Að kenna eða ekki kenna Helga Margrét Marzellíusardóttir skrifar 12. mars 2025 08:01 Ég vil byrja á að óska kennurum til hamingju með nýjan kjarasamning. Til að ná þessum áfanga þurfti mikla staðfestu – og staðfesta kostar oft sitt. Foreldrar töldu á börnum þeirra brotið, stjórnmálafólk skaut föstum skotum á stéttina og bjúrókratar kepptust við að minna á áhrif sem samningarnir kynnu að hafa á verðbólguna. En baráttufólk kennarastéttarinnar lét þetta sem vind um eyru þjóta og hélt óvægin til baráttunnar. Eitt helsta vopnið í þeirri baráttu var að draga fram hversu skaðlegt það væri fyrir börn að vera undir handleiðslu leiðbeinenda í skólakerfinu. Auglýsingar og áróður snerust um þá ógn sem fylgir því að óreyndur leiðbeinandi, allur af vilja gerður, mæti í skólastofuna. Hann birtist sem táknmynd skortsins, horfir afsakandi á börnin með sorg í augunum áður en hann hrökklast út úr skólanum í átt að betra starfi. En á bakvið ský leynist sólin! Á staðinn mætir fagmenntaður kennari og birta færist yfir skólastofuna. Kennaragráðan, þessi töfralausn á öllu sem aflaga fer í skólakerfinu, er svo sterk að hún umbreytir myrkum skólastofum í lifandi menntaumhverfi. Hamingjan er í algleymingi og börnin fá loksins þá menntun sem þau höfðu verið svipt undir stjórn leiðbeinenda. Enginn efast um mikilvægi þess að laða fagmenntaða kennara að starfinu. Launakjör kennara skipta máli, og því er full ástæða til að óska stéttinni til hamingju með áfangann. En í þessari baráttu var á sama tíma lögð mikil áhersla á þá "áhættu" sem felst í því að leiðbeinendur fái að kenna í skólum. Með því var dregin upp mynd af þeim sem annars flokks starfsfólki sem hefði lítið fram að færa – og þannig ómeðvitað skapað andrúmsloft þar sem leiðbeinendur í grunnskólum þurfi nú að mæta til vinnu vitandi að þeirra eigið samstarfsfólk hafi opinberlega talað fyrir því að þeir eigi ekki heima í skólastofunni. Hvernig er það fyrir þessa leiðbeinendur að setjast nú við hlið kennara sem eytt hafa síðustu vikum í að halda á lofti skilaboðum um að þeirra staða sé óviðunandi? Hvernig er að starfa í umhverfi þar sem fagfélagið sem þeir greiða í hefur í raun beitt sér gegn tilvist þeirra í skólastofunni? Það er ekki auðvelt að byggja upp skólasamfélag sem hvílir á virðingu og samvinnu þegar stór hluti þess hefur verið skilgreindur sem vandamál frekar en lausn. Það má rifja upp að leiðbeinendur eru fjölbreyttur hópur, þeir eru ekki allir nýstignir úr grunnskóla óvissir um það hvert næsta skref þeirra skuli vera. Margir þeirra hafa háskólagráður, jafnvel nokkrar, og koma úr ólíkum áttum með reynslu og sérþekkingu sem getur auðgað skólastarfið. Þeir bera með sér nýja sýn, breiða út þekkingu og auka fjölbreytni í kennslu. Ef skólakerfið lokar að einhverju leyti dyrum fyrir fjölbreyttum bakgrunni kennara, verður menntun einsleitari og dregur úr aðlögunarhæfni kerfisins að breyttum samfélagsþörfum. Þrátt fyrir allt hefur umræðan gengið svo langt að sumir kennarar hafa hæðst að hugmyndinni um að leiðbeinendur starfi í skólum með því að ímynda sér kennara sem fara inn á önnur starfssvið. Kennarinn sem vill verða Þjóðleikhússtjóri, kennarinn sem stefnir á bráðadeildina á Landspítalanum, kennarinn sem ætlar að hasla sér völl í fjármálageiranum. Þetta eru athugasemdir sem birst hafa á samfélagsmiðlum – og þær eiga að vera fyndnar. Undir niðri endurspegla þær þó ákveðna þröngsýni: hugmyndina um að kennarar séu lokuð stétt sem eigi að verja með öllum ráðum, frekar en lífæð samfélagsins sem ætti að njóta öflugrar og fjölbreyttrar þátttöku. Góðir kennarar vita að maður á aldrei að lyfta sér upp á kostnað annarra. Það gerði kennarastéttin engu að síður. Þetta á ekki að vera keppni á milli kennara og leiðbeinenda – heldur áminning um að menntakerfi án fjölbreytni er menntakerfi sem tapar. Skólarnir þurfa að endurspegla samfélagið, bæði í nemendahópnum og meðal kennara. Ef sú fjölbreytni glatast, glatast líka dýrmæt tækifæri til að efla menntun allra barna. Vonandi getur nú skapast umræða þar sem raunveruleg hæfni og gæði kennslu eru í fyrirrúmi, frekar en hólmganga um pappíra og starfsheiti. Höfundur er tónlistarkona. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kennaraverkfall 2024-25 Skóla- og menntamál Mest lesið Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Skoðun Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Sjá meira
Ég vil byrja á að óska kennurum til hamingju með nýjan kjarasamning. Til að ná þessum áfanga þurfti mikla staðfestu – og staðfesta kostar oft sitt. Foreldrar töldu á börnum þeirra brotið, stjórnmálafólk skaut föstum skotum á stéttina og bjúrókratar kepptust við að minna á áhrif sem samningarnir kynnu að hafa á verðbólguna. En baráttufólk kennarastéttarinnar lét þetta sem vind um eyru þjóta og hélt óvægin til baráttunnar. Eitt helsta vopnið í þeirri baráttu var að draga fram hversu skaðlegt það væri fyrir börn að vera undir handleiðslu leiðbeinenda í skólakerfinu. Auglýsingar og áróður snerust um þá ógn sem fylgir því að óreyndur leiðbeinandi, allur af vilja gerður, mæti í skólastofuna. Hann birtist sem táknmynd skortsins, horfir afsakandi á börnin með sorg í augunum áður en hann hrökklast út úr skólanum í átt að betra starfi. En á bakvið ský leynist sólin! Á staðinn mætir fagmenntaður kennari og birta færist yfir skólastofuna. Kennaragráðan, þessi töfralausn á öllu sem aflaga fer í skólakerfinu, er svo sterk að hún umbreytir myrkum skólastofum í lifandi menntaumhverfi. Hamingjan er í algleymingi og börnin fá loksins þá menntun sem þau höfðu verið svipt undir stjórn leiðbeinenda. Enginn efast um mikilvægi þess að laða fagmenntaða kennara að starfinu. Launakjör kennara skipta máli, og því er full ástæða til að óska stéttinni til hamingju með áfangann. En í þessari baráttu var á sama tíma lögð mikil áhersla á þá "áhættu" sem felst í því að leiðbeinendur fái að kenna í skólum. Með því var dregin upp mynd af þeim sem annars flokks starfsfólki sem hefði lítið fram að færa – og þannig ómeðvitað skapað andrúmsloft þar sem leiðbeinendur í grunnskólum þurfi nú að mæta til vinnu vitandi að þeirra eigið samstarfsfólk hafi opinberlega talað fyrir því að þeir eigi ekki heima í skólastofunni. Hvernig er það fyrir þessa leiðbeinendur að setjast nú við hlið kennara sem eytt hafa síðustu vikum í að halda á lofti skilaboðum um að þeirra staða sé óviðunandi? Hvernig er að starfa í umhverfi þar sem fagfélagið sem þeir greiða í hefur í raun beitt sér gegn tilvist þeirra í skólastofunni? Það er ekki auðvelt að byggja upp skólasamfélag sem hvílir á virðingu og samvinnu þegar stór hluti þess hefur verið skilgreindur sem vandamál frekar en lausn. Það má rifja upp að leiðbeinendur eru fjölbreyttur hópur, þeir eru ekki allir nýstignir úr grunnskóla óvissir um það hvert næsta skref þeirra skuli vera. Margir þeirra hafa háskólagráður, jafnvel nokkrar, og koma úr ólíkum áttum með reynslu og sérþekkingu sem getur auðgað skólastarfið. Þeir bera með sér nýja sýn, breiða út þekkingu og auka fjölbreytni í kennslu. Ef skólakerfið lokar að einhverju leyti dyrum fyrir fjölbreyttum bakgrunni kennara, verður menntun einsleitari og dregur úr aðlögunarhæfni kerfisins að breyttum samfélagsþörfum. Þrátt fyrir allt hefur umræðan gengið svo langt að sumir kennarar hafa hæðst að hugmyndinni um að leiðbeinendur starfi í skólum með því að ímynda sér kennara sem fara inn á önnur starfssvið. Kennarinn sem vill verða Þjóðleikhússtjóri, kennarinn sem stefnir á bráðadeildina á Landspítalanum, kennarinn sem ætlar að hasla sér völl í fjármálageiranum. Þetta eru athugasemdir sem birst hafa á samfélagsmiðlum – og þær eiga að vera fyndnar. Undir niðri endurspegla þær þó ákveðna þröngsýni: hugmyndina um að kennarar séu lokuð stétt sem eigi að verja með öllum ráðum, frekar en lífæð samfélagsins sem ætti að njóta öflugrar og fjölbreyttrar þátttöku. Góðir kennarar vita að maður á aldrei að lyfta sér upp á kostnað annarra. Það gerði kennarastéttin engu að síður. Þetta á ekki að vera keppni á milli kennara og leiðbeinenda – heldur áminning um að menntakerfi án fjölbreytni er menntakerfi sem tapar. Skólarnir þurfa að endurspegla samfélagið, bæði í nemendahópnum og meðal kennara. Ef sú fjölbreytni glatast, glatast líka dýrmæt tækifæri til að efla menntun allra barna. Vonandi getur nú skapast umræða þar sem raunveruleg hæfni og gæði kennslu eru í fyrirrúmi, frekar en hólmganga um pappíra og starfsheiti. Höfundur er tónlistarkona.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun