Dúabíllinn og kraftur sköpunar Einar Mikael Sverrisson skrifar 17. febrúar 2025 13:31 Í dag rifjum við upp einstaka sögu Leikfangasmiðjunnar Öldu og Dúabílsins – táknmynd framtakssemi, sköpunarkrafts og vonar. Þetta er saga um litla leikfangasmiðju á Þingeyri, stofnaða árið 1985 af bjartsýnum hugsjónamönnum sem trúðu á eigin hugmyndir og kraft lítillar en samheldinnar byggðar. Þetta er líka saga um börn – börnin sem léku sér við Dúa, börnin sem hönnuðu hann og börnin sem verða framtíð okkar allra. Þegar Hallgrímur Sveinsson og félagar hans komu saman til að ræða atvinnumál, höfðu þeir fjöldann allan af hugmyndum. Þeir gátu stofnað bakarí, fiskréttaverksmiðju eða tölvuframleiðslu – en það voru leikföngin sem urðu niðurstaðan. Leikföng smíðuð úr tré, hönnuð af Íslendingum fyrir íslensk börn. Upphaflega var hugmyndin um leikfangaframleiðslu tilkomin vegna þess að allur kvótinn var farinn frá byggðinni og það vantaði eitthvað spennandi fyrir ungmennin á svæðinu til að vinna við og koma í veg fyrir að þau flyttu suður eða yfirgæfu byggðarlagið. Og svo fæddist Dúabíllinn – hugmynd sem kviknaði í smíðastofu grunnskólans á Þingeyri og varð síðan vinsælasta leikfang Íslandssögunnar. Það var hægt að framleiða leikföng á hjara veraldar áður en samgöngur voru góðar, því samtakamáttur lítillar byggðar gerði hið ómögulega mögulegt. En Dúabíllinn var ekki bara vinsælt leikfang – hann var einnig framúrskarandi vara, langt á undan sinni samtíð. Hver bíll var merktur eigandanum með sérstöku skráningarnúmeri, sem gerði hann einstaklega persónulegan. Hann var með fjöðrunarbúnaði eins og alvörubíll, sem var hannaður af Kristjáni Gunnarssyni. Kristján sá ekki aðeins um að þróa fjöðrunarbúnaðinn heldur bauð hann einnig upp á viðhald fyrir Dúabílana, sem tryggði að þeir entust lengur og héldu gæðum sínum. Einnig var reynt að gera alla bíla einstaka í útliti, svo enginn væri nákvæmlega eins. Þetta var leikfang sem sameinaði hágæða handverk, nýsköpun og persónuleg tengsl milli barnsins og leikfangsins. Það voru framleiddir 2.400 Dúabílar sem þýðir að einn af hverjum 100 íslendingum átti Dúabíl á sínum tíma. Þessi saga sýnir okkur að hugvit og vilji skipta öllu máli. Ef það var hægt að smíða leikföng á hjara veraldar, án nútíma framleiðslu- og dreifikerfa, hvað getum við þá gert í dag? En nú er spurningin. Hvað ef við gætum endurvakið þennan anda? Hvað ef íslensk börn í dag fengju sömu tækifæri? Nútímatækni gerir þetta mögulegt. Með sjálfbærri framleiðslu, tölvustýrðum tréskurðarvélum og íslenskri hönnun getum við búið til leikföng sem ekki aðeins gleðja börn heldur efla skapandi hugsun og stuðla að sjálfbærni. Við gætum þróað nýja kynslóð íslenskra leikfanga sem endurspegla menningu okkar, handverk og nýsköpun. Leikföng eru okkar fyrstu kennarar. Þau hjálpa börnum að þroskast, læra og skilja heiminn í kringum sig. Því skiptir miklu máli að þau séu vönduð og hönnuð með þarfir ungra barna í huga. Með því að búa til leikföng sem örva sköpunargleði, fínhreyfingar og ímyndunarafl, getum við lagt grunn að sterkari og hugmyndaríkari kynslóð framtíðarinnar. Við lifum á tímum þar sem nær allar leikfangabúðir á Íslandi selja erlend leikföng. Hvað ef við gætum aftur keypt íslensk leikföng, hönnuð og framleidd af íslenskum börnum og ungmennum? Hvað ef við gætum kennt börnum okkar að þeirra hugvit er verðmætasta auðlindin sem þau eiga? Í hverju einasta barni býr sköpunarkraftur. Við þurfum að gefa þeim tækin, þekkinguna og traustið til að leiða okkur inn í nýjan heim. Heim þar sem þau skapa umhverfi sitt, hanna framtíð sína og sjá eigin hugmyndir verða að veruleika. Við höfum þegar sönnun þess að þetta er hægt – Dúabíllinn var ekki aðeins draumur, heldur raunveruleiki sem íslensk börn ólust upp með. Þetta snýst ekki bara um leikföng – þetta snýst um sjálfstæði okkar sem þjóðar. Við eigum að hlúa að íslenskri hönnun og framleiðslu, efla skapandi hugsun og gefa börnunum okkar það forskot sem þau eiga skilið. Hugsum til þess hvernig íslensk sköpunargleði hefur þegar haft áhrif á heiminn, frá fornum handverkshefðum til hátækniiðnaðar. Hvað ef Ísland gæti orðið miðstöð sjálfbærrar leikfangaframleiðslu? Hvað ef við gæfum komandi kynslóðum tækifæri til að verða eftirsóttir hönnuðir á heimsvísu? Nú eru 40 ár liðin frá stofnun Leikfangasmiðjunnar Öldu og uppruna Dúabílsins. Þessi saga sýnir okkur að það er hægt að skapa stórkostlega hluti, jafnvel í litlu samfélagi á afskekktum stað. Við sköpum ekki bara leikföng – við sköpum framtíð. Framtíð sem við smíðum saman, með nýjum hugmyndum, óbilandi sköpunarkrafti og trú á okkar eigin getu. Gefum börnunum okkar þetta tækifæri. Gefum þeim von um að þau geti mótað heiminn að eigin vilja og skapað eitthvað sem endist kynslóð eftir kynslóð. Hugsum okkur heim þar sem börn leika sér með leikföng sem eru ekki aðeins falleg og vönduð heldur endurspegla sögu, arfleifð og sköpunarkraft lands okkar. Heim þar sem höndin sem smíðar leikfangið er sama höndin sem einn daginn mótar framtíðina. Heim þar sem íslenskt hugvit, ást og töfrar leiða okkur inn í nýja öld – öld þar sem við þorum að skapa, treysta og byggja drauma okkar saman. Dúabíllinn var meira en leikfang. Hann var tákn um von. Og nú er kominn tími til að kveikja þessa von á ný. Höfundur er töframaður og leikfangahönnuður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Mest lesið Halldór 03.05.2025 Halldór Góður rekstur Mosfellsbæjar og framtíðin björt Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir ,Lovísa Jónsdóttir Skoðun Fristund.is fyrir öll - líka eldra fólk Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Góður rekstur Mosfellsbæjar og framtíðin björt Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir ,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Fristund.is fyrir öll - líka eldra fólk Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Sjá meira
Í dag rifjum við upp einstaka sögu Leikfangasmiðjunnar Öldu og Dúabílsins – táknmynd framtakssemi, sköpunarkrafts og vonar. Þetta er saga um litla leikfangasmiðju á Þingeyri, stofnaða árið 1985 af bjartsýnum hugsjónamönnum sem trúðu á eigin hugmyndir og kraft lítillar en samheldinnar byggðar. Þetta er líka saga um börn – börnin sem léku sér við Dúa, börnin sem hönnuðu hann og börnin sem verða framtíð okkar allra. Þegar Hallgrímur Sveinsson og félagar hans komu saman til að ræða atvinnumál, höfðu þeir fjöldann allan af hugmyndum. Þeir gátu stofnað bakarí, fiskréttaverksmiðju eða tölvuframleiðslu – en það voru leikföngin sem urðu niðurstaðan. Leikföng smíðuð úr tré, hönnuð af Íslendingum fyrir íslensk börn. Upphaflega var hugmyndin um leikfangaframleiðslu tilkomin vegna þess að allur kvótinn var farinn frá byggðinni og það vantaði eitthvað spennandi fyrir ungmennin á svæðinu til að vinna við og koma í veg fyrir að þau flyttu suður eða yfirgæfu byggðarlagið. Og svo fæddist Dúabíllinn – hugmynd sem kviknaði í smíðastofu grunnskólans á Þingeyri og varð síðan vinsælasta leikfang Íslandssögunnar. Það var hægt að framleiða leikföng á hjara veraldar áður en samgöngur voru góðar, því samtakamáttur lítillar byggðar gerði hið ómögulega mögulegt. En Dúabíllinn var ekki bara vinsælt leikfang – hann var einnig framúrskarandi vara, langt á undan sinni samtíð. Hver bíll var merktur eigandanum með sérstöku skráningarnúmeri, sem gerði hann einstaklega persónulegan. Hann var með fjöðrunarbúnaði eins og alvörubíll, sem var hannaður af Kristjáni Gunnarssyni. Kristján sá ekki aðeins um að þróa fjöðrunarbúnaðinn heldur bauð hann einnig upp á viðhald fyrir Dúabílana, sem tryggði að þeir entust lengur og héldu gæðum sínum. Einnig var reynt að gera alla bíla einstaka í útliti, svo enginn væri nákvæmlega eins. Þetta var leikfang sem sameinaði hágæða handverk, nýsköpun og persónuleg tengsl milli barnsins og leikfangsins. Það voru framleiddir 2.400 Dúabílar sem þýðir að einn af hverjum 100 íslendingum átti Dúabíl á sínum tíma. Þessi saga sýnir okkur að hugvit og vilji skipta öllu máli. Ef það var hægt að smíða leikföng á hjara veraldar, án nútíma framleiðslu- og dreifikerfa, hvað getum við þá gert í dag? En nú er spurningin. Hvað ef við gætum endurvakið þennan anda? Hvað ef íslensk börn í dag fengju sömu tækifæri? Nútímatækni gerir þetta mögulegt. Með sjálfbærri framleiðslu, tölvustýrðum tréskurðarvélum og íslenskri hönnun getum við búið til leikföng sem ekki aðeins gleðja börn heldur efla skapandi hugsun og stuðla að sjálfbærni. Við gætum þróað nýja kynslóð íslenskra leikfanga sem endurspegla menningu okkar, handverk og nýsköpun. Leikföng eru okkar fyrstu kennarar. Þau hjálpa börnum að þroskast, læra og skilja heiminn í kringum sig. Því skiptir miklu máli að þau séu vönduð og hönnuð með þarfir ungra barna í huga. Með því að búa til leikföng sem örva sköpunargleði, fínhreyfingar og ímyndunarafl, getum við lagt grunn að sterkari og hugmyndaríkari kynslóð framtíðarinnar. Við lifum á tímum þar sem nær allar leikfangabúðir á Íslandi selja erlend leikföng. Hvað ef við gætum aftur keypt íslensk leikföng, hönnuð og framleidd af íslenskum börnum og ungmennum? Hvað ef við gætum kennt börnum okkar að þeirra hugvit er verðmætasta auðlindin sem þau eiga? Í hverju einasta barni býr sköpunarkraftur. Við þurfum að gefa þeim tækin, þekkinguna og traustið til að leiða okkur inn í nýjan heim. Heim þar sem þau skapa umhverfi sitt, hanna framtíð sína og sjá eigin hugmyndir verða að veruleika. Við höfum þegar sönnun þess að þetta er hægt – Dúabíllinn var ekki aðeins draumur, heldur raunveruleiki sem íslensk börn ólust upp með. Þetta snýst ekki bara um leikföng – þetta snýst um sjálfstæði okkar sem þjóðar. Við eigum að hlúa að íslenskri hönnun og framleiðslu, efla skapandi hugsun og gefa börnunum okkar það forskot sem þau eiga skilið. Hugsum til þess hvernig íslensk sköpunargleði hefur þegar haft áhrif á heiminn, frá fornum handverkshefðum til hátækniiðnaðar. Hvað ef Ísland gæti orðið miðstöð sjálfbærrar leikfangaframleiðslu? Hvað ef við gæfum komandi kynslóðum tækifæri til að verða eftirsóttir hönnuðir á heimsvísu? Nú eru 40 ár liðin frá stofnun Leikfangasmiðjunnar Öldu og uppruna Dúabílsins. Þessi saga sýnir okkur að það er hægt að skapa stórkostlega hluti, jafnvel í litlu samfélagi á afskekktum stað. Við sköpum ekki bara leikföng – við sköpum framtíð. Framtíð sem við smíðum saman, með nýjum hugmyndum, óbilandi sköpunarkrafti og trú á okkar eigin getu. Gefum börnunum okkar þetta tækifæri. Gefum þeim von um að þau geti mótað heiminn að eigin vilja og skapað eitthvað sem endist kynslóð eftir kynslóð. Hugsum okkur heim þar sem börn leika sér með leikföng sem eru ekki aðeins falleg og vönduð heldur endurspegla sögu, arfleifð og sköpunarkraft lands okkar. Heim þar sem höndin sem smíðar leikfangið er sama höndin sem einn daginn mótar framtíðina. Heim þar sem íslenskt hugvit, ást og töfrar leiða okkur inn í nýja öld – öld þar sem við þorum að skapa, treysta og byggja drauma okkar saman. Dúabíllinn var meira en leikfang. Hann var tákn um von. Og nú er kominn tími til að kveikja þessa von á ný. Höfundur er töframaður og leikfangahönnuður.
Góður rekstur Mosfellsbæjar og framtíðin björt Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir ,Lovísa Jónsdóttir Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun
Skoðun Góður rekstur Mosfellsbæjar og framtíðin björt Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir ,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Góður rekstur Mosfellsbæjar og framtíðin björt Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir ,Lovísa Jónsdóttir Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun