur. Enn fremur að sjúklingurinn þjáist vegna sjúkdómseinkenna sinna eða hafi skerta færni til náms, starfs eða samskipta þeirra vegna. Langflestir sem leita aðstoðar heilbrigðisstarfsmanna vegna slíkra veikinda fá sjúkdómsgreiningar um geðklofa (schizophrenia), geðhvarfasýki (maniodepressive disorder) eða persónuleikaröskun (personality disorder). Það mun láta nærri að einn af hverjum hundrað fullorðnum Íslendingum takist á við alvarlega geðsjúkdóma samkvæmt þessari skilgreiningu. Fordómar varðandi þessa sjúkdóma fela m.a. í sér að þeir séu ólæknandi. Rannsóknir sýna þó fram á að svo er ekki. Um það bil helmingur þeirra sem fá sjúkdómsgreiningar um geðklofa nær sér að fullu. Meiri hluta hinna sem ekki ná fullum bata tekst að halda sjúkdómseinkennum í skefjum með viðeigandi aðstoð. Þeir sem það geta meta lífsgæði sín oftast þokkaleg. Bati þeirra virðist að miklu leyti vera undir því kominn hversu samfelldan og viðeigandi stuðning og þjónustu þeir fá frá heilbrigðis- og félagskerfi sínu. Íslenskar og erlendar rannsóknir á þessu sviði benda til að margþættur félagslegur stuðningur sé einstaklega mikilvægur fyrir bata þeirra sem takast á við alvarlega geðsjúkdóma. Á höfuðborgarsvæðinu hefur Rauði krossinn á síðustu tveimur áratugum byggt upp og tekið veigamikinn þátt í rekstri þriggja athvarfa: Vinjar, Dvalar og Lækjar. Athvörfin þrjú eru öll rekin samkvæmt hugmyndafræði sem sniðin er sérstaklega að félagslegum þörfum fólks með alvarlega geðsjúkdóma. Langflestir sem sækja athvörfin hafa reynslu af slíkum sjúkdómum. Í nýlegri rannsókn sem gerð var meðal gesta í athvörfunum þremur kom fram að gestirnir töldu að alvarlegir geðsjúkdómar hefðu haft neikvæð áhrif á gervallt líf þeirra. Þau töldu bata sinn felast í því að draga úr eða vinna gegn þessum neikvæðu eða skemmandi áhrifum. Að þeirra mati var sjúklingurinn sjálfur mikilvægur gerandi í eigin bata með því að horfast í augu við sjúkdóminn og hætta að fara í felur með hann. Að sættast við veikindin og öðlast þekkingu og skilning á sjúkdómnum töldu þátttakendur mikilvægt. Að ölast þekkingu á sjálfum sér, kynnast styrkleikum sínum og hæfileikum töldu þau veita von og trú á eigin getu til að njóta sín í lífinu þrátt fyrir geðsjúkdóminn. Álit þátttakenda var að mikilvægur drifkraftur þessarar sjálfshjálparvinnu væri sammannleg nærvera þeirra sem hafa sameiginlega reynslu af því að takast á við alvarlega geðsjúkdóma. Í þeirra tilfelli var það þátttaka í starfi viðkomandi athvarfs sem færði þeim slíka sammannlega nærveru. Vinatengsl þróuðust milli gesta og milli starfsmanna og gesta. Tengslin við athvarfið voru sterk og gestirnir héldu áfram sambandi og komu í heimsóknir eftir að þeir höfðu náð tökum á veikindum sínum og voru farnir að takast á við önnur verkefni í lífinu. Það er ljóst af ofansögðu að veran í athvarfinu var gríðarlega mikilvæg í bataferli þeirra sem tóku þátt í rannsókninni. Það er því sorgleg staðreynd sem ekki virðist umflúin að elsta athvarfinu, Vin í Reykjavík, verði lokað bráðlega. Ástæða þess er að hvorki Rauði krossinn né félagsmálayfirvöld í Reykjavík sjá sér fært að kosta reksturinn. Í ljósi þess sem hefur verið sagt hér að framan má ljóst vera að þá verður krónum kastað en aurar sparaðir. Velunnarar Vinjar leita nú leiða til að afstýra lokun athvarfsins. Hvaða lóð getur þú lagt á vogarskálarnar kæri lesandi til að afstýra því ömurlega slysi að Vin verði lögð niður? Margt smátt gerir eitt stórt og margar hendur vinna létt verk. Að lokum vil ég óska okkur öllum innilega til hamingju með 10. október, daginn sem sameinar okkur öll sem höfum áhuga á geðheilsu og geðheilbrigði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Krossferðir - Íslamófóbía - Palestína Kristján Þór Sigurðsson Skoðun Þegar Sjálfstæðisflokkurinn fann málbeinið sitt Ásta Guðrún Helgadóttir Skoðun Hvar er fyrirsjánaleikinn, forsætisráðherra? Monika Margrét Stefánsdóttir Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir Skoðun Gefum heimild fyrir kyrrð og kærleik Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir Skoðun Takk Trump! Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Klerkaveldi, trú og stjórnmál Sigurður Árni Þórðarson Skoðun Tími til að staldra við Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Sex hlutir sem þú vissir ekki um húsnæðisfélög Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Gamla Reykjavíkurhöfn - Vesturbugt – ákall um nýtt skipulag Páll Jakob Líndal Skoðun Skoðun Skoðun Takk Trump! Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fíllinn á teikniborði Landsvirkjunar Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tími til að staldra við Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Hvar er fyrirsjánaleikinn, forsætisráðherra? Monika Margrét Stefánsdóttir skrifar Skoðun 25 metrar í Fannborg Hákon Gunnarsson skrifar Skoðun Krossferðir - Íslamófóbía - Palestína Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Gefum heimild fyrir kyrrð og kærleik Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Frumvarp til ólaga Jón Ásgeir Sigurvinsson skrifar Skoðun Hervirki í höfuðborg - Svefngenglar við stjórnvölinn Örn Sigurðsson skrifar Skoðun „Drifkraftur að óöryggi og óvissu“ Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Klerkaveldi, trú og stjórnmál Sigurður Árni Þórðarson skrifar Skoðun Stöðvum áætlanir um sjókvíaeldi í Eyjafirði! Harpa Barkardóttir skrifar Skoðun Gamla Reykjavíkurhöfn - Vesturbugt – ákall um nýtt skipulag Páll Jakob Líndal skrifar Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Þegar Sjálfstæðisflokkurinn fann málbeinið sitt Ásta Guðrún Helgadóttir skrifar Skoðun Sex hlutir sem þú vissir ekki um húsnæðisfélög Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Þegar hið óhugsanlega gerist Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Ábyrgð og ábyrgðarleysi Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar óttinn er ekki sannur Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Fimm staðreyndir fyrir Gunnþór Ingvason Arnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Réttlæti byggir ekki á rangfærslum – svar við málflutningi þingflokksformanns Samfylkingar um veiðigjaldafrumvarpið Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Björgun hvala og orðræðan sem máli skiptir Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Á flandri í klandri Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Átak til að stytta biðlista barna eftir sérfræðiaðstoð Helga Þórðardóttir skrifar Skoðun Hverjir borga leikskólann í Kópavogi? Örn Arnarson skrifar Skoðun Tölvupóstar fjórðu iðnbyltingarinnar Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun „Skömmin þín“ Jokka G. Birnudóttir skrifar Skoðun Tökum samtalið Gunnþór Ingvason skrifar Skoðun „Eruð þið sammála lausagöngu katta?“ Sighvatur Björgvinsson skrifar Sjá meira
Sennilega hefur enginn sjúkdómaflokkur verið eins tengdur vanþekkingu og fordómum og alvarlegir geðsjúkdómar. Læknisfræðilegar skilgreiningar á alvarlegum geðsjúkdómi fela í sér að sá sjúki hafi einkenni geðrofs (psykosis) og þarfnist meðferðar þeirra vegna í 2 ár eða lengur. Enn fremur að sjúklingurinn þjáist vegna sjúkdómseinkenna sinna eða hafi skerta færni til náms, starfs eða samskipta þeirra vegna. Langflestir sem leita aðstoðar heilbrigðisstarfsmanna vegna slíkra veikinda fá sjúkdómsgreiningar um geðklofa (schizophrenia), geðhvarfasýki (maniodepressive disorder) eða persónuleikaröskun (personality disorder). Það mun láta nærri að einn af hverjum hundrað fullorðnum Íslendingum takist á við alvarlega geðsjúkdóma samkvæmt þessari skilgreiningu. Fordómar varðandi þessa sjúkdóma fela m.a. í sér að þeir séu ólæknandi. Rannsóknir sýna þó fram á að svo er ekki. Um það bil helmingur þeirra sem fá sjúkdómsgreiningar um geðklofa nær sér að fullu. Meiri hluta hinna sem ekki ná fullum bata tekst að halda sjúkdómseinkennum í skefjum með viðeigandi aðstoð. Þeir sem það geta meta lífsgæði sín oftast þokkaleg. Bati þeirra virðist að miklu leyti vera undir því kominn hversu samfelldan og viðeigandi stuðning og þjónustu þeir fá frá heilbrigðis- og félagskerfi sínu. Íslenskar og erlendar rannsóknir á þessu sviði benda til að margþættur félagslegur stuðningur sé einstaklega mikilvægur fyrir bata þeirra sem takast á við alvarlega geðsjúkdóma. Á höfuðborgarsvæðinu hefur Rauði krossinn á síðustu tveimur áratugum byggt upp og tekið veigamikinn þátt í rekstri þriggja athvarfa: Vinjar, Dvalar og Lækjar. Athvörfin þrjú eru öll rekin samkvæmt hugmyndafræði sem sniðin er sérstaklega að félagslegum þörfum fólks með alvarlega geðsjúkdóma. Langflestir sem sækja athvörfin hafa reynslu af slíkum sjúkdómum. Í nýlegri rannsókn sem gerð var meðal gesta í athvörfunum þremur kom fram að gestirnir töldu að alvarlegir geðsjúkdómar hefðu haft neikvæð áhrif á gervallt líf þeirra. Þau töldu bata sinn felast í því að draga úr eða vinna gegn þessum neikvæðu eða skemmandi áhrifum. Að þeirra mati var sjúklingurinn sjálfur mikilvægur gerandi í eigin bata með því að horfast í augu við sjúkdóminn og hætta að fara í felur með hann. Að sættast við veikindin og öðlast þekkingu og skilning á sjúkdómnum töldu þátttakendur mikilvægt. Að ölast þekkingu á sjálfum sér, kynnast styrkleikum sínum og hæfileikum töldu þau veita von og trú á eigin getu til að njóta sín í lífinu þrátt fyrir geðsjúkdóminn. Álit þátttakenda var að mikilvægur drifkraftur þessarar sjálfshjálparvinnu væri sammannleg nærvera þeirra sem hafa sameiginlega reynslu af því að takast á við alvarlega geðsjúkdóma. Í þeirra tilfelli var það þátttaka í starfi viðkomandi athvarfs sem færði þeim slíka sammannlega nærveru. Vinatengsl þróuðust milli gesta og milli starfsmanna og gesta. Tengslin við athvarfið voru sterk og gestirnir héldu áfram sambandi og komu í heimsóknir eftir að þeir höfðu náð tökum á veikindum sínum og voru farnir að takast á við önnur verkefni í lífinu. Það er ljóst af ofansögðu að veran í athvarfinu var gríðarlega mikilvæg í bataferli þeirra sem tóku þátt í rannsókninni. Það er því sorgleg staðreynd sem ekki virðist umflúin að elsta athvarfinu, Vin í Reykjavík, verði lokað bráðlega. Ástæða þess er að hvorki Rauði krossinn né félagsmálayfirvöld í Reykjavík sjá sér fært að kosta reksturinn. Í ljósi þess sem hefur verið sagt hér að framan má ljóst vera að þá verður krónum kastað en aurar sparaðir. Velunnarar Vinjar leita nú leiða til að afstýra lokun athvarfsins. Hvaða lóð getur þú lagt á vogarskálarnar kæri lesandi til að afstýra því ömurlega slysi að Vin verði lögð niður? Margt smátt gerir eitt stórt og margar hendur vinna létt verk. Að lokum vil ég óska okkur öllum innilega til hamingju með 10. október, daginn sem sameinar okkur öll sem höfum áhuga á geðheilsu og geðheilbrigði.
Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir Skoðun
Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Réttlæti byggir ekki á rangfærslum – svar við málflutningi þingflokksformanns Samfylkingar um veiðigjaldafrumvarpið Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Björgun hvala og orðræðan sem máli skiptir Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson skrifar
Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir Skoðun