Verum vel læs á fjármálaumhverfið Sólveig Hjaltadóttir og Þórey S. Þórðardóttir skrifa 3. október 2023 10:31 Sá sem hvorki þekkir mun á biðskyldu og stöðvunarskyldu né á vinstri- og hægri rétti í umferðinni stenst ekki kröfur sem réttilega eru gerðar til þeirra sem öðlast ökuréttindi. Í grunnskólakerfinu okkar eru börn og ungmenni frædd um sitthvað sem þeim kemur að gagni á lífsleiðinni og þekkingin prófuð og metin. Mörg þeirra fara samt grunnskólann á enda og framhaldsskólann jafnvel líka án þess að fræðast neitt á skólabekk um ýmsar hliðar fjármálaumhverfisins sem við lifum og störfum í frá upphafi til æviloka. Í fjármálum eru samt ósýnilegar biðskyldur og stöðvunarskyldur víða á leiðinni sem vert væri að þekkja vel til. Rétt handan við hornið á æskuárum er að koma sér fyrir á húsnæðismarkaði og greiða í lífeyrissjóði. Þá reynir strax á þekkingu á hugtökum á borð við verðtryggð eða óverðtryggð lán, verðbólgu, lífeyrisréttindi, séreignarsparnað með mismunandi ávöxtunarleiðum og svo mætti áfram telja. Landssamtök lífeyrissjóða hafa tekið föstum tökum að kynna lífeyrissjóðakerfið og lífeyrismál í víðara samhengi á fundum, vinnustöðum eða á fjarfundum undir merkjum Lífeyrisvits. Sá starfsmaður samtakanna sem verkefninu sinnir starfaði áður um árabil í Tryggingastofnun ríkisins – TR og þekkir því líka vel til þeirrar stoðar eftirlaunakerfisins. Á þriðja þúsund manns hafa hlýtt á þessar kynningar. Þörfin fyrir fræðsluna er ótvíræð og áhuginn mikill, sérstaklega í röðum þeirra sem nálgast eftirlaunaaldurinn. Gott og gilt er að fræða þá sem eldri eru um lífeyrismál en erfiðara er að ná til yngra fólks og þá hljótum við að horfa til skólakerfisins. Íslenskur nemandi í fagskóla í Osló sagði frá því að á lokaönninni hefðu norskir skólafélagar hans borið saman bækur sínar um atvinnutilboð eða starfssamninga þeirra í fyrirtækjum víða í Noregi. Það sem Íslendingnum þótti frásagnarvert var að skólafélagarnir ræddu miklu meira um eftirlaunakjör sem þeim byðust en krónurnar í launaumslögunum þegar þeir byrjuðu að vinna. Íslendingurinn var á heimleið og hafði fengið starf. Hann vissi hvert mánaðarkaupið væri en hafði enga hugmynd um lífeyrissjóði og eftirlaun og taldi sig hafa ævina alla til að kynna sér þá hluti. Þarna kristallast mismunandi viðhorf og hugsanlega líka mismunandi einkenni þjóða. Samtök fjármálafyrirtækja stofnuðu á sínum tíma fræðsluvettvanginn Fjármálavit til að stuðla að kennslu um fjármál í víðu samhengi í skólakerfinu og styðja kennara í því starfi sínu með námsefni og kennslugögnum. Landssamtök lífeyrissjóða eiga aðkomu að Fjármálaviti og eru þar með virkt afl í þeirri viðleitni að þrýsta á stjórnvöld landsins að koma fræðslu um fjármál í aðalnámskrá grunnskóla. Þannig verði fjármálalæsi kennt markvisst og skipulega alls staðar en ekki bara sums staðar og þá háð áhuga og áherslna viðkomandi stjórnenda og kennara. Fjármálalæsi er skilgreint sem geta til að lesa, greina, stjórna og fjalla um fjármálalega þætti sem hafa áhrif á efnahagslega velferð fólks. Hér er því margt undir en flest ef ekki allt í nálægð við okkur í daglegu lífi. Við erum að tala um viðfangsefni á borð við að meta verðgildi hluta, eyða, spara, kaupa, sóa, kostnað við heimilisrekstur, fatakaup, verðmyndun og gylliboð í auglýsingum. Við erum líka að tala um íbúðalán, lífeyrissjóðakerfið, verðtryggingu, verðbólgu, gengi, greiðslukort, rekstur bíls, bílalán og farsímarekstur. Fulltrúar Fjármálavits hittu á dögunum Ásmund Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra, og embættismenn hans til að fjalla um fjármálalæsi og nauðsyn þess að taka það inn sem sjálfstæða grein í aðalnámskrá grunnskólans. Óhætt er að segja að sjónarmið Fjármálavits hafi fengið hljómgrunn á fundinum og málið er vonandi á hreyfingu enda kallar ungt fólk beinlínis eftir því að fá meiri fræðslu í þessum efnum. Niðurstaðan er sú að fulltrúar Fjármálavits hitti þá hópa sem vinna að endurskoðun aðalnámskrár á vegum ráðuneytis mennta- og barnamála. Við hljótum þá að gera ráð fyrir að brýnt erindi sé komið í farveg sem leiði til farsællar niðurstöðu. Sólveig Hjaltadóttir er verkefnastjóri og Þórey S. Þórðardóttir framkvæmdastjóri hjá Landssamtökum lífeyrissjóða. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Grunnskólar Skóla - og menntamál Lífeyrissjóðir Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Sá sem hvorki þekkir mun á biðskyldu og stöðvunarskyldu né á vinstri- og hægri rétti í umferðinni stenst ekki kröfur sem réttilega eru gerðar til þeirra sem öðlast ökuréttindi. Í grunnskólakerfinu okkar eru börn og ungmenni frædd um sitthvað sem þeim kemur að gagni á lífsleiðinni og þekkingin prófuð og metin. Mörg þeirra fara samt grunnskólann á enda og framhaldsskólann jafnvel líka án þess að fræðast neitt á skólabekk um ýmsar hliðar fjármálaumhverfisins sem við lifum og störfum í frá upphafi til æviloka. Í fjármálum eru samt ósýnilegar biðskyldur og stöðvunarskyldur víða á leiðinni sem vert væri að þekkja vel til. Rétt handan við hornið á æskuárum er að koma sér fyrir á húsnæðismarkaði og greiða í lífeyrissjóði. Þá reynir strax á þekkingu á hugtökum á borð við verðtryggð eða óverðtryggð lán, verðbólgu, lífeyrisréttindi, séreignarsparnað með mismunandi ávöxtunarleiðum og svo mætti áfram telja. Landssamtök lífeyrissjóða hafa tekið föstum tökum að kynna lífeyrissjóðakerfið og lífeyrismál í víðara samhengi á fundum, vinnustöðum eða á fjarfundum undir merkjum Lífeyrisvits. Sá starfsmaður samtakanna sem verkefninu sinnir starfaði áður um árabil í Tryggingastofnun ríkisins – TR og þekkir því líka vel til þeirrar stoðar eftirlaunakerfisins. Á þriðja þúsund manns hafa hlýtt á þessar kynningar. Þörfin fyrir fræðsluna er ótvíræð og áhuginn mikill, sérstaklega í röðum þeirra sem nálgast eftirlaunaaldurinn. Gott og gilt er að fræða þá sem eldri eru um lífeyrismál en erfiðara er að ná til yngra fólks og þá hljótum við að horfa til skólakerfisins. Íslenskur nemandi í fagskóla í Osló sagði frá því að á lokaönninni hefðu norskir skólafélagar hans borið saman bækur sínar um atvinnutilboð eða starfssamninga þeirra í fyrirtækjum víða í Noregi. Það sem Íslendingnum þótti frásagnarvert var að skólafélagarnir ræddu miklu meira um eftirlaunakjör sem þeim byðust en krónurnar í launaumslögunum þegar þeir byrjuðu að vinna. Íslendingurinn var á heimleið og hafði fengið starf. Hann vissi hvert mánaðarkaupið væri en hafði enga hugmynd um lífeyrissjóði og eftirlaun og taldi sig hafa ævina alla til að kynna sér þá hluti. Þarna kristallast mismunandi viðhorf og hugsanlega líka mismunandi einkenni þjóða. Samtök fjármálafyrirtækja stofnuðu á sínum tíma fræðsluvettvanginn Fjármálavit til að stuðla að kennslu um fjármál í víðu samhengi í skólakerfinu og styðja kennara í því starfi sínu með námsefni og kennslugögnum. Landssamtök lífeyrissjóða eiga aðkomu að Fjármálaviti og eru þar með virkt afl í þeirri viðleitni að þrýsta á stjórnvöld landsins að koma fræðslu um fjármál í aðalnámskrá grunnskóla. Þannig verði fjármálalæsi kennt markvisst og skipulega alls staðar en ekki bara sums staðar og þá háð áhuga og áherslna viðkomandi stjórnenda og kennara. Fjármálalæsi er skilgreint sem geta til að lesa, greina, stjórna og fjalla um fjármálalega þætti sem hafa áhrif á efnahagslega velferð fólks. Hér er því margt undir en flest ef ekki allt í nálægð við okkur í daglegu lífi. Við erum að tala um viðfangsefni á borð við að meta verðgildi hluta, eyða, spara, kaupa, sóa, kostnað við heimilisrekstur, fatakaup, verðmyndun og gylliboð í auglýsingum. Við erum líka að tala um íbúðalán, lífeyrissjóðakerfið, verðtryggingu, verðbólgu, gengi, greiðslukort, rekstur bíls, bílalán og farsímarekstur. Fulltrúar Fjármálavits hittu á dögunum Ásmund Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra, og embættismenn hans til að fjalla um fjármálalæsi og nauðsyn þess að taka það inn sem sjálfstæða grein í aðalnámskrá grunnskólans. Óhætt er að segja að sjónarmið Fjármálavits hafi fengið hljómgrunn á fundinum og málið er vonandi á hreyfingu enda kallar ungt fólk beinlínis eftir því að fá meiri fræðslu í þessum efnum. Niðurstaðan er sú að fulltrúar Fjármálavits hitti þá hópa sem vinna að endurskoðun aðalnámskrár á vegum ráðuneytis mennta- og barnamála. Við hljótum þá að gera ráð fyrir að brýnt erindi sé komið í farveg sem leiði til farsællar niðurstöðu. Sólveig Hjaltadóttir er verkefnastjóri og Þórey S. Þórðardóttir framkvæmdastjóri hjá Landssamtökum lífeyrissjóða.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun