Að kenna eða ekki kenna Helga Margrét Marzellíusardóttir skrifar 12. mars 2025 08:01 Ég vil byrja á að óska kennurum til hamingju með nýjan kjarasamning. Til að ná þessum áfanga þurfti mikla staðfestu – og staðfesta kostar oft sitt. Foreldrar töldu á börnum þeirra brotið, stjórnmálafólk skaut föstum skotum á stéttina og bjúrókratar kepptust við að minna á áhrif sem samningarnir kynnu að hafa á verðbólguna. En baráttufólk kennarastéttarinnar lét þetta sem vind um eyru þjóta og hélt óvægin til baráttunnar. Eitt helsta vopnið í þeirri baráttu var að draga fram hversu skaðlegt það væri fyrir börn að vera undir handleiðslu leiðbeinenda í skólakerfinu. Auglýsingar og áróður snerust um þá ógn sem fylgir því að óreyndur leiðbeinandi, allur af vilja gerður, mæti í skólastofuna. Hann birtist sem táknmynd skortsins, horfir afsakandi á börnin með sorg í augunum áður en hann hrökklast út úr skólanum í átt að betra starfi. En á bakvið ský leynist sólin! Á staðinn mætir fagmenntaður kennari og birta færist yfir skólastofuna. Kennaragráðan, þessi töfralausn á öllu sem aflaga fer í skólakerfinu, er svo sterk að hún umbreytir myrkum skólastofum í lifandi menntaumhverfi. Hamingjan er í algleymingi og börnin fá loksins þá menntun sem þau höfðu verið svipt undir stjórn leiðbeinenda. Enginn efast um mikilvægi þess að laða fagmenntaða kennara að starfinu. Launakjör kennara skipta máli, og því er full ástæða til að óska stéttinni til hamingju með áfangann. En í þessari baráttu var á sama tíma lögð mikil áhersla á þá "áhættu" sem felst í því að leiðbeinendur fái að kenna í skólum. Með því var dregin upp mynd af þeim sem annars flokks starfsfólki sem hefði lítið fram að færa – og þannig ómeðvitað skapað andrúmsloft þar sem leiðbeinendur í grunnskólum þurfi nú að mæta til vinnu vitandi að þeirra eigið samstarfsfólk hafi opinberlega talað fyrir því að þeir eigi ekki heima í skólastofunni. Hvernig er það fyrir þessa leiðbeinendur að setjast nú við hlið kennara sem eytt hafa síðustu vikum í að halda á lofti skilaboðum um að þeirra staða sé óviðunandi? Hvernig er að starfa í umhverfi þar sem fagfélagið sem þeir greiða í hefur í raun beitt sér gegn tilvist þeirra í skólastofunni? Það er ekki auðvelt að byggja upp skólasamfélag sem hvílir á virðingu og samvinnu þegar stór hluti þess hefur verið skilgreindur sem vandamál frekar en lausn. Það má rifja upp að leiðbeinendur eru fjölbreyttur hópur, þeir eru ekki allir nýstignir úr grunnskóla óvissir um það hvert næsta skref þeirra skuli vera. Margir þeirra hafa háskólagráður, jafnvel nokkrar, og koma úr ólíkum áttum með reynslu og sérþekkingu sem getur auðgað skólastarfið. Þeir bera með sér nýja sýn, breiða út þekkingu og auka fjölbreytni í kennslu. Ef skólakerfið lokar að einhverju leyti dyrum fyrir fjölbreyttum bakgrunni kennara, verður menntun einsleitari og dregur úr aðlögunarhæfni kerfisins að breyttum samfélagsþörfum. Þrátt fyrir allt hefur umræðan gengið svo langt að sumir kennarar hafa hæðst að hugmyndinni um að leiðbeinendur starfi í skólum með því að ímynda sér kennara sem fara inn á önnur starfssvið. Kennarinn sem vill verða Þjóðleikhússtjóri, kennarinn sem stefnir á bráðadeildina á Landspítalanum, kennarinn sem ætlar að hasla sér völl í fjármálageiranum. Þetta eru athugasemdir sem birst hafa á samfélagsmiðlum – og þær eiga að vera fyndnar. Undir niðri endurspegla þær þó ákveðna þröngsýni: hugmyndina um að kennarar séu lokuð stétt sem eigi að verja með öllum ráðum, frekar en lífæð samfélagsins sem ætti að njóta öflugrar og fjölbreyttrar þátttöku. Góðir kennarar vita að maður á aldrei að lyfta sér upp á kostnað annarra. Það gerði kennarastéttin engu að síður. Þetta á ekki að vera keppni á milli kennara og leiðbeinenda – heldur áminning um að menntakerfi án fjölbreytni er menntakerfi sem tapar. Skólarnir þurfa að endurspegla samfélagið, bæði í nemendahópnum og meðal kennara. Ef sú fjölbreytni glatast, glatast líka dýrmæt tækifæri til að efla menntun allra barna. Vonandi getur nú skapast umræða þar sem raunveruleg hæfni og gæði kennslu eru í fyrirrúmi, frekar en hólmganga um pappíra og starfsheiti. Höfundur er tónlistarkona. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kennaraverkfall 2024-25 Skóla- og menntamál Mest lesið Halldór 23.8.2025 Halldór „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Skoðun Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon skrifar Sjá meira
Ég vil byrja á að óska kennurum til hamingju með nýjan kjarasamning. Til að ná þessum áfanga þurfti mikla staðfestu – og staðfesta kostar oft sitt. Foreldrar töldu á börnum þeirra brotið, stjórnmálafólk skaut föstum skotum á stéttina og bjúrókratar kepptust við að minna á áhrif sem samningarnir kynnu að hafa á verðbólguna. En baráttufólk kennarastéttarinnar lét þetta sem vind um eyru þjóta og hélt óvægin til baráttunnar. Eitt helsta vopnið í þeirri baráttu var að draga fram hversu skaðlegt það væri fyrir börn að vera undir handleiðslu leiðbeinenda í skólakerfinu. Auglýsingar og áróður snerust um þá ógn sem fylgir því að óreyndur leiðbeinandi, allur af vilja gerður, mæti í skólastofuna. Hann birtist sem táknmynd skortsins, horfir afsakandi á börnin með sorg í augunum áður en hann hrökklast út úr skólanum í átt að betra starfi. En á bakvið ský leynist sólin! Á staðinn mætir fagmenntaður kennari og birta færist yfir skólastofuna. Kennaragráðan, þessi töfralausn á öllu sem aflaga fer í skólakerfinu, er svo sterk að hún umbreytir myrkum skólastofum í lifandi menntaumhverfi. Hamingjan er í algleymingi og börnin fá loksins þá menntun sem þau höfðu verið svipt undir stjórn leiðbeinenda. Enginn efast um mikilvægi þess að laða fagmenntaða kennara að starfinu. Launakjör kennara skipta máli, og því er full ástæða til að óska stéttinni til hamingju með áfangann. En í þessari baráttu var á sama tíma lögð mikil áhersla á þá "áhættu" sem felst í því að leiðbeinendur fái að kenna í skólum. Með því var dregin upp mynd af þeim sem annars flokks starfsfólki sem hefði lítið fram að færa – og þannig ómeðvitað skapað andrúmsloft þar sem leiðbeinendur í grunnskólum þurfi nú að mæta til vinnu vitandi að þeirra eigið samstarfsfólk hafi opinberlega talað fyrir því að þeir eigi ekki heima í skólastofunni. Hvernig er það fyrir þessa leiðbeinendur að setjast nú við hlið kennara sem eytt hafa síðustu vikum í að halda á lofti skilaboðum um að þeirra staða sé óviðunandi? Hvernig er að starfa í umhverfi þar sem fagfélagið sem þeir greiða í hefur í raun beitt sér gegn tilvist þeirra í skólastofunni? Það er ekki auðvelt að byggja upp skólasamfélag sem hvílir á virðingu og samvinnu þegar stór hluti þess hefur verið skilgreindur sem vandamál frekar en lausn. Það má rifja upp að leiðbeinendur eru fjölbreyttur hópur, þeir eru ekki allir nýstignir úr grunnskóla óvissir um það hvert næsta skref þeirra skuli vera. Margir þeirra hafa háskólagráður, jafnvel nokkrar, og koma úr ólíkum áttum með reynslu og sérþekkingu sem getur auðgað skólastarfið. Þeir bera með sér nýja sýn, breiða út þekkingu og auka fjölbreytni í kennslu. Ef skólakerfið lokar að einhverju leyti dyrum fyrir fjölbreyttum bakgrunni kennara, verður menntun einsleitari og dregur úr aðlögunarhæfni kerfisins að breyttum samfélagsþörfum. Þrátt fyrir allt hefur umræðan gengið svo langt að sumir kennarar hafa hæðst að hugmyndinni um að leiðbeinendur starfi í skólum með því að ímynda sér kennara sem fara inn á önnur starfssvið. Kennarinn sem vill verða Þjóðleikhússtjóri, kennarinn sem stefnir á bráðadeildina á Landspítalanum, kennarinn sem ætlar að hasla sér völl í fjármálageiranum. Þetta eru athugasemdir sem birst hafa á samfélagsmiðlum – og þær eiga að vera fyndnar. Undir niðri endurspegla þær þó ákveðna þröngsýni: hugmyndina um að kennarar séu lokuð stétt sem eigi að verja með öllum ráðum, frekar en lífæð samfélagsins sem ætti að njóta öflugrar og fjölbreyttrar þátttöku. Góðir kennarar vita að maður á aldrei að lyfta sér upp á kostnað annarra. Það gerði kennarastéttin engu að síður. Þetta á ekki að vera keppni á milli kennara og leiðbeinenda – heldur áminning um að menntakerfi án fjölbreytni er menntakerfi sem tapar. Skólarnir þurfa að endurspegla samfélagið, bæði í nemendahópnum og meðal kennara. Ef sú fjölbreytni glatast, glatast líka dýrmæt tækifæri til að efla menntun allra barna. Vonandi getur nú skapast umræða þar sem raunveruleg hæfni og gæði kennslu eru í fyrirrúmi, frekar en hólmganga um pappíra og starfsheiti. Höfundur er tónlistarkona.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar