Segir fjölgun hvala hafa áhrif á loðnustofninn Jón Ísak Ragnarsson skrifar 9. mars 2025 15:01 Hvalur spókaði sig milli Sundahafnar og Viðeyjar í fyrra. Vísir/Vilhelm Árni Sverrisson, formaður Félags skipstjórnarmanna, segir skipstjórnarmenn sannfærða um að fjölgun hvala hafi áhrif á loðnustofninn og aðra fiskistofna. Hann segir nauðsynlegt að hafrannsóknir verði efldar og að Íslendingar veiði hvali, og vísar til skrifa Gísla Arnórs Víkingssonar sjávarlíffræðings og hvalasérfræðings í þeim efnum. Í grein á Viðskiptablaðinu segir Árni að væri allt eðlilegt ætti loðnuveríðin nú að standa sem hæst. Loðnufrysting og hrognataka ætti að vera í fullum gangi, og gjaldeyrir ætti að streyma í þjóðarbúið. Góð loðnuvertíð geti skilað allt að 40 milljörðum í útflutningstekjur fyrir þjóðarbúið. „Þess í stað stefnir í fjórða loðnubrest síðan loðnuveiðar hófust árið 1963, en engin loðnuveiði var árin 2019, 2020, 2024 og nú 2025, þannig eru uppsjávarskipin verkefnalítil um þessar mundir, flest bundin við bryggju.“ Þá vísar Árni til orða Guðmundar J. Óskarssonar, sviðsstjóra uppsjávarsviðs Hafrannsóknarstofnunar, um að sterkar vísbendingar séu um að framleiðni loðnustofnsins hafi minnkað. „Hann talar um sveiflur í árgangastærð, áhrif umhverfisbreytinga, sjávarhita, ráðgjöf Hafró og það magn sem afræningjar éta af loðnu, þar með talið þorskur og hvalur.“ Skíðishvalir éti ekki bara svifdýr Því næst gerir hann að umtalsefni grein Gísla heitins Víkingssonar sjávarlíffræðings frá árinu 2000 um ástand hvalastofna og fæðunám þeirra á Íslandsmiðum. Þar kemur fram að stór hluti fæðu hvala séu nytjategundir sem fiskimenn veiða. „Það er útbreiddur misskilningur að skíðishvalir éti einungis svifdýr eins og krill (átu). Staðreyndin er hins vegar sú að skíðishvalir eins og tannhvalir éta ýmsar fisktegundir,“ segir í grein Gísla. „Eftir rúmlega áratugs bann Alþjóða hvalveiðiráðsins virðast flestir hvalastofnar vera vel á sig komnir og fer hvölum fjölgandi. Ef fjölgun heldur áfram sem horfir, liggur það í augum uppi að fæðumagn hvala vex að sama skapi. Slík þróun hlýtur fyrr en seinna að slá alvarlega í bakseglin með þeim afleiðingum að verulega mun draga úr fiskveiðum í framtíðinni,“ segir enn fremur í grein Gísla. Mikil fjölgun hnúfubaka og langreyða undanfarna áratugi Þá segir Gísli að samkvæmt talningum undanfarinna áratuga hafi orðið umtalsverðar breytingar á hvalastofnum við landið, þó mismiklar eftir tegundum. Þar beri hæst mikil fjölgun hnúfubaks og langreyðar og tilfærsla í útbreiðslu hrefnu. „Út frá stofnstærðartölum nemur heildarafrán 12 helstu hvalategunda við Ísland u.þ.b. 7,6 milljónum tonna á ári (þar af 3,3 milljónir tonna af fiski). Stórtækustu afræningjarnir eru langreyður (1,8 milljón tonn), hrefna (1,5 milljón tonn) og hnúfubakur (1,1 milljón tonn),“ segir í greininni Gísla frá 2000. Þá segir hann að vistfræðilegt samspil hvala- og fiskistofna sé flókið og erfitt að meta, ekki síst á tímum mikilla breytinga í umhverfi sjávar eins og hafi orðið síðustu tvo áratugi. „Til lengri tíma litið er ljóst að afrán hvala verður umtalsvert minna ef hvalveiðar verða stundaðar samkvæmt RMP (endurskoðað stjórnunarferli) kerfinu en það væri án hvalveiða.“ Gísli segir að þekking okkar á lífríki hafsins sé talsverð, en mikið vanti þó upp á þann skilning. Við því sé bara eitt að gera, að efla rannsóknir, og hagsmunaaðilar þurfi einnig að tala saman og skiptast á skoðunum. „Í mörg undanfarin ár hafa skipstjórar talað um að mikill fjöldi hvala fylgi loðnugöngunni alveg frá norðurdjúpi austur um land og alveg inn á Faxaflóa og Breiðafjörð þar sem loðnan hrygnir. Eitt er víst, þetta var ekki svona á árum áður, þetta er breyting, augljóst að hvalurinn er að éta loðnu.“ Grein Gísla í sjómannablaðinu Víkingi. Grein Árna í fiskifréttum Viðskiptablaðsins. Sjávarútvegur Loðnuveiðar Hvalir Tengdar fréttir Gísli Víkingsson hvalasérfræðingur er látinn Gísli Arnór Víkingsson, sjávarlíffræðingur og einn helsti hvalasérfræðingur landsins er látinn, 65 ára að aldri. 20. júlí 2022 09:52 Mest lesið Hjalti Snær sá sem fannst látinn Innlent Bað lögreglustjóra að „veita framvegis réttar upplýsingar“ Innlent Þrettán skemmtiferðaskip og Ísland uppselt Innlent Synir El Chapo sagðir hafa myndað afdrífaríkt bandalag Erlent Dvöl á Hrauninu fram undan eftir kókaínsmygl Innlent Samhjálp í kapphlaupi við tímann Innlent Strandveiðibátur strandaði á hólma á Reykjanesi Innlent Úkraínskur fyrrverandi embættismaður skotinn til bana í Madrid Erlent Mótmæla við utanríkisráðuneytið Innlent Hæstiréttur gefur grænt ljós á búvörulögin Innlent Fleiri fréttir Gæsluvarðhaldsfangar dúsa í eingangrun vegna plássleysis Þau sóttu um þrjú embætti skólameistara á Norðurlandi Haraldur Jóhannsson er látinn Ráðin í starf verkefnastjóra í atvinnuvegaráðuneytinu Fyrsta mastrið í Suðurnesjalínu 2 risið Hæstiréttur gefur grænt ljós á búvörulögin Dvöl á Hrauninu fram undan eftir kókaínsmygl Hefja átak í HPV-bólusetningu í vetur Seðlabankinn heldur áfram að lækka vexti og mótmæli við utanríkisráðuneytið Hjalti Snær sá sem fannst látinn Samhjálp í kapphlaupi við tímann Gefa sér þrjá mánuði til að leggja drög að Coda-stöð á Bakka Þrettán skemmtiferðaskip og Ísland uppselt Mótmæla við utanríkisráðuneytið Strandveiðibátur strandaði á hólma á Reykjanesi SÍS tekur undir kröfu Borgarbyggðar um kostnað vegna flóttamanna Bað lögreglustjóra að „veita framvegis réttar upplýsingar“ Langjökull eigi ekki ýkja mörg ár eftir Fæstir bera nægilega mikið af sólarvörn á sig Neyðarástand hjá Villiköttum sem senda frá sér ákall Vita upp á hár hvernig lýðræði virkar eftir krakkakosningar Óbreytt ástand kemur ekki til greina „Það er bara dýrt að vera fátækur“ Smáskjálftahrina á Reykjanesskaga Viðbúnaður í Djúpinu, böndum komið á áfengissölu og stútfull herbergi af köttum 32 sóttu um stöðu mannauðsstjóra hjá Matvælastofnun Fimm keyptu gám sem er ekki til Brá sér í túristalíki og segir leigubílstjóra hafa okrað á sér Framtíðarnefnd lifir og formaðurinn fær tvær milljónir á ári Burðardýr í flugvél Play „fríkaði út“ Sjá meira
Í grein á Viðskiptablaðinu segir Árni að væri allt eðlilegt ætti loðnuveríðin nú að standa sem hæst. Loðnufrysting og hrognataka ætti að vera í fullum gangi, og gjaldeyrir ætti að streyma í þjóðarbúið. Góð loðnuvertíð geti skilað allt að 40 milljörðum í útflutningstekjur fyrir þjóðarbúið. „Þess í stað stefnir í fjórða loðnubrest síðan loðnuveiðar hófust árið 1963, en engin loðnuveiði var árin 2019, 2020, 2024 og nú 2025, þannig eru uppsjávarskipin verkefnalítil um þessar mundir, flest bundin við bryggju.“ Þá vísar Árni til orða Guðmundar J. Óskarssonar, sviðsstjóra uppsjávarsviðs Hafrannsóknarstofnunar, um að sterkar vísbendingar séu um að framleiðni loðnustofnsins hafi minnkað. „Hann talar um sveiflur í árgangastærð, áhrif umhverfisbreytinga, sjávarhita, ráðgjöf Hafró og það magn sem afræningjar éta af loðnu, þar með talið þorskur og hvalur.“ Skíðishvalir éti ekki bara svifdýr Því næst gerir hann að umtalsefni grein Gísla heitins Víkingssonar sjávarlíffræðings frá árinu 2000 um ástand hvalastofna og fæðunám þeirra á Íslandsmiðum. Þar kemur fram að stór hluti fæðu hvala séu nytjategundir sem fiskimenn veiða. „Það er útbreiddur misskilningur að skíðishvalir éti einungis svifdýr eins og krill (átu). Staðreyndin er hins vegar sú að skíðishvalir eins og tannhvalir éta ýmsar fisktegundir,“ segir í grein Gísla. „Eftir rúmlega áratugs bann Alþjóða hvalveiðiráðsins virðast flestir hvalastofnar vera vel á sig komnir og fer hvölum fjölgandi. Ef fjölgun heldur áfram sem horfir, liggur það í augum uppi að fæðumagn hvala vex að sama skapi. Slík þróun hlýtur fyrr en seinna að slá alvarlega í bakseglin með þeim afleiðingum að verulega mun draga úr fiskveiðum í framtíðinni,“ segir enn fremur í grein Gísla. Mikil fjölgun hnúfubaka og langreyða undanfarna áratugi Þá segir Gísli að samkvæmt talningum undanfarinna áratuga hafi orðið umtalsverðar breytingar á hvalastofnum við landið, þó mismiklar eftir tegundum. Þar beri hæst mikil fjölgun hnúfubaks og langreyðar og tilfærsla í útbreiðslu hrefnu. „Út frá stofnstærðartölum nemur heildarafrán 12 helstu hvalategunda við Ísland u.þ.b. 7,6 milljónum tonna á ári (þar af 3,3 milljónir tonna af fiski). Stórtækustu afræningjarnir eru langreyður (1,8 milljón tonn), hrefna (1,5 milljón tonn) og hnúfubakur (1,1 milljón tonn),“ segir í greininni Gísla frá 2000. Þá segir hann að vistfræðilegt samspil hvala- og fiskistofna sé flókið og erfitt að meta, ekki síst á tímum mikilla breytinga í umhverfi sjávar eins og hafi orðið síðustu tvo áratugi. „Til lengri tíma litið er ljóst að afrán hvala verður umtalsvert minna ef hvalveiðar verða stundaðar samkvæmt RMP (endurskoðað stjórnunarferli) kerfinu en það væri án hvalveiða.“ Gísli segir að þekking okkar á lífríki hafsins sé talsverð, en mikið vanti þó upp á þann skilning. Við því sé bara eitt að gera, að efla rannsóknir, og hagsmunaaðilar þurfi einnig að tala saman og skiptast á skoðunum. „Í mörg undanfarin ár hafa skipstjórar talað um að mikill fjöldi hvala fylgi loðnugöngunni alveg frá norðurdjúpi austur um land og alveg inn á Faxaflóa og Breiðafjörð þar sem loðnan hrygnir. Eitt er víst, þetta var ekki svona á árum áður, þetta er breyting, augljóst að hvalurinn er að éta loðnu.“ Grein Gísla í sjómannablaðinu Víkingi. Grein Árna í fiskifréttum Viðskiptablaðsins.
Sjávarútvegur Loðnuveiðar Hvalir Tengdar fréttir Gísli Víkingsson hvalasérfræðingur er látinn Gísli Arnór Víkingsson, sjávarlíffræðingur og einn helsti hvalasérfræðingur landsins er látinn, 65 ára að aldri. 20. júlí 2022 09:52 Mest lesið Hjalti Snær sá sem fannst látinn Innlent Bað lögreglustjóra að „veita framvegis réttar upplýsingar“ Innlent Þrettán skemmtiferðaskip og Ísland uppselt Innlent Synir El Chapo sagðir hafa myndað afdrífaríkt bandalag Erlent Dvöl á Hrauninu fram undan eftir kókaínsmygl Innlent Samhjálp í kapphlaupi við tímann Innlent Strandveiðibátur strandaði á hólma á Reykjanesi Innlent Úkraínskur fyrrverandi embættismaður skotinn til bana í Madrid Erlent Mótmæla við utanríkisráðuneytið Innlent Hæstiréttur gefur grænt ljós á búvörulögin Innlent Fleiri fréttir Gæsluvarðhaldsfangar dúsa í eingangrun vegna plássleysis Þau sóttu um þrjú embætti skólameistara á Norðurlandi Haraldur Jóhannsson er látinn Ráðin í starf verkefnastjóra í atvinnuvegaráðuneytinu Fyrsta mastrið í Suðurnesjalínu 2 risið Hæstiréttur gefur grænt ljós á búvörulögin Dvöl á Hrauninu fram undan eftir kókaínsmygl Hefja átak í HPV-bólusetningu í vetur Seðlabankinn heldur áfram að lækka vexti og mótmæli við utanríkisráðuneytið Hjalti Snær sá sem fannst látinn Samhjálp í kapphlaupi við tímann Gefa sér þrjá mánuði til að leggja drög að Coda-stöð á Bakka Þrettán skemmtiferðaskip og Ísland uppselt Mótmæla við utanríkisráðuneytið Strandveiðibátur strandaði á hólma á Reykjanesi SÍS tekur undir kröfu Borgarbyggðar um kostnað vegna flóttamanna Bað lögreglustjóra að „veita framvegis réttar upplýsingar“ Langjökull eigi ekki ýkja mörg ár eftir Fæstir bera nægilega mikið af sólarvörn á sig Neyðarástand hjá Villiköttum sem senda frá sér ákall Vita upp á hár hvernig lýðræði virkar eftir krakkakosningar Óbreytt ástand kemur ekki til greina „Það er bara dýrt að vera fátækur“ Smáskjálftahrina á Reykjanesskaga Viðbúnaður í Djúpinu, böndum komið á áfengissölu og stútfull herbergi af köttum 32 sóttu um stöðu mannauðsstjóra hjá Matvælastofnun Fimm keyptu gám sem er ekki til Brá sér í túristalíki og segir leigubílstjóra hafa okrað á sér Framtíðarnefnd lifir og formaðurinn fær tvær milljónir á ári Burðardýr í flugvél Play „fríkaði út“ Sjá meira
Gísli Víkingsson hvalasérfræðingur er látinn Gísli Arnór Víkingsson, sjávarlíffræðingur og einn helsti hvalasérfræðingur landsins er látinn, 65 ára að aldri. 20. júlí 2022 09:52