Tækifæri til að ljúka mannréttindamáli Þorsteins Pálssonar frá síðustu öld Bergur Hauksson skrifar 25. febrúar 2025 13:02 Seint á síðustu öld lagði Þorsteinn Pálsson fram frumvarp til laga um lögmenn. Frumvarpið átti að m.a. að afnema ævafornan misskilning stjórnvalda. Þessi misskilningur byggir á því að það sé hlutverk stjórnvalda að ákveða í hvaða félagi hver og einn er. Hvers vegna ætti stjórnvöldum að koma við í hvaða félagi hver og einn er, nema í þeim örfáu undantekningum að það leiði af eðli máls eins og á við t.d. um húsfélög? Þorsteinn hafi ekki erindi sem erfiði. Nútiminn var ekki kominn hjá einhverjum þingmanna, en líklega voru flestir þeirra karlar á þessum tíma. Þeir voru enn haldnir þeim ævaforna misskilningi að telja sig vita betur, þó telja verði það ólíklegt. Sama virðist enn eiga við. Nútiminn virðist ekki hafa komið við hjá þeim dómsmálaráðherrum sem hafa komið á eftir Þorsteini Pálssyni. Ekki veit ritari hvort nútíminn sé mættur hjá núverandi ráðherra, en telur rétt að gera ráð fyrir að svo sé. Þorsteinn Pálsson var á þessum tíma, þ.e. þegar hann lagði fram frumvarpið, dómsmálaráðherra og var einn af ráðherrum Sjálfstæðisflokksins í þáverandi ríkisstjórn. Frá því að Þorsteinn Pálsson lauk störfum sem dómsmálaráðherra hafa verið tólf dómsmálaráðherrar, fyrir utan núverandi, og tíu þeirra verið úr Sjálfstæðisflokknum. Þingmenn Sjálfstæðisflokksins hafa talað mikið um frelsi og gera það enn, samanber tilvitnun hér á eftir. Þrátt fyrir það tókst Þorsteini Pálssyni ekki að afnema helsi lögmanna og veita þeim frelsi. Virðist ekki hafa fengið stuðning til þess. Frelsið virðist vera meira í orði en á borði, a.m.k. hefur engin ráðherra á eftir Þorsteini Pálssyni sýnt í verki að frelsið skipti einhverju máli. Engin þeirra hefur a.m.k. reynt að afnema félagahelsi lögmanna, sama hvar í flokki þeir voru eða hvort þeir voru í flokki. Drottnunaráráttan virðist ná að kveða frelsishugsjónina í kútinn hjá öllum ráðherrunum, fyrir utan Þorstein Pálsson að sjálfsögðu. Það merkilega er að nú hafa þrír af fyrrum dómamálaráðherrum Sjálfstæðisflokksins lagt fram frumvarp, ásamt einhverjum öðrum þingmönnum um félagafrelsi. Í frumvarpinu segir m.a.: „Rétturinn til að ganga í, stofna eða standa utan félaga er grundvallarréttur í hverju opnu lýðræðissamfélagi. Af þeim sökum er að finna í stjórnarskránni ákvæði um félagafrelsi og í alþjóðasáttmálum er einnig lögð sérstök áhersla á vernd þessara réttinda.“ Þetta er svipað og sagði í frumvarpi Þorsteins Pálssonar fyrir um aldarfjórðungi. Þetta er einnig svipað og ritari benti ráðherrum Sjálfstæðisflokksins á. Nú eru fyrrum ráðherrar Sjálfstæðisflokksins í stjórnarandstöðu og þá er eins og frelsisþráin vakni, en leggist í dvala þess á milli. Ritari benti bæði Jóni Gunnarssyni og Guðrúnu Hafsteinsdóttur, þegar þau voru dómsmálaráðherrar, á þau ólög að kveða á um félagahelsi lögmanna í lögum, þegar það væri grundvallarréttur að standa utan félaga. Þá virtist félagafrelsið ekki vera sá grundvallarréttur sem þau tala nú um, jafnvel þó að slíkt væri í andstöðu við stjórnarskrá þá eins og nú. Ekki virðist hafa verið upp lokið fyrir nútímanum þó hann hafi knúið dyra og það a.m.k. tvisvar. Nú virðast þær dyr vera galopnar og það virðist vera mikilvægt að hleypa nútimanum inn. Einhvern veginn virðist drottnunaráráttan hafa verið yfirsterkari frelsisþránni þegar þau voru við stjórnvölinn vegna þess að þeim báðum virðist hafa þótt eðlilegt að stjórnvöld ákvæðu í hvaða félagi ritari væri, þó það væri gegn vilja hans og grundvallarrétti hans. Forræðishyggjan virðist oft vera nokkuð mikil þegar fólk er við stjórn, þó í orði sé hún oft fordæmd af sama fólki. Svo getur verið um verkfælni að ræða. Einnig getur verið að stjórnvöld telji forræðishyggjuna eðlilega. Predikarinn fjallaði um forræðishyggjuna og sagði m.a.: „……þegar einn maður drottnar yfir öðrum honum til ógæfu.“ Verður ekki að telja að þetta eigi við enn í dag, einhverjum þúsundum árum seinna? Það er þessi óbilandi trú valdhafa að þeir séu að drottna yfir öðrum þeim til gæfu sem telja má stórhættulega, þar sem í raun eru þeir oft að drottna til ógæfu. Hlutverk þeirra er að þjóna, en þeir hafa líklega lítinn áhuga á því, eins og kom fram fyrir um tvö þúsund árum, samanber eftirfarandi: „Þið vitið að þeir sem teljast ráða fyrir þjóðum drottna yfir þeim og höfðingjar þeirra láta menn kenna á valdi sínu. En eigi sé svo meðal ykkar heldur sé sá sem mikill vill verða meðal ykkar þjónn ykkar……“ Höfðingjarnir létu ritara kenna á valdi sínu og skylduðu hann til að vera í félagi með mönnum sem hann hefur engan áhuga á að vera í félagi með, svo lítið hefur breyst á tvö þúsund árum. Þetta gerðu höfðingjarnir þó þeir telji það nú til mannréttinda að standa utan félaga og engan megi skylda til að vera í félagi. Ef ritari þekkir rétt til þá yfirgaf Þorsteinn Pálsson Sjálfstæðisflokkinn og fór til fylgis við Viðreisn. Nú er dómsmálaráðherra úr Viðreisn og getur lokið því verki sem Þorsteinn Pálsson reyndi að ljúka fyrir rúmum aldarfjórðungi. Sjálfstæðisflokknum hefur ekki tekist það verk í rúman aldarfjórðung, sem nú er talið innan flokksins teljast til mannréttinda, þ.e. að vera ekki að ráðskast með það í hvaða félagi fólk er. Hvernig má það vera? Er fólkið verkefnafælið? Er til önnur skýring, þegar það hefur haft rúman aldarfjórðung til verksins? Það verður fróðlegt að sjá hvort einhver viðreisn verði í mannréttindunum, eða hvort mannréttindabrotin verði látin viðgangast. Svo getur verið að verkfælnin sé landlæg á Alþingi eftir að Þorsteinn Pálsson yfirgaf þingið, eða drottnunaráráttan? Ritari veit ekkert um það, en vonar það besta. Orðin þreyttur á þessum vistarböndum stjórnvalda. Ef félagafrelsið væri afnumið mætti einnig afnema úrskurðarnefnd lögmanna, þar sem tilteknir lögmenn hafa lögsögu yfir félögum sínum og eiga að úrskurða í málum sem snúa að félögum þeirra. Ritari hefur aldrei skilið að nokkur fáist til að sitja í slíkri nefnd og fjalla um félaga sína, en stjórnlyndið ríður ekki við einteyming. Svo má efast um hæfi. Ekki er til úrskurðarnefnd smiða. Einnig mætti afnema tilgangslaust ákvæði um að skila áritun löggilts endurskoðanda um vörslureikninga. Höfundur er lögmaður og viðskiptafræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Lögmennska Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason skrifar Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar Skoðun Sigrar og raunir íslenska hestsins Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Góðir grannar Landsvirkjunar og við hin Kjartan Ágústsson skrifar Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi orkuspáa Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Sjá meira
