Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar 11. júní 2025 11:32 Í þessum mánuði munu leiðtogar koma saman í Sevilla á Spáni til að taka þátt í björgunarleiðangri. Honum er ætlað að að hjálpa til við að lagfæra fjárfestingar heimsins í sjálfbærri þróun. Meira gæti ekki verið í veði. Áratugur er liðinn frá því að Heimsmarkmiðin um sjálfbæra þróun voru samþykkt. Þótt ríki heims hafi margsinnis undirgengist skuldbindingar um fjármögnun þeirra, eru tveir þriðju hlutar þeirra á eftir áætlun. Og heimurinn er að bregðast þróunarríkjum sem skortir fjórar trilljónir Bandaríkjadala á ári til þess að hrinda þessum fyrirheitum í framkvæmd fyrir 2030. Fordæmalaus andspyrna Á sama tíma hefur hægst á hjólum efnahagslífsins í heiminum. Viðskiptadeilur færast í vöxt, þróunaraðstoð hefur verið skorin niður en útgjöld til hermála aukist. Á sama tíma sætir alþjóðleg samvinna fordæmalausu mótlæti. Kreppa alþjóðlegrar þróunar er áþreifanleg. Hún mælist í því að fjölskyldur leggjast soltnar til svefns, börn eru ekki bólusett, stúlkur hætta í skóla og heilu samfélögin eru án grundvallarþjónustu. Við verðum að rétta af kúrsinn. Tækifæri til slíks gefst á fjórðu ráðstefnunni um fjármögnun þróunar í Sevilla. Verkefni hennar er að samþykkja metnaðarfulla áætlun með víðtækum alheimsstuðningi við Heimsmarkmiðin um sjálfbæra þróun. Skjótra aðgerða er þörf Slík áætlun þarf að taka á þremur grundvallaratriðum. Í fyrsta lagi þarf Sevilla-ráðstefnan að greiða fyrir fjárstuðningi við þau ríki sem mest þurfa á því að halda. Með hraði. Einstökum ríkjum ber að vera við stjórnvölinn til að leysa úr læðingi fjármagn með þvi að efla tekjuöflun og taka á skattsvikum, peningaþvætti og ólöglegu fjárstreymi. Til þessa þurfa þau að njóta alþjóðlegrar samvinnu. Með þessum hætti fengju þau fjármagn, sem þau þurfa sárlega á að halda til að fjármagna forgangsmál, þar sem áhrifin eru mest. Þau eru menntun, heilsugæsla, atvinna, félagsleg vernd, fæðuöryggi og endurnýjanleg orka. Auka ber fé til útlána Á sama tíma ber þróunarbönkum hvort heldur sem þeir starfa innanlands, í einstökum heimshlutum eða á milliríkja-vettvangi að taka höndum saman til að standa straum af umtalsverðum fjárfestingum. Til þess að svo megi verða þarf að þrefalda getu þeirra til útlána til þess að þróunarríki hafi aðgang að fjármagni á viðunandi kjörum til lengri tíma. Þessu þurfa að fylgja endurráðstafanir óskilyrtra varasjóða eða sérstakra dráttarréttinda þróunarríkjum til handa helst hjá fjölþjóðabönkum, til að auka áhrifin. Fjárfestingar einkageirans eru einnig þýðingarmiklar. Hægt er afla fjár með því að auðvelda einkafjármagni að styðja þróunarverkefni banka og með því að vinna að lausnum sem milda gjaldeyriskreppur og blanda saman opinberu og einkafjármagn á skilvirkari hátt. Að standa við loforð Einkum og sér í lagi verða fjárveitendur að standa svið loforð sín í þróunarmálum. Í öðru lagi þarf að laga alþjóðlega skuldakerfið. Það er óréttlátt og úr sér gengið. Núverandi lánafyrirkomulag er ósjálfbært og þróunarríki treysta því ekki. Það er auðvelt að sjá hvers vegna. Afborganir af lánum eru myllusteinn um háls þróunarríkja og gera framþróun að engu. Þær nema 1.4 trilljón dala á ári. Margar ríkisstjórnir verja meira fé til að borga af skuldum en því sem þær verja til nauðsynja á borð við heilbrigðis og menntunar. Í Sevilla ber að stíga áþreifanleg skref til að draga úr lánakostnaði, auðvelda tímabæra endurskipulagningu lána ríkja, sem burðast með ósjálfbærar skuldir. Hindra þarf að skuldakreppa brjótist út. Létta skuldabyrði Í aðdraganda ráðstefnunnar þarf fjöldi ríkja að leggja fram tillögur til að létta á skuldabyrði þróunarríkja. Meðal annars þarf að auðvelda að gera hlé á greiðslum þegar hamfarir ganga yfir. Koma þarf upp heildstæðri lánaskráningu til að tryggja gegnsæi. Betrumbæta þarf aðferðir Alþjóða gjaldeyrissjóðsins, Alþjóðbankans og lánshæfnisfyrirtækja við að meta lánshæfni þróunarríkja. Að lokum þarf fundurinn í Sevilla að efla raddir og auka áhrif þróunarríkja innan alþjóðlega fjármálakerfisins með það fyrir augum að koma betur til móts við þarfir þeirra. Alþjóðlegum fjármálstofunum ber að umbreyta stjórnunar-uppbygginu sinni til að leyfa röddum þróunarlanda að heyrast og greiða fyrir þátttöku þeirra í stjórnun þeirra stofnana sem þeira þurfa á að halda. Réttlátara skattakerfi Veröldin þarf einnig á réttlátara skattakerfi að halda. Allar ríkisstjórnir heims þurfa að koma að hönnun slíks kerfis ekki aðeins þær ríkustu og valdamestu. Einnig væri stofnun félagsskapar lántökuríkja jákvætt skref. Það væri þarfur vettvangur til að stilla saman strengi og miðla reynslu. Þetta myndi vera skref í þá átt að draga úr valda-ójafnvægi.Fundurinn í Sevilla snýst ekki um góðgerðastarf. Hann snýst um réttlæti og að byggja framtíð þar sem ríki geta þrifist, byggt, stundað viðskipti og blómstrað í sameiningu. Heimur okkar er sífellt tengdari innbyrðis. Að skipta honum upp í auðuga og snauða hluta er uppskrift að enn meira óöryggi, sem myndi draga úr framförum hvarvetna. Með endurnýjuðum skuldbindingum og aðgerðum á heimsvísu, getur ráðstefnan í Sevilla skipt sköpum og endurnýjað trú á alþjóðlega samvinnu og skilað árangri í sjálfbærri þróun í þágu fólksins og plánetunnar. Leiðtogar verða að grípa sameiginlega til aðgerða til þess að björgunarleiðangurinn skili árangri. Höfundur er aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sameinuðu þjóðirnar Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Sjá meira
Í þessum mánuði munu leiðtogar koma saman í Sevilla á Spáni til að taka þátt í björgunarleiðangri. Honum er ætlað að að hjálpa til við að lagfæra fjárfestingar heimsins í sjálfbærri þróun. Meira gæti ekki verið í veði. Áratugur er liðinn frá því að Heimsmarkmiðin um sjálfbæra þróun voru samþykkt. Þótt ríki heims hafi margsinnis undirgengist skuldbindingar um fjármögnun þeirra, eru tveir þriðju hlutar þeirra á eftir áætlun. Og heimurinn er að bregðast þróunarríkjum sem skortir fjórar trilljónir Bandaríkjadala á ári til þess að hrinda þessum fyrirheitum í framkvæmd fyrir 2030. Fordæmalaus andspyrna Á sama tíma hefur hægst á hjólum efnahagslífsins í heiminum. Viðskiptadeilur færast í vöxt, þróunaraðstoð hefur verið skorin niður en útgjöld til hermála aukist. Á sama tíma sætir alþjóðleg samvinna fordæmalausu mótlæti. Kreppa alþjóðlegrar þróunar er áþreifanleg. Hún mælist í því að fjölskyldur leggjast soltnar til svefns, börn eru ekki bólusett, stúlkur hætta í skóla og heilu samfélögin eru án grundvallarþjónustu. Við verðum að rétta af kúrsinn. Tækifæri til slíks gefst á fjórðu ráðstefnunni um fjármögnun þróunar í Sevilla. Verkefni hennar er að samþykkja metnaðarfulla áætlun með víðtækum alheimsstuðningi við Heimsmarkmiðin um sjálfbæra þróun. Skjótra aðgerða er þörf Slík áætlun þarf að taka á þremur grundvallaratriðum. Í fyrsta lagi þarf Sevilla-ráðstefnan að greiða fyrir fjárstuðningi við þau ríki sem mest þurfa á því að halda. Með hraði. Einstökum ríkjum ber að vera við stjórnvölinn til að leysa úr læðingi fjármagn með þvi að efla tekjuöflun og taka á skattsvikum, peningaþvætti og ólöglegu fjárstreymi. Til þessa þurfa þau að njóta alþjóðlegrar samvinnu. Með þessum hætti fengju þau fjármagn, sem þau þurfa sárlega á að halda til að fjármagna forgangsmál, þar sem áhrifin eru mest. Þau eru menntun, heilsugæsla, atvinna, félagsleg vernd, fæðuöryggi og endurnýjanleg orka. Auka ber fé til útlána Á sama tíma ber þróunarbönkum hvort heldur sem þeir starfa innanlands, í einstökum heimshlutum eða á milliríkja-vettvangi að taka höndum saman til að standa straum af umtalsverðum fjárfestingum. Til þess að svo megi verða þarf að þrefalda getu þeirra til útlána til þess að þróunarríki hafi aðgang að fjármagni á viðunandi kjörum til lengri tíma. Þessu þurfa að fylgja endurráðstafanir óskilyrtra varasjóða eða sérstakra dráttarréttinda þróunarríkjum til handa helst hjá fjölþjóðabönkum, til að auka áhrifin. Fjárfestingar einkageirans eru einnig þýðingarmiklar. Hægt er afla fjár með því að auðvelda einkafjármagni að styðja þróunarverkefni banka og með því að vinna að lausnum sem milda gjaldeyriskreppur og blanda saman opinberu og einkafjármagn á skilvirkari hátt. Að standa við loforð Einkum og sér í lagi verða fjárveitendur að standa svið loforð sín í þróunarmálum. Í öðru lagi þarf að laga alþjóðlega skuldakerfið. Það er óréttlátt og úr sér gengið. Núverandi lánafyrirkomulag er ósjálfbært og þróunarríki treysta því ekki. Það er auðvelt að sjá hvers vegna. Afborganir af lánum eru myllusteinn um háls þróunarríkja og gera framþróun að engu. Þær nema 1.4 trilljón dala á ári. Margar ríkisstjórnir verja meira fé til að borga af skuldum en því sem þær verja til nauðsynja á borð við heilbrigðis og menntunar. Í Sevilla ber að stíga áþreifanleg skref til að draga úr lánakostnaði, auðvelda tímabæra endurskipulagningu lána ríkja, sem burðast með ósjálfbærar skuldir. Hindra þarf að skuldakreppa brjótist út. Létta skuldabyrði Í aðdraganda ráðstefnunnar þarf fjöldi ríkja að leggja fram tillögur til að létta á skuldabyrði þróunarríkja. Meðal annars þarf að auðvelda að gera hlé á greiðslum þegar hamfarir ganga yfir. Koma þarf upp heildstæðri lánaskráningu til að tryggja gegnsæi. Betrumbæta þarf aðferðir Alþjóða gjaldeyrissjóðsins, Alþjóðbankans og lánshæfnisfyrirtækja við að meta lánshæfni þróunarríkja. Að lokum þarf fundurinn í Sevilla að efla raddir og auka áhrif þróunarríkja innan alþjóðlega fjármálakerfisins með það fyrir augum að koma betur til móts við þarfir þeirra. Alþjóðlegum fjármálstofunum ber að umbreyta stjórnunar-uppbygginu sinni til að leyfa röddum þróunarlanda að heyrast og greiða fyrir þátttöku þeirra í stjórnun þeirra stofnana sem þeira þurfa á að halda. Réttlátara skattakerfi Veröldin þarf einnig á réttlátara skattakerfi að halda. Allar ríkisstjórnir heims þurfa að koma að hönnun slíks kerfis ekki aðeins þær ríkustu og valdamestu. Einnig væri stofnun félagsskapar lántökuríkja jákvætt skref. Það væri þarfur vettvangur til að stilla saman strengi og miðla reynslu. Þetta myndi vera skref í þá átt að draga úr valda-ójafnvægi.Fundurinn í Sevilla snýst ekki um góðgerðastarf. Hann snýst um réttlæti og að byggja framtíð þar sem ríki geta þrifist, byggt, stundað viðskipti og blómstrað í sameiningu. Heimur okkar er sífellt tengdari innbyrðis. Að skipta honum upp í auðuga og snauða hluta er uppskrift að enn meira óöryggi, sem myndi draga úr framförum hvarvetna. Með endurnýjuðum skuldbindingum og aðgerðum á heimsvísu, getur ráðstefnan í Sevilla skipt sköpum og endurnýjað trú á alþjóðlega samvinnu og skilað árangri í sjálfbærri þróun í þágu fólksins og plánetunnar. Leiðtogar verða að grípa sameiginlega til aðgerða til þess að björgunarleiðangurinn skili árangri. Höfundur er aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun