Göldróttir sumartónleikar

Rúmenska tónskáldið Doina Rotaru er stödd hér á landi en tónlist hennar er á dagskrá í þriðja hluta Sumartónleika Skálholtskirkju. Verkin, sem flutt verða af Caput-hópnum, nefnast Klukkur, Prana-aparnir, og Japanskur garður.

Þetta er fyrsta í sinn sem Doina Rotaru heimsækir Ísland en hún hefur dvalið hér í viku og segist heilluð bæði af landi og þjóð. "Þótt þetta sé í fyrsta sinn sem ég sæki Ísland heim þá hefur tónlistin mín áður verið leikin í Skálholti. Fyrir þá tónleika samdi ég ákveðið tónverk en ég reyni ávallt að tengja tónlist mína við altæk tákn, sammannlegar stemmingar eða heimspeki sem hefur almenna tilvísun. Táknið verður hugmynd af verki og þessi hugmynd getur af sér bygginguna, hryn, hendingar, form og tjáningu verksins. Þessi einkenni sjást best á nafngift sumra verka minna eins og Spiralis Circle, Magic Circles Shadows, Wings of Light og Tempo di fumo."

Doina undirstrikar að hún sæki einnig áhrif sín í tónsmíðum til fornrar rúmenskrar alþýðutónlistar. "Reyndar merkir nafn mitt gömul rúmensk þjóðlög, svo það liggur nánast beint við að ég sæki áhrif mín í tónsmíðum þangað. Þessi forna þjóðlagatónlist lýsir fortíðarþrá og vekur með manni angurværð og þjáningarfulla depurð."

Nýir og gamlir straumar

Tónsmíðar sínar segir Doina ekki markast af einni tegund áhrifa heldur fléttist þar saman bæði gamlir straumar og nýir. "Þú finnur ýmsa strauma í tónlist minni en sú tegund heimspeki sem einna helst hefur haft áhrif á tónsmíðar mínar er kínversk, indversk og japönsk heimspeki. Verk mitt, Prana-aparnir, sem verður flutt í Skálholti vísar til að mynda í orku öndunarinnar í indverskri heimspeki og Japanski garðurinn er verk sem er innblásið af hugmyndafræði zen-búddisma. Hið gamla og nýja á hvort tveggja vísan stað í verkum mínum."

Kolbeinn Bjarnason flautuleikari er meðlimur í Caput-hópnum en hann kynntist verkum Doina Rotaru fyrir sex árum þegar hann var á tónleikaferðalagi í Japan. "Mig langaði til að spila einhverja tónlist eftir aðra en japönsk tónskáld og fór þess á leit við japanska félaga mína að mæla með einhverjum öðrum. Þeir voru tregir til þess í byrjun, en á endanum mæltu þeir með tónverkum Doinu, sem þeir tjáðu mér að væru hreint stórkostleg." Síðar var upptaka af tónleikum sem Kolbeinn hélt í Tókýó, þar sem hann spilaði verk eftir Doina, send til hennar en í framhaldinu óskaði hún eftir samstarfi. "Hún setti sig strax í samband við mig og stóð fyrir því að ég hélt tónleika í Rúmeníu. Caput-hópurinn sótti Rúmeníu einnig heim í boði Tónskáldafélags Rúmeníu, en Sigurður Halldórsson, listrænn stjórnandi Sumartónleikanna í Skálholti, var þá með í för og að hans frumkvæði var ákveðið að bjóða Doina Rotaru hingað." Engin sígaunatónlistÞegar Kolbeinn er beðinn um að lýsa tónlist Doinu tekur hann fram að ekki sé beinlínis unnt að lýsa henni sem þjóðlagatónlist. "Það er ekki eins og um einhvers konar sígaunatónlist sé að ræða og í raun ekki hægt að kalla tónlist hennar þjóðlega. Doina sækir fremur klisjur og andrúmsloft úr mjög gamalli rúmenskri þjóðlagahefð og umbreytir því í tónsmíðum sínum." Kolbeinn segir Doinu kafa svo djúpt í rúmensku þjóðarsálina að í raun séu verk hennar aftur orðin alþjóðleg. "Þetta er eins og sagt er með Bjart í Sumarhúsum, að hann sé svo íslenskur að allir skilji hann í öllum löndum. Fólk getur fundið sameiginlega tengingu í hinu þjóðlega, landa á milli. Japanar urðu til dæmis heillaðir af tónlist Doinu vegna þess að þeir fundu í henni japanskan hljóm. Ef maður kafar nógu djúpt þá má finna tengingar á milli alþýðutónlistar hvaðanæva að," segir Kolbeinn.

"Tónlist Doinu verður hins vegar best lýst sem göldróttri, en það sem hún leitast við að gera er að skapa dálítið forneskjulegar stemmingar í tónverkum sínum." Kolbeinn segir það einstaklega auðvelt að spila tónlist Doinu Rotaru því hún sé bæði rétt samin og svo áhrifarík að þeir sem hana flytji berist einfaldlega með henni áreynslulaust.

Þriðji hluti Sumartónleikanna í Skálholti fer fram dagana 13.-16. júlí. Nánari upplýsingar um tónleikana er að finna á vefsíðunni www.sumartonleikar.is.

bryndisbjarna@frettabladid.is