Seint á síðustu öld lagði Þorsteinn Pálsson fram frumvarp til laga um lögmenn. Frumvarpið átti að m.a. að afnema ævafornan misskilning stjórnvalda. Þessi misskilningur byggir á því að það sé hlutverk stjórnvalda að ákveða í hvaða félagi hver og einn er. Hvers vegna ætti stjórnvöldum að koma við í hvaða félagi hver og einn er, nema í þeim örfáu undantekningum að það leiði af eðli máls eins og á við t.d. um húsfélög? Þorsteinn hafi ekki erindi sem erfiði. Nútiminn var ekki kominn hjá einhverjum þingmanna, en líklega voru flestir þeirra karlar á þessum tíma. Þeir voru enn haldnir þeim ævaforna misskilningi að telja sig vita betur, þó telja verði það ólíklegt. Sama virðist enn eiga við. Nútiminn virðist ekki hafa komið við hjá þeim dómsmálaráðherrum sem hafa komið á eftir Þorsteini Pálssyni. Ekki veit ritari hvort nútíminn sé mættur hjá núverandi ráðherra, en telur rétt að gera ráð fyrir að svo sé. Þorsteinn Pálsson var á þessum tíma, þ.e. þegar hann lagði fram frumvarpið, dómsmálaráðherra og var einn af ráðherrum Sjálfstæðisflokksins í þáverandi ríkisstjórn. Frá því að Þorsteinn Pálsson lauk störfum sem dómsmálaráðherra hafa verið tólf dómsmálaráðherrar, fyrir utan núverandi, og tíu þeirra verið úr Sjálfstæðisflokknum. Þingmenn Sjálfstæðisflokksins hafa talað mikið um frelsi og gera það enn, samanber tilvitnun hér á eftir. Þrátt fyrir það tókst Þorsteini Pálssyni ekki að afnema helsi lögmanna og veita þeim frelsi. Virðist ekki hafa fengið stuðning til þess. Frelsið virðist vera meira í orði en á borði, a.m.k. hefur engin ráðherra á eftir Þorsteini Pálssyni sýnt í verki að frelsið skipti einhverju máli. Engin þeirra hefur a.m.k. reynt að afnema félagahelsi lögmanna, sama hvar í flokki þeir voru eða hvort þeir voru í flokki. Drottnunaráráttan virðist ná að kveða frelsishugsjónina í kútinn hjá öllum ráðherrunum, fyrir utan Þorstein Pálsson að sjálfsögðu. Það merkilega er að nú hafa þrír af fyrrum dómamálaráðherrum Sjálfstæðisflokksins lagt fram frumvarp, ásamt einhverjum öðrum þingmönnum um félagafrelsi. Í frumvarpinu segir m.a.: „Rétturinn til að ganga í, stofna eða standa utan félaga er grundvallarréttur í hverju opnu lýðræðissamfélagi. Af þeim sökum er að finna í stjórnarskránni ákvæði um félagafrelsi og í alþjóðasáttmálum er einnig lögð sérstök áhersla á vernd þessara réttinda.“ Þetta er svipað og sagði í frumvarpi Þorsteins Pálssonar fyrir um aldarfjórðungi. Þetta er einnig svipað og ritari benti ráðherrum Sjálfstæðisflokksins á. Nú eru fyrrum ráðherrar Sjálfstæðisflokksins í stjórnarandstöðu og þá er eins og frelsisþráin vakni, en leggist í dvala þess á milli. Ritari benti bæði Jóni Gunnarssyni og Guðrúnu Hafsteinsdóttur, þegar þau voru dómsmálaráðherrar, á þau ólög að kveða á um félagahelsi lögmanna í lögum, þegar það væri grundvallarréttur að standa utan félaga. Þá virtist félagafrelsið ekki vera sá grundvallarréttur sem þau tala nú um, jafnvel þó að slíkt væri í andstöðu við