Yfirlýsing Hagsmunasamtaka brotaþola og Öfga Tanja M. Ísfjörð Magnúsdóttir, Ólöf Tara Harðardóttir, Hulda Hrund Guðrúnar Sigmundsdóttir og Guðný S. Bjarnadóttir skrifa 4. júní 2024 19:00 Í ljósi nýs sýknudóms sem féll þann 3. júní sl. viljum við hjá Hagsmunasamtökum brotaþola og Félagasamtökunum Öfgum vekja athygli á að umræddur dómur er birtingarmynd þeirra hindrana sem þolendur mæta þegar þau kæra. Við viljum taka það fram að við erum ekki að tala fyrir hönd þolanda né aðstandenda í umræddu máli, heldur einungis að gagnrýna framgöngu réttarkerfisins. Hvernig kemst réttarkerfið að þeirri niðurstöðu að sýkna meintan geranda þegar vitnisburður þolanda er á öllum stigum metinn trúverðugur? Hvernig kemst réttarkerfið að þeirri niðurstöðu að sakborningur sé talinn trúverðugur og stöðugur í framburði þegar hvergi er reynt á hans framburð. Hann kemst upp með að gefa bara eina skýrslu, tjá sig ekkert frekar og vísa einungis í þessa einu skýrslu í meðferð málsins fyrir dómi. Í skýrslunni kemur fram að hann neiti fyrir brotið á sama tíma og hann gengst við aðstæðum sem brotaþoli lýsir. Þegar dómur er lesinn má sjá að framburður annarra vitna fær meira vægi en framburður brotaþola sem er lykil vitni í eigin máli og ávallt metin trúverðug af ákæruvaldinu. Vitnisburður móður er talinn óstöðugur og ótrúverðugur vegna smáatriða sem skipta ekki máli með tilliti til hvort meint brot hafi átt sér stað eða ekki. Vitnisburður móður er einnig notaður til þess að draga úr trúverðugri frásögn brotaþola. Það ætti ekki að skipta máli hver sótti brotaþola, hversu margar nætur brotaþoli gisti eða hversu oft brotaþoli fór upp í sumarbústað með meintum geranda. Það er óumdeilt að hann var með brotaþola upp í sumarbústað og brotaþoli segir að hann hafi brotið á sér. Ósamræmi í frásögnum yfir langt tímabil er ekki sönnun um ósannindi, sér í lagi þegar um er að ræða atvik tengd áföllum. Það er einnig ámælisvert hvernig reynt er að draga úr trúverðugleika brotaþola með því að draga fram heimilisaðstæður á þeim tíma, á sama tíma eru heimilisaðstæður sakbornings aldrei dregnar fram. Yfir hverjum er raunverulega verið að rétta? Er það móðir brotaþola og brotaþoli eða sakborningur? Það er vert að taka fram að sakborningar mega ljúga í skýrslutökum og fyrir dómi, en brotaþolar og vitni verða að segja satt. Neitun sakbornings er oft eina vörnin og virðist í mörgum tilfellum vera nóg. Túlkun framburða brotaþola og móður speglast í túlkun dómara á orðum þeirra og þá er ekki hægt að líta framhjá orðspori þeirra sem dæmdu í umræddu máli þar sem túlkun getur leitt til sýknu. Jónas Jóhannsson hefur verið gagnrýndur fyrir störf sín sem dómari og þar má nefna pleðurbuxna málið, þar sem hann segir eftirfarandi: „að frásögn ákærða í heild er skýrari og nákvæmari en frásögn brotaþola, þess að ekkert liggur fyrir um gerð og útlit leðurbuxna sem brotaþoli íklæddist um nóttina.“ Þykir þessi setning í niðurlagi þessa dóms sýna að dómari gefur smáatriðum sem hefur ekkert með brotið sjálft að gera meira vægi en frásögn brotaþola. Meðdómari Jónasar, Guðrún Oddsdóttir klínískur sálfræðingur, hefur verið harðlega gagnrýnd fyrir ófagleg vinnubrögð í málefnum barna. Guðrún var tilkynnt til embætti landlæknis af tíu konum vegna starfa sinna árið 2022 en einhverra hluta vegna metin hæf til að sitja sem meðdómari í umræddu máli. Hvar stoppar hlutlægnin og hvar hefjast geðþóttaákvarðanir þegar álíka einstaklingar eiga í hlut? Þessi sýknudómur endurspeglar raunveruleika þolenda í kynferðisbrotamálum þar sem neitun sakbornings vegur ávallt þyngra en frásögn þolenda. Réttarkerfið reynir eftir fremsta megni að komast að þeirri niðurstöðu að brot hafi ekki átt sér stað frekar en að sinna skyldum sínum til að upplýsa mál svo hið sanna og rétta komi í ljós. Þar sem saksóknari þarf að gæta hlutleysis hefur brotaþoli engan málsvara innan kerfisins og engann sem sækir málið fyrir hans hönd. Sakborningar eru ekki krafnir um svör eða útskýringar og þar sem þeir þurfa ekki að segja satt að þá hlýtur sönnunarbyrði ákæruvaldsins að falla úr gildi og eftir stendur aðeins orð gegn orði. Réttarkerfið er illa í stakk búið til að takast á við kynferðisbrot sem oftast eru framin á bakvið luktar dyr. Það er ekki skrítið að þolendur veigri sér að leita réttar síns þegar staða þeirra innan kerfisins er bágborin með einungis um 3.48% sakfellingarhlutfalli. Brotaþolar sem greina frá reynslu sinni virðist sjaldan trúað og framburður þeirra dreginn í efa. Hvar er réttlæti þolenda? Þegar réttarkerfið stendur ekki með þolendum, heldur beinlínis vinnur gegn þeim, þá er mikilvægt að við gerum það. Við trúum þér. Félagasamtökin Öfgar og Hagsmunasamtök brotaþola. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kynferðisofbeldi Landsliðsmenn sakaðir um kynferðisofbeldi Dómsmál Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Í ljósi nýs sýknudóms sem féll þann 3. júní sl. viljum við hjá Hagsmunasamtökum brotaþola og Félagasamtökunum Öfgum vekja athygli á að umræddur dómur er birtingarmynd þeirra hindrana sem þolendur mæta þegar þau kæra. Við viljum taka það fram að við erum ekki að tala fyrir hönd þolanda né aðstandenda í umræddu máli, heldur einungis að gagnrýna framgöngu réttarkerfisins. Hvernig kemst réttarkerfið að þeirri niðurstöðu að sýkna meintan geranda þegar vitnisburður þolanda er á öllum stigum metinn trúverðugur? Hvernig kemst réttarkerfið að þeirri niðurstöðu að sakborningur sé talinn trúverðugur og stöðugur í framburði þegar hvergi er reynt á hans framburð. Hann kemst upp með að gefa bara eina skýrslu, tjá sig ekkert frekar og vísa einungis í þessa einu skýrslu í meðferð málsins fyrir dómi. Í skýrslunni kemur fram að hann neiti fyrir brotið á sama tíma og hann gengst við aðstæðum sem brotaþoli lýsir. Þegar dómur er lesinn má sjá að framburður annarra vitna fær meira vægi en framburður brotaþola sem er lykil vitni í eigin máli og ávallt metin trúverðug af ákæruvaldinu. Vitnisburður móður er talinn óstöðugur og ótrúverðugur vegna smáatriða sem skipta ekki máli með tilliti til hvort meint brot hafi átt sér stað eða ekki. Vitnisburður móður er einnig notaður til þess að draga úr trúverðugri frásögn brotaþola. Það ætti ekki að skipta máli hver sótti brotaþola, hversu margar nætur brotaþoli gisti eða hversu oft brotaþoli fór upp í sumarbústað með meintum geranda. Það er óumdeilt að hann var með brotaþola upp í sumarbústað og brotaþoli segir að hann hafi brotið á sér. Ósamræmi í frásögnum yfir langt tímabil er ekki sönnun um ósannindi, sér í lagi þegar um er að ræða atvik tengd áföllum. Það er einnig ámælisvert hvernig reynt er að draga úr trúverðugleika brotaþola með því að draga fram heimilisaðstæður á þeim tíma, á sama tíma eru heimilisaðstæður sakbornings aldrei dregnar fram. Yfir hverjum er raunverulega verið að rétta? Er það móðir brotaþola og brotaþoli eða sakborningur? Það er vert að taka fram að sakborningar mega ljúga í skýrslutökum og fyrir dómi, en brotaþolar og vitni verða að segja satt. Neitun sakbornings er oft eina vörnin og virðist í mörgum tilfellum vera nóg. Túlkun framburða brotaþola og móður speglast í túlkun dómara á orðum þeirra og þá er ekki hægt að líta framhjá orðspori þeirra sem dæmdu í umræddu máli þar sem túlkun getur leitt til sýknu. Jónas Jóhannsson hefur verið gagnrýndur fyrir störf sín sem dómari og þar má nefna pleðurbuxna málið, þar sem hann segir eftirfarandi: „að frásögn ákærða í heild er skýrari og nákvæmari en frásögn brotaþola, þess að ekkert liggur fyrir um gerð og útlit leðurbuxna sem brotaþoli íklæddist um nóttina.“ Þykir þessi setning í niðurlagi þessa dóms sýna að dómari gefur smáatriðum sem hefur ekkert með brotið sjálft að gera meira vægi en frásögn brotaþola. Meðdómari Jónasar, Guðrún Oddsdóttir klínískur sálfræðingur, hefur verið harðlega gagnrýnd fyrir ófagleg vinnubrögð í málefnum barna. Guðrún var tilkynnt til embætti landlæknis af tíu konum vegna starfa sinna árið 2022 en einhverra hluta vegna metin hæf til að sitja sem meðdómari í umræddu máli. Hvar stoppar hlutlægnin og hvar hefjast geðþóttaákvarðanir þegar álíka einstaklingar eiga í hlut? Þessi sýknudómur endurspeglar raunveruleika þolenda í kynferðisbrotamálum þar sem neitun sakbornings vegur ávallt þyngra en frásögn þolenda. Réttarkerfið reynir eftir fremsta megni að komast að þeirri niðurstöðu að brot hafi ekki átt sér stað frekar en að sinna skyldum sínum til að upplýsa mál svo hið sanna og rétta komi í ljós. Þar sem saksóknari þarf að gæta hlutleysis hefur brotaþoli engan málsvara innan kerfisins og engann sem sækir málið fyrir hans hönd. Sakborningar eru ekki krafnir um svör eða útskýringar og þar sem þeir þurfa ekki að segja satt að þá hlýtur sönnunarbyrði ákæruvaldsins að falla úr gildi og eftir stendur aðeins orð gegn orði. Réttarkerfið er illa í stakk búið til að takast á við kynferðisbrot sem oftast eru framin á bakvið luktar dyr. Það er ekki skrítið að þolendur veigri sér að leita réttar síns þegar staða þeirra innan kerfisins er bágborin með einungis um 3.48% sakfellingarhlutfalli. Brotaþolar sem greina frá reynslu sinni virðist sjaldan trúað og framburður þeirra dreginn í efa. Hvar er réttlæti þolenda? Þegar réttarkerfið stendur ekki með þolendum, heldur beinlínis vinnur gegn þeim, þá er mikilvægt að við gerum það. Við trúum þér. Félagasamtökin Öfgar og Hagsmunasamtök brotaþola.
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun