Segir fjölgun hvala hafa áhrif á loðnustofninn Jón Ísak Ragnarsson skrifar 9. mars 2025 15:01 Hvalur spókaði sig milli Sundahafnar og Viðeyjar í fyrra. Vísir/Vilhelm Árni Sverrisson, formaður Félags skipstjórnarmanna, segir skipstjórnarmenn sannfærða um að fjölgun hvala hafi áhrif á loðnustofninn og aðra fiskistofna. Hann segir nauðsynlegt að hafrannsóknir verði efldar og að Íslendingar veiði hvali, og vísar til skrifa Gísla Arnórs Víkingssonar sjávarlíffræðings og hvalasérfræðings í þeim efnum. Í grein á Viðskiptablaðinu segir Árni að væri allt eðlilegt ætti loðnuveríðin nú að standa sem hæst. Loðnufrysting og hrognataka ætti að vera í fullum gangi, og gjaldeyrir ætti að streyma í þjóðarbúið. Góð loðnuvertíð geti skilað allt að 40 milljörðum í útflutningstekjur fyrir þjóðarbúið. „Þess í stað stefnir í fjórða loðnubrest síðan loðnuveiðar hófust árið 1963, en engin loðnuveiði var árin 2019, 2020, 2024 og nú 2025, þannig eru uppsjávarskipin verkefnalítil um þessar mundir, flest bundin við bryggju.“ Þá vísar Árni til orða Guðmundar J. Óskarssonar, sviðsstjóra uppsjávarsviðs Hafrannsóknarstofnunar, um að sterkar vísbendingar séu um að framleiðni loðnustofnsins hafi minnkað. „Hann talar um sveiflur í árgangastærð, áhrif umhverfisbreytinga, sjávarhita, ráðgjöf Hafró og það magn sem afræningjar éta af loðnu, þar með talið þorskur og hvalur.“ Skíðishvalir éti ekki bara svifdýr Því næst gerir hann að umtalsefni grein Gísla heitins Víkingssonar sjávarlíffræðings frá árinu 2000 um ástand hvalastofna og fæðunám þeirra á Íslandsmiðum. Þar kemur fram að stór hluti fæðu hvala séu nytjategundir sem fiskimenn veiða. „Það er útbreiddur misskilningur að skíðishvalir éti einungis svifdýr eins og krill (átu). Staðreyndin er hins vegar sú að skíðishvalir eins og tannhvalir éta ýmsar fisktegundir,“ segir í grein Gísla. „Eftir rúmlega áratugs bann Alþjóða hvalveiðiráðsins virðast flestir hvalastofnar vera vel á sig komnir og fer hvölum fjölgandi. Ef fjölgun heldur áfram sem horfir, liggur það í augum uppi að fæðumagn hvala vex að sama skapi. Slík þróun hlýtur fyrr en seinna að slá alvarlega í bakseglin með þeim afleiðingum að verulega mun draga úr fiskveiðum í framtíðinni,“ segir enn fremur í grein Gísla. Mikil fjölgun hnúfubaka og langreyða undanfarna áratugi Þá segir Gísli að samkvæmt talningum undanfarinna áratuga hafi orðið umtalsverðar breytingar á hvalastofnum við landið, þó mismiklar eftir tegundum. Þar beri hæst mikil fjölgun hnúfubaks og langreyðar og tilfærsla í útbreiðslu hrefnu. „Út frá stofnstærðartölum nemur heildarafrán 12 helstu hvalategunda við Ísland u.þ.b. 7,6 milljónum tonna á ári (þar af 3,3 milljónir tonna af fiski). Stórtækustu afræningjarnir eru langreyður (1,8 milljón tonn), hrefna (1,5 milljón tonn) og hnúfubakur (1,1 milljón tonn),“ segir í greininni Gísla frá 2000. Þá segir hann að vistfræðilegt samspil hvala- og fiskistofna sé flókið og erfitt að meta, ekki síst á tímum mikilla breytinga í umhverfi sjávar eins og hafi orðið síðustu tvo áratugi. „Til lengri tíma litið er ljóst að afrán hvala verður umtalsvert minna ef hvalveiðar verða stundaðar samkvæmt RMP (endurskoðað stjórnunarferli) kerfinu en það væri án hvalveiða.“ Gísli segir að þekking okkar á lífríki hafsins sé talsverð, en mikið vanti þó upp á þann skilning. Við því sé bara eitt að gera, að efla rannsóknir, og hagsmunaaðilar þurfi einnig að tala saman og skiptast á skoðunum. „Í mörg undanfarin ár hafa skipstjórar talað um að mikill fjöldi hvala fylgi loðnugöngunni alveg frá norðurdjúpi austur um land og alveg inn á Faxaflóa og Breiðafjörð þar sem loðnan hrygnir. Eitt er víst, þetta var ekki svona á árum áður, þetta er breyting, augljóst að hvalurinn er að éta loðnu.“ Grein Gísla í sjómannablaðinu Víkingi. Grein Árna í fiskifréttum Viðskiptablaðsins. Sjávarútvegur Loðnuveiðar Hvalir Tengdar fréttir Gísli Víkingsson hvalasérfræðingur er látinn Gísli Arnór Víkingsson, sjávarlíffræðingur og einn helsti hvalasérfræðingur landsins er látinn, 65 ára að aldri. 20. júlí 2022 09:52 Mest lesið „Halló kríp, ég er með slæmar fréttir fyrir þig“ Innlent Biskup lætur Rúv heyra það vegna umræðunnar í gær Innlent Sótt að Snorra vegna framkomu hans og forneskjulegra skoðana Innlent Ástandið ólíðandi í Mjóddinni: „Hvernig upplifun er að mæta á svona salerni?“ Innlent Landhelgisgæslan bíður eftir rússnesku skipi Innlent Fordæmir Snorra harðlega og segir hann gamaldags Innlent Þriggja mánaða bið eftir greftrun: „Þetta var óbærilegur yfirgangur“ Innlent „Þeir sem eru haldnir fordómum eiga ekki að koma nálægt opinberri stefnumótun“ Innlent Nágranni hafði betur og verkstæðið verður ekki endurbyggt Innlent Vill skipta út borgarstjórnarflokknum en halda Hildi inni Innlent Fleiri fréttir Vegaframkvæmdir við Höfðabakka valdi bæði umferðaröngþveiti og töfum Enn eigi margir eftir að gera upp hug sinn um aðildarviðræður Vonast til að uppsagnir leiði ekki til flutnings fólks af svæðinu Laugarnestangi skrefi nær friðlýsingu Bjarnhólastígur gata ársins í Kópavogi Keyrðu hratt á hjólreiðastíg og tóku fram úr reiðhjólamönnum á háannatíma Vonbrigði að tillögu um símabann og samræmd próf hafi verið vísað frá Regnbogafánar víða við hún: Umræðan „grátbrosleg en samt grafalvarleg“ Þriggja mánaða bið eftir greftrun: „Þetta var óbærilegur yfirgangur“ „Borgarstjórn stendur með trans fólki og hinsegin samfélaginu öllu“ „Það logar allt í hinsegin samfélaginu“ Beið í marga mánuði eftir að jarða móður sína Komst upp úr sjónum af sjálfsdáðum Fækka eftirlitsaðilum verulega Baðlón fær ekki að setja upp ljósaskilti við hringveginn Biskup lætur Rúv heyra það vegna umræðunnar í gær Bein útsending: Kynna breytingar á eftirliti og mengunarvörnum „Ég er með meiri athygli í tímum og maður lærir miklu betur“ Ekki hægt að byggja endurbætur í Mjóddinni á frasapólitík Vilja samræmd próf og móttökudeildir fyrir innflytjendur Haustið komið og auknar líkur á grjóthruni, aurskriðum og aurflóðum „Þeir sem eru haldnir fordómum eiga ekki að koma nálægt opinberri stefnumótun“ „Ég treysti því að stjórnvöld vakni og hjálpi okkur“ Sótt að Snorra vegna framkomu hans og forneskjulegra skoðana Enn fleiri uppsagnir á Bakka og Dóra Björt segir Mjóddina rækilega á dagskrá Nýr matsferill „stórkostlegar fréttir“ að mati formanns Bæta lyftuhúsi við leikskólann og opna ekki fyrr en 2027 Ívar leiðir frekari uppbyggingu Húseigendafélagsins Börnum á bið eftir leikskólaplássi í Reykjavík fækkar milli ára Viðreisn dalar en annars lítil hreyfing á fylgi flokka Sjá meira
Í grein á Viðskiptablaðinu segir Árni að væri allt eðlilegt ætti loðnuveríðin nú að standa sem hæst. Loðnufrysting og hrognataka ætti að vera í fullum gangi, og gjaldeyrir ætti að streyma í þjóðarbúið. Góð loðnuvertíð geti skilað allt að 40 milljörðum í útflutningstekjur fyrir þjóðarbúið. „Þess í stað stefnir í fjórða loðnubrest síðan loðnuveiðar hófust árið 1963, en engin loðnuveiði var árin 2019, 2020, 2024 og nú 2025, þannig eru uppsjávarskipin verkefnalítil um þessar mundir, flest bundin við bryggju.“ Þá vísar Árni til orða Guðmundar J. Óskarssonar, sviðsstjóra uppsjávarsviðs Hafrannsóknarstofnunar, um að sterkar vísbendingar séu um að framleiðni loðnustofnsins hafi minnkað. „Hann talar um sveiflur í árgangastærð, áhrif umhverfisbreytinga, sjávarhita, ráðgjöf Hafró og það magn sem afræningjar éta af loðnu, þar með talið þorskur og hvalur.“ Skíðishvalir éti ekki bara svifdýr Því næst gerir hann að umtalsefni grein Gísla heitins Víkingssonar sjávarlíffræðings frá árinu 2000 um ástand hvalastofna og fæðunám þeirra á Íslandsmiðum. Þar kemur fram að stór hluti fæðu hvala séu nytjategundir sem fiskimenn veiða. „Það er útbreiddur misskilningur að skíðishvalir éti einungis svifdýr eins og krill (átu). Staðreyndin er hins vegar sú að skíðishvalir eins og tannhvalir éta ýmsar fisktegundir,“ segir í grein Gísla. „Eftir rúmlega áratugs bann Alþjóða hvalveiðiráðsins virðast flestir hvalastofnar vera vel á sig komnir og fer hvölum fjölgandi. Ef fjölgun heldur áfram sem horfir, liggur það í augum uppi að fæðumagn hvala vex að sama skapi. Slík þróun hlýtur fyrr en seinna að slá alvarlega í bakseglin með þeim afleiðingum að verulega mun draga úr fiskveiðum í framtíðinni,“ segir enn fremur í grein Gísla. Mikil fjölgun hnúfubaka og langreyða undanfarna áratugi Þá segir Gísli að samkvæmt talningum undanfarinna áratuga hafi orðið umtalsverðar breytingar á hvalastofnum við landið, þó mismiklar eftir tegundum. Þar beri hæst mikil fjölgun hnúfubaks og langreyðar og tilfærsla í útbreiðslu hrefnu. „Út frá stofnstærðartölum nemur heildarafrán 12 helstu hvalategunda við Ísland u.þ.b. 7,6 milljónum tonna á ári (þar af 3,3 milljónir tonna af fiski). Stórtækustu afræningjarnir eru langreyður (1,8 milljón tonn), hrefna (1,5 milljón tonn) og hnúfubakur (1,1 milljón tonn),“ segir í greininni Gísla frá 2000. Þá segir hann að vistfræðilegt samspil hvala- og fiskistofna sé flókið og erfitt að meta, ekki síst á tímum mikilla breytinga í umhverfi sjávar eins og hafi orðið síðustu tvo áratugi. „Til lengri tíma litið er ljóst að afrán hvala verður umtalsvert minna ef hvalveiðar verða stundaðar samkvæmt RMP (endurskoðað stjórnunarferli) kerfinu en það væri án hvalveiða.“ Gísli segir að þekking okkar á lífríki hafsins sé talsverð, en mikið vanti þó upp á þann skilning. Við því sé bara eitt að gera, að efla rannsóknir, og hagsmunaaðilar þurfi einnig að tala saman og skiptast á skoðunum. „Í mörg undanfarin ár hafa skipstjórar talað um að mikill fjöldi hvala fylgi loðnugöngunni alveg frá norðurdjúpi austur um land og alveg inn á Faxaflóa og Breiðafjörð þar sem loðnan hrygnir. Eitt er víst, þetta var ekki svona á árum áður, þetta er breyting, augljóst að hvalurinn er að éta loðnu.“ Grein Gísla í sjómannablaðinu Víkingi. Grein Árna í fiskifréttum Viðskiptablaðsins.
Sjávarútvegur Loðnuveiðar Hvalir Tengdar fréttir Gísli Víkingsson hvalasérfræðingur er látinn Gísli Arnór Víkingsson, sjávarlíffræðingur og einn helsti hvalasérfræðingur landsins er látinn, 65 ára að aldri. 20. júlí 2022 09:52 Mest lesið „Halló kríp, ég er með slæmar fréttir fyrir þig“ Innlent Biskup lætur Rúv heyra það vegna umræðunnar í gær Innlent Sótt að Snorra vegna framkomu hans og forneskjulegra skoðana Innlent Ástandið ólíðandi í Mjóddinni: „Hvernig upplifun er að mæta á svona salerni?“ Innlent Landhelgisgæslan bíður eftir rússnesku skipi Innlent Fordæmir Snorra harðlega og segir hann gamaldags Innlent Þriggja mánaða bið eftir greftrun: „Þetta var óbærilegur yfirgangur“ Innlent „Þeir sem eru haldnir fordómum eiga ekki að koma nálægt opinberri stefnumótun“ Innlent Nágranni hafði betur og verkstæðið verður ekki endurbyggt Innlent Vill skipta út borgarstjórnarflokknum en halda Hildi inni Innlent Fleiri fréttir Vegaframkvæmdir við Höfðabakka valdi bæði umferðaröngþveiti og töfum Enn eigi margir eftir að gera upp hug sinn um aðildarviðræður Vonast til að uppsagnir leiði ekki til flutnings fólks af svæðinu Laugarnestangi skrefi nær friðlýsingu Bjarnhólastígur gata ársins í Kópavogi Keyrðu hratt á hjólreiðastíg og tóku fram úr reiðhjólamönnum á háannatíma Vonbrigði að tillögu um símabann og samræmd próf hafi verið vísað frá Regnbogafánar víða við hún: Umræðan „grátbrosleg en samt grafalvarleg“ Þriggja mánaða bið eftir greftrun: „Þetta var óbærilegur yfirgangur“ „Borgarstjórn stendur með trans fólki og hinsegin samfélaginu öllu“ „Það logar allt í hinsegin samfélaginu“ Beið í marga mánuði eftir að jarða móður sína Komst upp úr sjónum af sjálfsdáðum Fækka eftirlitsaðilum verulega Baðlón fær ekki að setja upp ljósaskilti við hringveginn Biskup lætur Rúv heyra það vegna umræðunnar í gær Bein útsending: Kynna breytingar á eftirliti og mengunarvörnum „Ég er með meiri athygli í tímum og maður lærir miklu betur“ Ekki hægt að byggja endurbætur í Mjóddinni á frasapólitík Vilja samræmd próf og móttökudeildir fyrir innflytjendur Haustið komið og auknar líkur á grjóthruni, aurskriðum og aurflóðum „Þeir sem eru haldnir fordómum eiga ekki að koma nálægt opinberri stefnumótun“ „Ég treysti því að stjórnvöld vakni og hjálpi okkur“ Sótt að Snorra vegna framkomu hans og forneskjulegra skoðana Enn fleiri uppsagnir á Bakka og Dóra Björt segir Mjóddina rækilega á dagskrá Nýr matsferill „stórkostlegar fréttir“ að mati formanns Bæta lyftuhúsi við leikskólann og opna ekki fyrr en 2027 Ívar leiðir frekari uppbyggingu Húseigendafélagsins Börnum á bið eftir leikskólaplássi í Reykjavík fækkar milli ára Viðreisn dalar en annars lítil hreyfing á fylgi flokka Sjá meira
Gísli Víkingsson hvalasérfræðingur er látinn Gísli Arnór Víkingsson, sjávarlíffræðingur og einn helsti hvalasérfræðingur landsins er látinn, 65 ára að aldri. 20. júlí 2022 09:52