Forarpyttur fordómanna – forðumst hann! Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar 16. nóvember 2024 12:01 Fordómar eru eitt það ljótasta sem fylgir mannskepnunni og í skjóli þeirra hafa verið gerðir hlutir sem eru það skuggalegir að ekki verður farið nánar út í þá hér. Það sama mætti reyndar líka segja um þjóðernishyggju, sem er ,,tæki“ sem menn grípa til þegar hreyfa þarf við fólki með ákveðnum hætti og þá alveg sérstaklega í pólitískum tilgangi. Það líður að kosningum, ,,aðventukosningunum“, en daginn eftir kjördag, 1.des (og fyrsta sunnudag aðventu) verður haldið upp á fullveldi Íslands, en þá verða 106 ár frá því að landið fékk fullveldi árið 1918. Lokasprettur kosningabaráttunnar nálgast og fjölmiðlar fullir af pólitík. Mögulega má færa rök fyrir því að þeir sem hingað komu fyrstir í kringum 870 e.k. hafi að einhverju leyti verið ,,pólitískir flóttamenn“. Sagan segir okkur að hluti þeirra sem hingað komu hafi ef til vill verið að flýja innanlandsspennu og átök í Noregi í stjórnartíð Haraldar hárfagra, þá konungur Noregs. Það má því segja Ísland hafi byggst upp af innflytjendum, en okkur er sagt að þegar fyrstu menn komu hingað hafi hér ekkert verið, bara tómur kletturinn. Öðruvísi en t.d. í N-Ameríku, þar sem fjöldi indíána var fyrir þegar hvíti maðurinn kom þangað fyrir alvöru í byrjun 17.aldar og tók sér fasta búsetu (gleymum þó ekki víkingum, Íslendingum, um árið 1000, sem fóru þangað, en fóru svo aftur til baka). Mikil fjölgun Á undanförnum árum hefur Íslendingum fjölgað mikið, árið 2015 vorum við 323.000, í dag erum við um 389.000, fjölgun upp á 56.000 manns, samkvæmt vef Hagstofunnar. Þetta er að stærstum hluta innflytjendur og fólk af erlendu bergi brotið, því fæðingartíðni hér á landi er nú sú lægsta sem mælst hefur frá upphafi mælinga um miðja 19.öld. Í fyrra var hún 1,59 barn pr. konu, en árið 2000 var hún 2.1 barn. Þetta er áhyggjuefni, því fæðingartíðnin þarf að vera um 2.0 pr. konu til að viðhalda fólksfjölda, þarf því að vera hærri til að fjölgun eigi sér stað. Innrás Rússa lykilatriði Ástæður fjölgunar íbúa hérlendis eru að hluta til hin tilhæfulausa innrás Rússa í Úkraínu og slæmt mannúðarástand í Venesúela. Þetta eru lykilþættir. Annars er mest um að ræða fólk sem kemur hingað í skjóli EES-samningsins, meðal annars til að leita sér að vinnu. Sem flestir reyndar fá. Á móti mega Íslendingar gera það sama í öllum 27 aðildarríkjum ESB. Þetta virkar nefnilega í báðar áttir. Þróunin á þessu ári bendir til þess að hlutfallið á milli aðfluttra og brottfluttra verði nokkurn veginn jafnt hér á landi, en nýlega birtist þó frétt í Morgunblaðinu þess efnis að á fyrstu níu mánuðum ársins hefðu fleiri flutt frá landinu en til Íslands. Síðan segir orðrétt: ,,Að óbreyttu stefnir í að þetta verði 18. árið á öldinni þar sem fleiri íslenskir ríkisborgarar flytja frá landinu en til þess“ (Mbl.is, 13.11 2024). Samkvæmt nýjustu tölum Hagstofunnar er fólk af erlendu bergi brotið nú um 17.3% af heildarmannfjöldanum, um 68.000 af tæplega 389.000. Evrópa í heild sinni hefur undanfarin ár verið að taka við miklum fjölda af stríðshrjáðu fólki frá Úkraínu og fólki sem hefur verið að flýja kúgun, loftslagsbreytingar og harðræði víða í heiminum. Þá hafa milljónir streymt til Bandaríkjanna og endurspeglast það í umræðunni þar um þessi mál. Talað er um veggi og múra, brottrekstur og já það sem kalla má nauðungaflutninga. Enginn veit hvernig það mun ganga eða hver kostnaðurinn við það verður, nema að hann verði mikill. Þetta á að gerast með ,,nýjum“ forseta, Donald Trump. Ný umræða – hörð stefna Sú þróun sem hér er lýst hefur einnig haft í för með sér ,,nýja“ umræðu um málefni útlendinga og innflytjenda hér á landi. Umræðan hefur að sjálfsögðu ,,lekið“ inn í stjórnmálaöfl þessa lands og nú er svo komið að nokkur þeirra eru komin með mjög harða stefnu í þessum málum. Sér í lagi tveir flokkar á hægri vængnum og það er líkast því að þeir séu nánast að keppa um það hvor þeirra sé harðari í þessum málum. Annar þessara flokka var svokallaður ,,burðarflokkur“ í íslenskum stjórnmálum en telst það varla lengur, ef tekið er mið af könnunum. Hinn er ,,ungliði“ á hinu pólitíska sviði og kennir sig við ,,skynsemishyggju.“ Fylgi hans hefur hins vegar aukist verulega frá síðustu kosningum. Þá er þarna einnig flokkur sem kennir sig við ,,fólkið“ og er með verulega harða stefnu í þessum málum. Verður það að teljast furðulegt miðað við áherslur þess flokks á það sem kalla mætti ,,litla manninn“ – þann hóp samfélagsins sem segja má að ,,minna megi sín“ og búi við kröpp kjör. Sá flokkur virðist einnig vera að bæta við sig miðað við síðustu kosningar. Eru útlendingamálin ,,bestu“ málin til að lokka að fylgi árið 2024? Ekki skrýtið að spurt sé, enda nú komnir frasar í umferð sem eru helst notaðir á kappleikjum, eins og ,,Áfram Ísland.“ Þjóðernishyggjan lætur á sér kræla. Skrúfað fyrir Á skrifandi stundu er hins vegar staðan þannig að nú er nánast búið að skrúfa fyrir ,,útlendingakranann“ eins og mætti orða það. Fækkunin á þessu ári í flokki hælisleitenda nemur tugum prósenta. Bendir það til þess að landamærin ,,virki“ ef svo má segja og að yfirvöld séu því með stjórn á þeim. Þetta með ,,stjórnina“ á landamærunum er hins vegar verið að reyna að nýta í pólitískum tilgangi og gefið í skyn að engin stjórn sé á landamærunum. Þar með er vakin ótti meðal almennings. Samkvæmt tölum Hagstofunnar eru nú skráðir um 3500 Úkraínumenn hér á landi og tæplega 1400 manns frá Venesúela. Þetta eru því tæplega 10% af þeirri 50.000 manna fjölgun sem rædd var í byrjun greinarinnar og tæplega 1.3% af heildarmannfjölda hér á landi. Pólverjar hér á landi eru um 20.000 alls, langsamlega stærstur hópa innflytjenda. Róið á ,,útlendingamiðin“ En það er auðvelt fyrir stjórnmálaleiðtoga sem róa á ,,útlendingamiðin“ að espa upp og hræða fólk með ýmsum frösum, eins og t.d. ,,bylgju“ eða ,,holskeflu“, svo dæmi séu tekin. Að ala á ótta við hið óþekkta er eitt elsta ,,trixið“ í bókinni og ,,við og hin“ er þar einnig með. Þetta sást vel í nýliðnum forsetakosningum í Bandaríkjunum og var eitt meginstefið í þeim. Það er auðvelt að hræða okkur pöpulinn upp úr skónum. Við Íslendingar teljum okkur vera upplýsta þjóð og í aðdraganda kosninganna vil ég vara við þeirri mögulegu þróun að við föllum í einhverskonar ,,forarpytt fordóma“ sem er bæði ljótur og leiðinlegur. Forðumst hleypidóma Látum ekki hina lýðræðislegu baráttu snúast alfarið upp í umræðu um einn sérstakan hóp eða málasvið og notum þetta ekki til ómerkilegra atkvæðaveiða eða til að espa fólk upp. Ræðum málin af rökvísi, en ekki með hleypidómum og eða ,,æsifregnum“. Höfundur er stjórnmálafræðingur og starfar sem kennari við Fjölbrautaskólann í Garðabæ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson Skoðun Okkar lágkúrulega illska Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Halldór 23.8.2025 Halldór Skoðun Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Sjá meira
Fordómar eru eitt það ljótasta sem fylgir mannskepnunni og í skjóli þeirra hafa verið gerðir hlutir sem eru það skuggalegir að ekki verður farið nánar út í þá hér. Það sama mætti reyndar líka segja um þjóðernishyggju, sem er ,,tæki“ sem menn grípa til þegar hreyfa þarf við fólki með ákveðnum hætti og þá alveg sérstaklega í pólitískum tilgangi. Það líður að kosningum, ,,aðventukosningunum“, en daginn eftir kjördag, 1.des (og fyrsta sunnudag aðventu) verður haldið upp á fullveldi Íslands, en þá verða 106 ár frá því að landið fékk fullveldi árið 1918. Lokasprettur kosningabaráttunnar nálgast og fjölmiðlar fullir af pólitík. Mögulega má færa rök fyrir því að þeir sem hingað komu fyrstir í kringum 870 e.k. hafi að einhverju leyti verið ,,pólitískir flóttamenn“. Sagan segir okkur að hluti þeirra sem hingað komu hafi ef til vill verið að flýja innanlandsspennu og átök í Noregi í stjórnartíð Haraldar hárfagra, þá konungur Noregs. Það má því segja Ísland hafi byggst upp af innflytjendum, en okkur er sagt að þegar fyrstu menn komu hingað hafi hér ekkert verið, bara tómur kletturinn. Öðruvísi en t.d. í N-Ameríku, þar sem fjöldi indíána var fyrir þegar hvíti maðurinn kom þangað fyrir alvöru í byrjun 17.aldar og tók sér fasta búsetu (gleymum þó ekki víkingum, Íslendingum, um árið 1000, sem fóru þangað, en fóru svo aftur til baka). Mikil fjölgun Á undanförnum árum hefur Íslendingum fjölgað mikið, árið 2015 vorum við 323.000, í dag erum við um 389.000, fjölgun upp á 56.000 manns, samkvæmt vef Hagstofunnar. Þetta er að stærstum hluta innflytjendur og fólk af erlendu bergi brotið, því fæðingartíðni hér á landi er nú sú lægsta sem mælst hefur frá upphafi mælinga um miðja 19.öld. Í fyrra var hún 1,59 barn pr. konu, en árið 2000 var hún 2.1 barn. Þetta er áhyggjuefni, því fæðingartíðnin þarf að vera um 2.0 pr. konu til að viðhalda fólksfjölda, þarf því að vera hærri til að fjölgun eigi sér stað. Innrás Rússa lykilatriði Ástæður fjölgunar íbúa hérlendis eru að hluta til hin tilhæfulausa innrás Rússa í Úkraínu og slæmt mannúðarástand í Venesúela. Þetta eru lykilþættir. Annars er mest um að ræða fólk sem kemur hingað í skjóli EES-samningsins, meðal annars til að leita sér að vinnu. Sem flestir reyndar fá. Á móti mega Íslendingar gera það sama í öllum 27 aðildarríkjum ESB. Þetta virkar nefnilega í báðar áttir. Þróunin á þessu ári bendir til þess að hlutfallið á milli aðfluttra og brottfluttra verði nokkurn veginn jafnt hér á landi, en nýlega birtist þó frétt í Morgunblaðinu þess efnis að á fyrstu níu mánuðum ársins hefðu fleiri flutt frá landinu en til Íslands. Síðan segir orðrétt: ,,Að óbreyttu stefnir í að þetta verði 18. árið á öldinni þar sem fleiri íslenskir ríkisborgarar flytja frá landinu en til þess“ (Mbl.is, 13.11 2024). Samkvæmt nýjustu tölum Hagstofunnar er fólk af erlendu bergi brotið nú um 17.3% af heildarmannfjöldanum, um 68.000 af tæplega 389.000. Evrópa í heild sinni hefur undanfarin ár verið að taka við miklum fjölda af stríðshrjáðu fólki frá Úkraínu og fólki sem hefur verið að flýja kúgun, loftslagsbreytingar og harðræði víða í heiminum. Þá hafa milljónir streymt til Bandaríkjanna og endurspeglast það í umræðunni þar um þessi mál. Talað er um veggi og múra, brottrekstur og já það sem kalla má nauðungaflutninga. Enginn veit hvernig það mun ganga eða hver kostnaðurinn við það verður, nema að hann verði mikill. Þetta á að gerast með ,,nýjum“ forseta, Donald Trump. Ný umræða – hörð stefna Sú þróun sem hér er lýst hefur einnig haft í för með sér ,,nýja“ umræðu um málefni útlendinga og innflytjenda hér á landi. Umræðan hefur að sjálfsögðu ,,lekið“ inn í stjórnmálaöfl þessa lands og nú er svo komið að nokkur þeirra eru komin með mjög harða stefnu í þessum málum. Sér í lagi tveir flokkar á hægri vængnum og það er líkast því að þeir séu nánast að keppa um það hvor þeirra sé harðari í þessum málum. Annar þessara flokka var svokallaður ,,burðarflokkur“ í íslenskum stjórnmálum en telst það varla lengur, ef tekið er mið af könnunum. Hinn er ,,ungliði“ á hinu pólitíska sviði og kennir sig við ,,skynsemishyggju.“ Fylgi hans hefur hins vegar aukist verulega frá síðustu kosningum. Þá er þarna einnig flokkur sem kennir sig við ,,fólkið“ og er með verulega harða stefnu í þessum málum. Verður það að teljast furðulegt miðað við áherslur þess flokks á það sem kalla mætti ,,litla manninn“ – þann hóp samfélagsins sem segja má að ,,minna megi sín“ og búi við kröpp kjör. Sá flokkur virðist einnig vera að bæta við sig miðað við síðustu kosningar. Eru útlendingamálin ,,bestu“ málin til að lokka að fylgi árið 2024? Ekki skrýtið að spurt sé, enda nú komnir frasar í umferð sem eru helst notaðir á kappleikjum, eins og ,,Áfram Ísland.“ Þjóðernishyggjan lætur á sér kræla. Skrúfað fyrir Á skrifandi stundu er hins vegar staðan þannig að nú er nánast búið að skrúfa fyrir ,,útlendingakranann“ eins og mætti orða það. Fækkunin á þessu ári í flokki hælisleitenda nemur tugum prósenta. Bendir það til þess að landamærin ,,virki“ ef svo má segja og að yfirvöld séu því með stjórn á þeim. Þetta með ,,stjórnina“ á landamærunum er hins vegar verið að reyna að nýta í pólitískum tilgangi og gefið í skyn að engin stjórn sé á landamærunum. Þar með er vakin ótti meðal almennings. Samkvæmt tölum Hagstofunnar eru nú skráðir um 3500 Úkraínumenn hér á landi og tæplega 1400 manns frá Venesúela. Þetta eru því tæplega 10% af þeirri 50.000 manna fjölgun sem rædd var í byrjun greinarinnar og tæplega 1.3% af heildarmannfjölda hér á landi. Pólverjar hér á landi eru um 20.000 alls, langsamlega stærstur hópa innflytjenda. Róið á ,,útlendingamiðin“ En það er auðvelt fyrir stjórnmálaleiðtoga sem róa á ,,útlendingamiðin“ að espa upp og hræða fólk með ýmsum frösum, eins og t.d. ,,bylgju“ eða ,,holskeflu“, svo dæmi séu tekin. Að ala á ótta við hið óþekkta er eitt elsta ,,trixið“ í bókinni og ,,við og hin“ er þar einnig með. Þetta sást vel í nýliðnum forsetakosningum í Bandaríkjunum og var eitt meginstefið í þeim. Það er auðvelt að hræða okkur pöpulinn upp úr skónum. Við Íslendingar teljum okkur vera upplýsta þjóð og í aðdraganda kosninganna vil ég vara við þeirri mögulegu þróun að við föllum í einhverskonar ,,forarpytt fordóma“ sem er bæði ljótur og leiðinlegur. Forðumst hleypidóma Látum ekki hina lýðræðislegu baráttu snúast alfarið upp í umræðu um einn sérstakan hóp eða málasvið og notum þetta ekki til ómerkilegra atkvæðaveiða eða til að espa fólk upp. Ræðum málin af rökvísi, en ekki með hleypidómum og eða ,,æsifregnum“. Höfundur er stjórnmálafræðingur og starfar sem kennari við Fjölbrautaskólann í Garðabæ.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar