Afleiðingar ofbeldis alvarlegri 14. desember 2004 00:01 Þótt ofbeldismálum fari ekki fjölgandi í samfélaginu virðist sem eðli þeirra sé að breytast. Harkan er orðin meiri og afleiðingar ofbeldisins alvarlegri. Engin einhlít skýring er á þessari þróun en aukin neysla á hörðum fíkniefnum og ofbeldisdýrkun eru án efa veigamikil. Ofbeldismenn virðast ekki gera sér grein fyrir því að eitt höfuðhögg getur dregið fórnarlömb þeirra til dauða. Banvæn höfuðhögg Á síðustu vikum hafa tveir menn látist í kjölfar líkamsárása þar sem eitt höfuðhögg varð þeim að aldurtila. Kristín Sigurðardóttir, læknir á slysa- og bráðadeild Landspítala háskólasjúkrahúss í Fossvogi, segir að slík högg séu mun hættulegri en menn geri sér almennt grein fyrir. "Fái maður högg á höfuðið getur það hrist heilann inni í höfuðkúpunni og mar getur myndast. Litlar æðar rofna og stærri æðar skerast í sundur. Höfuðkúpan er mjög þunn ofan við eyrað og við gagnaugað og þar undir er æð sem rofnar auðveldlega. Sé maður er sleginn á þennan stað gerast hlutirnir hratt því blóðið tekur pláss sem heilinn þarf á að halda. Hann þrýstir þá niður á mænukylfuna í gegnum höfuðkúpuopið. Ef blæðing er mikil deyr viðkomandi á örskammri stundu," segir hún. Harkan er að aukast Þrátt fyrir tilfinningu margra þá hefur ofbeldisbrotum ekki fjölgað síðastu ár en á hinn bóginn virðist sem eðli þeirra sé að breytast. "Við erum ef til vill að sjá alvarlegri afleiðingar af ofbeldisverkum, jafnvel notkun á vopnum, hnífum, kylfum og slíku. Fíkniefnamálum hefur fjölgað og þau eru oft tengd þessari þróun að því leyti að neyslu efnanna fylgir oft beiting ofbeldis," segir Karl Steinar Valsson, aðstoðaryfirlögregluþjónn í Reykjavík. Kristín er sama sinnis og segir að neysla fíkniefna og áfengis komi oft við sögu í málum þess fólks sem kemur með áverka á slysadeildina. "Menn hafa alltaf slegist og og barist en breytingin nú er sú að fólk er slegið niður og haldið áfram að sparka í höfuð þess, brjóst og kvið þó að það liggi." Halldór Ellertsson, starfsmaður veitingahússins NASA, er svipaðrar skoðunar en hann telur að óskráðar reglur í þessum efnum hafi fyrir löngu verið látnar lönd og leið. "Þegar ég var yngri og var niðri í bæ þá sá maður oft slagsmál þar sem ekkert var verið að spara högg í andlit, maga eða annað," segir hann. Þótt slagsmál séu fátíð á NASA þá verður aldrei alveg hjá þeim komist að mati Halldórs. Verst verður ástandið þegar margir taka þátt í áflogunum og mjög erfitt er að eiga við fólk sem er undir áhrifum fíkniefna. "Ég hef ekki ennþá orðið vitni að því að sá sem efni til slagsmála sé allsgáður." Margar skýringar Ýmsar skýringar hafa verið nefndar á harðnandi ofbeldi. Kristín læknir telur að skemmtanamenning Íslendinga hafi sitt að segja en hún hefur samanburð við Bretland þar sem hún starfaði um nokkurt skeið. "Þar loka nánast allir staðir klukkan hálftólf á kvöldin en hér bíður fólk fram eftir nóttu með að fara á skemmtistað og stundum er eins og stríðsástand ríki niðri í bæ og á slysadeild," segir hún og bætir við að mun lægra hlutfall sjúklinga á bráðamóttökunni í Lundúnum hafi komið þangað vegna ofbeldisáverka. Hún telur jafnframt ímynd ofbeldis hafi breyst í gegnum tölvuleiki og kvikmyndir þar sem menn spretta upp heilir eftir högg. Ekki geri allir sér grein fyrir því að í raunveruleikanum stendur fólk ekki upp aftur eftir að hafa verið barið sundur og saman. Karl Steinar tekur í svipaðan streng. "Mín skoðun er sú að flest í umhverfinu hafi áhrif á mótun einstaklingsins. Ef einstaklingur er mikið í umhverfi sem gengur út á ofbeldi þá hlýtur það að hafa áhrif á hans mat á því hvað séu eðlileg og skynsöm viðbrögð við áreiti," segir hann. Hann efast hins vegar um að uppgangur bardagaíþrótta kunni að hafa haft sitt að segja í þessum efnum. "Ég veit ekki til þess að tengsl séu á milli þeirra einstaklinga sem stunda þessar íþróttir og hópanna sem koma hvað oftast við sögu hjá okkur vegna ofbeldisbrota. Ég held að allir þeir hópar sem eru að kenna og þjálfa menn í bardagaíþróttum leggi áherslu á varnarþáttinn." Hverjar svo sem skýringarnar á ofbeldinu eru þá ætti engum að dyljast að afleiðingar þess geta verið geigvænlegar. "Við erum ekki bara að tala um ofbeldi þar sem fólk týnir lífi heldur er líka töluvert af fólki með áverka fyrir lífstíð. Það er eins og ofbeldismennirnir átti sig ekki á því hvað þetta hefur alvarlegar afleiðingar," segir Kristín á slysadeildini að lokum. Fréttir Innlent Lög og regla Mest lesið „Þetta hefur verið sorgleg þróun“ Innlent Maður sem lét snáka bíta sig 200 sinnum lykill að tímamótamóteitri Erlent Birti mynd af sér í páfaskrúða Erlent „Vona að þú sofir vel“ Innlent Búið að innsigla Kastrup: „Góður að taka á móti fólki en ömurlegur í tölvupóstum“ Innlent Samfylkingin með 29 prósenta fylgi Innlent „Ekki bara rekinn heldur á staðnum og fyrirvaralaust“ Innlent Umsetin af krókódílum í 36 klukkutíma eftir nauðlendingu Erlent „Þetta er vítahringur sem endurtekur sig í sífellu!“ Innlent Nágrannaerjur, grjótkast og „víðáttuölvuðum“ veitt eftirför Innlent Fleiri fréttir Kvartöld liðin frá jarðskjálftunum 17. júní á Suðurlandi Samfylkingin með 29 prósenta fylgi „Þetta hefur verið sorgleg þróun“ Mörg hundruð óseldar fasteignir og sótt í sund Rykið dustað af sólbekkjunum Nágrannaerjur, grjótkast og „víðáttuölvuðum“ veitt eftirför Nýtt 44 herbergja hjúkrunarheimili byggt í Hveragerði „Þetta er vítahringur sem endurtekur sig í sífellu!“ Öskrandi reiður í vandræðum með að leigja rafskútu Glussakerfið ónýtt eftir brunann Hefur áhyggjur af arftaka sínum Sér fram á bjarta framtíð fyrir börnin þökk sé styrknum Umtöluð frelsissvipting og stórslösuð sjónvarpsstjarna Búið að innsigla Kastrup: „Góður að taka á móti fólki en ömurlegur í tölvupóstum“ Tifandi tímasprengjan sem grunuð er um frelsissviptingu „Ekki bara rekinn heldur á staðnum og fyrirvaralaust“ „Vona að þú sofir vel“ Eldur í ruslabíl vestur í bæ Buðu mótherjum Björgólfs fyrst þjónustu sína Mannréttindadómstóllinn blandar sér í Vatnsendamálið „Mér finnst þetta ómöguleg framkoma“ Í leyfi frá þingstörfum og flytur til New York Óljóst hvers vegna ferðamanni var haldið í gíslingu Borgarstjóri sé brennuvargur en Framsókn í slökkviliðinu „Ég meina, hann er að missa fyrirtækið sitt“ Sindri og Védís Hervör til Kópavogsbæjar Bókhaldstækni og aukin skattheimta skýri afganginn Tæplega tíu milljarða viðsnúningur Kári var harðákveðinn að hætta ekki sem forstjóri Stuðningsmenn Oscars mótmæltu og Kári Stefáns hættur Sjá meira
Þótt ofbeldismálum fari ekki fjölgandi í samfélaginu virðist sem eðli þeirra sé að breytast. Harkan er orðin meiri og afleiðingar ofbeldisins alvarlegri. Engin einhlít skýring er á þessari þróun en aukin neysla á hörðum fíkniefnum og ofbeldisdýrkun eru án efa veigamikil. Ofbeldismenn virðast ekki gera sér grein fyrir því að eitt höfuðhögg getur dregið fórnarlömb þeirra til dauða. Banvæn höfuðhögg Á síðustu vikum hafa tveir menn látist í kjölfar líkamsárása þar sem eitt höfuðhögg varð þeim að aldurtila. Kristín Sigurðardóttir, læknir á slysa- og bráðadeild Landspítala háskólasjúkrahúss í Fossvogi, segir að slík högg séu mun hættulegri en menn geri sér almennt grein fyrir. "Fái maður högg á höfuðið getur það hrist heilann inni í höfuðkúpunni og mar getur myndast. Litlar æðar rofna og stærri æðar skerast í sundur. Höfuðkúpan er mjög þunn ofan við eyrað og við gagnaugað og þar undir er æð sem rofnar auðveldlega. Sé maður er sleginn á þennan stað gerast hlutirnir hratt því blóðið tekur pláss sem heilinn þarf á að halda. Hann þrýstir þá niður á mænukylfuna í gegnum höfuðkúpuopið. Ef blæðing er mikil deyr viðkomandi á örskammri stundu," segir hún. Harkan er að aukast Þrátt fyrir tilfinningu margra þá hefur ofbeldisbrotum ekki fjölgað síðastu ár en á hinn bóginn virðist sem eðli þeirra sé að breytast. "Við erum ef til vill að sjá alvarlegri afleiðingar af ofbeldisverkum, jafnvel notkun á vopnum, hnífum, kylfum og slíku. Fíkniefnamálum hefur fjölgað og þau eru oft tengd þessari þróun að því leyti að neyslu efnanna fylgir oft beiting ofbeldis," segir Karl Steinar Valsson, aðstoðaryfirlögregluþjónn í Reykjavík. Kristín er sama sinnis og segir að neysla fíkniefna og áfengis komi oft við sögu í málum þess fólks sem kemur með áverka á slysadeildina. "Menn hafa alltaf slegist og og barist en breytingin nú er sú að fólk er slegið niður og haldið áfram að sparka í höfuð þess, brjóst og kvið þó að það liggi." Halldór Ellertsson, starfsmaður veitingahússins NASA, er svipaðrar skoðunar en hann telur að óskráðar reglur í þessum efnum hafi fyrir löngu verið látnar lönd og leið. "Þegar ég var yngri og var niðri í bæ þá sá maður oft slagsmál þar sem ekkert var verið að spara högg í andlit, maga eða annað," segir hann. Þótt slagsmál séu fátíð á NASA þá verður aldrei alveg hjá þeim komist að mati Halldórs. Verst verður ástandið þegar margir taka þátt í áflogunum og mjög erfitt er að eiga við fólk sem er undir áhrifum fíkniefna. "Ég hef ekki ennþá orðið vitni að því að sá sem efni til slagsmála sé allsgáður." Margar skýringar Ýmsar skýringar hafa verið nefndar á harðnandi ofbeldi. Kristín læknir telur að skemmtanamenning Íslendinga hafi sitt að segja en hún hefur samanburð við Bretland þar sem hún starfaði um nokkurt skeið. "Þar loka nánast allir staðir klukkan hálftólf á kvöldin en hér bíður fólk fram eftir nóttu með að fara á skemmtistað og stundum er eins og stríðsástand ríki niðri í bæ og á slysadeild," segir hún og bætir við að mun lægra hlutfall sjúklinga á bráðamóttökunni í Lundúnum hafi komið þangað vegna ofbeldisáverka. Hún telur jafnframt ímynd ofbeldis hafi breyst í gegnum tölvuleiki og kvikmyndir þar sem menn spretta upp heilir eftir högg. Ekki geri allir sér grein fyrir því að í raunveruleikanum stendur fólk ekki upp aftur eftir að hafa verið barið sundur og saman. Karl Steinar tekur í svipaðan streng. "Mín skoðun er sú að flest í umhverfinu hafi áhrif á mótun einstaklingsins. Ef einstaklingur er mikið í umhverfi sem gengur út á ofbeldi þá hlýtur það að hafa áhrif á hans mat á því hvað séu eðlileg og skynsöm viðbrögð við áreiti," segir hann. Hann efast hins vegar um að uppgangur bardagaíþrótta kunni að hafa haft sitt að segja í þessum efnum. "Ég veit ekki til þess að tengsl séu á milli þeirra einstaklinga sem stunda þessar íþróttir og hópanna sem koma hvað oftast við sögu hjá okkur vegna ofbeldisbrota. Ég held að allir þeir hópar sem eru að kenna og þjálfa menn í bardagaíþróttum leggi áherslu á varnarþáttinn." Hverjar svo sem skýringarnar á ofbeldinu eru þá ætti engum að dyljast að afleiðingar þess geta verið geigvænlegar. "Við erum ekki bara að tala um ofbeldi þar sem fólk týnir lífi heldur er líka töluvert af fólki með áverka fyrir lífstíð. Það er eins og ofbeldismennirnir átti sig ekki á því hvað þetta hefur alvarlegar afleiðingar," segir Kristín á slysadeildini að lokum.
Fréttir Innlent Lög og regla Mest lesið „Þetta hefur verið sorgleg þróun“ Innlent Maður sem lét snáka bíta sig 200 sinnum lykill að tímamótamóteitri Erlent Birti mynd af sér í páfaskrúða Erlent „Vona að þú sofir vel“ Innlent Búið að innsigla Kastrup: „Góður að taka á móti fólki en ömurlegur í tölvupóstum“ Innlent Samfylkingin með 29 prósenta fylgi Innlent „Ekki bara rekinn heldur á staðnum og fyrirvaralaust“ Innlent Umsetin af krókódílum í 36 klukkutíma eftir nauðlendingu Erlent „Þetta er vítahringur sem endurtekur sig í sífellu!“ Innlent Nágrannaerjur, grjótkast og „víðáttuölvuðum“ veitt eftirför Innlent Fleiri fréttir Kvartöld liðin frá jarðskjálftunum 17. júní á Suðurlandi Samfylkingin með 29 prósenta fylgi „Þetta hefur verið sorgleg þróun“ Mörg hundruð óseldar fasteignir og sótt í sund Rykið dustað af sólbekkjunum Nágrannaerjur, grjótkast og „víðáttuölvuðum“ veitt eftirför Nýtt 44 herbergja hjúkrunarheimili byggt í Hveragerði „Þetta er vítahringur sem endurtekur sig í sífellu!“ Öskrandi reiður í vandræðum með að leigja rafskútu Glussakerfið ónýtt eftir brunann Hefur áhyggjur af arftaka sínum Sér fram á bjarta framtíð fyrir börnin þökk sé styrknum Umtöluð frelsissvipting og stórslösuð sjónvarpsstjarna Búið að innsigla Kastrup: „Góður að taka á móti fólki en ömurlegur í tölvupóstum“ Tifandi tímasprengjan sem grunuð er um frelsissviptingu „Ekki bara rekinn heldur á staðnum og fyrirvaralaust“ „Vona að þú sofir vel“ Eldur í ruslabíl vestur í bæ Buðu mótherjum Björgólfs fyrst þjónustu sína Mannréttindadómstóllinn blandar sér í Vatnsendamálið „Mér finnst þetta ómöguleg framkoma“ Í leyfi frá þingstörfum og flytur til New York Óljóst hvers vegna ferðamanni var haldið í gíslingu Borgarstjóri sé brennuvargur en Framsókn í slökkviliðinu „Ég meina, hann er að missa fyrirtækið sitt“ Sindri og Védís Hervör til Kópavogsbæjar Bókhaldstækni og aukin skattheimta skýri afganginn Tæplega tíu milljarða viðsnúningur Kári var harðákveðinn að hætta ekki sem forstjóri Stuðningsmenn Oscars mótmæltu og Kári Stefáns hættur Sjá meira