stjórnarskrá þá eins og nú. Ekki virðist hafa verið upp lokið fyrir nútímanum þó hann hafi knúið dyra og það a.m.k. tvisvar. Nú virðast þær dyr vera galopnar og það virðist vera mikilvægt að hleypa nútimanum inn. Einhvern veginn virðist drottnunaráráttan hafa verið yfirsterkari frelsisþránni þegar þau voru við stjórnvölinn vegna þess að þeim báðum virðist hafa þótt eðlilegt að stjórnvöld ákvæðu í hvaða félagi ritari væri, þó það væri gegn vilja hans og grundvallarrétti hans. Forræðishyggjan virðist oft vera nokkuð mikil þegar fólk er við stjórn, þó í orði sé hún oft fordæmd af sama fólki. Svo getur verið um verkfælni að ræða. Einnig getur verið að stjórnvöld telji forræðishyggjuna eðlilega. Predikarinn fjallaði um forræðishyggjuna og sagði m.a.: „……þegar einn maður drottnar yfir öðrum honum til ógæfu.“ Verður ekki að telja að þetta eigi við enn í dag, einhverjum þúsundum árum seinna? Það er þessi óbilandi trú valdhafa að þeir séu að drottna yfir öðrum þeim til gæfu sem telja má stórhættulega, þar sem í raun eru þeir oft að drottna til ógæfu. Hlutverk þeirra er að þjóna, en þeir hafa líklega lítinn áhuga á því, eins og kom fram fyrir um tvö þúsund árum, samanber eftirfarandi: „Þið vitið að þeir sem teljast ráða fyrir þjóðum drottna yfir þeim og höfðingjar þeirra láta menn kenna á valdi sínu. En eigi sé svo meðal ykkar heldur sé sá sem mikill vill verða meðal ykkar þjónn ykkar……“ Höfðingjarnir létu ritara kenna á valdi sínu og skylduðu hann til að vera í félagi með mönnum sem hann hefur engan áhuga á að vera í félagi með, svo lítið hefur breyst á tvö þúsund árum. Þetta gerðu höfðingjarnir þó þeir telji það nú til mannréttinda að standa utan félaga og engan megi skylda til að vera í félagi. Ef ritari þekkir rétt til þá yfirgaf Þorsteinn Pálsson Sjálfstæðisflokkinn og fór til fylgis við Viðreisn. Nú er dómsmálaráðherra úr Viðreisn og getur lokið því verki sem Þorsteinn Pálsson reyndi að ljúka fyrir rúmum aldarfjórðungi. Sjálfstæðisflokknum hefur ekki tekist það verk í rúman aldarfjórðung, sem nú er talið innan flokksins teljast til mannréttinda, þ.e. að vera ekki að ráðskast með það í hvaða félagi fólk er. Hvernig má það vera? Er fólkið verkefnafælið? Er til önnur skýring, þegar það hefur haft rúman aldarfjórðung til verksins? Það verður fróðlegt að sjá hvort einhver viðreisn verði í mannréttindunum, eða hvort mannréttindabrotin verði látin viðgangast. Svo getur verið að verkfælnin sé landlæg á Alþingi eftir að Þorsteinn Pálsson yfirgaf þingið, eða drottnunaráráttan? Ritari veit ekkert um það, en vonar það besta. Orðin þreyttur á þessum vistarböndum stjórnvalda. Ef félagafrelsið væri afnumið mætti einnig afnema úrskurðarnefnd lögmanna, þar sem tilteknir lögmenn hafa lögsögu yfir félögum sínum og eiga að úrskurða í málum sem snúa að félögum þeirra. Ritari hefur aldrei skilið að nokkur fáist til að sitja í slíkri nefnd og fjalla um félaga sína, en stjórnlyndið ríður ekki við einteyming. Svo má efast um hæfi. Ekki er til úrskurðarnefnd smiða. Einnig mætti afnema tilgangslaust ákvæði um að skila áritun löggilts endurskoðanda um vörslureikninga. Höfundur er lögmaður og viðskiptafræðingur.
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun