Á veikri jörð vöxum við hvorki né döfnum Elísabet Herdísar Brynjarsdóttir skrifar 11. maí 2023 10:01 Alþjóðlegur dagur hjúkrunar er12. maí. Á hverju ári er ákveðið þema og í ár lítum við til framtíðar. Our nurses, our future er yfirskriftin í ár, eða hjúkrun er framtíð okkar. Kollegar mínir hafa velt framtíðinni fyrir sér í auknum mæli undanfarið, sérstaklega í ljósi örra samfélagslegra breytinga og áhrifum loftslagsbreytinga og mengunar á heilbrigði. Heimsfaraldur hefur kennt okkur margt en mikilvægasti lærdómurinn var sá að við getum ekki einangrað okkur frá heiminum til að hlúa að lýðheilsu okkar og samfélagi. Við stöndum frammi fyrir sameiginlegum áskorunum þvert á landamæri og ein stærsta áskorunin er mengun og afleiðingar hennar á heilbrigði okkar. Þær ákvarðanir sem við tökum hafa áhrif á aðra, og ákvarðanir annarra hafa áhrif á okkur. Í raun er þetta ekki flókið en þetta virðist vefjast fyrir okkur þar sem höfum ekki enn rétt úr kútnum samkvæmt nýjustu skýrslu Milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna. Heilbrigði jarðar er heilbrigði okkar Afleiðingar loftslagsbreytinga á heilbrigði eru gífurlega miklar og er risastórt málefni sem spannar víða um völl. Ákveðnir þættir gera hópa útsettari en aðra fyrir áhrifum loftslagsbreytinga, eins og búseta, grunnheilsa, samfélagsleg staða og samfélagsgerð þess hóps. Þar að auki, getum við ekki talað um loftslagsbreytingar og áhrif þeirra á heilbrigði, án þess að nefna það mikilvægi sem ójöfnuður hefur í því samhengi. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin og Sameinuðu þjóðirnar hafa áður verið mjög skýr í orðum,ræðum og yfirlýsingum – jöfnuður og félagslegir áhrifaþættir heilsu segja meira til um lífsgæði og -líkur þínar en aðrir þættir. Með alvarlegri birtingarmyndum loftslagsbreytinga, sem við verðum að staldra við og veita athygli, er hversu ójöfn dreifing afleiðinga þeirra er í heiminum. Við sjáumaukinn fjölda barna og fullorðna á flótta frá landi sínu því auðlindir þeirra hafa verið arðrændar og innviðirnir standa illa að vígi. Hver ber ábyrgðina á því arðráni? Áhrifin á Íslandi Leiðir til þess að verða útsett fyrir heilsufarslegum áhrifum loftslagsbreytinga eru fjölbreyttar. Til dæmis má nefna ofsaveður, ofsahita, skert loftgæði, vatnsgæði og takmarkað aðgengi að vatni, slæmt fæðuöryggi og fjölgun smitsjúkdóma. Á Íslandi í dag blasir við okkur ákveðin birtingarmynd sem tengist okkar aðstæðum. Þar má nefna ofsaveður, aukið heimilisleysi og fátækt, verri loftgæði, svifryksmengun og útbreiðsla smitsjúkdóma. Við sjáum líka að atvinnurekstur gengur í auknum mæli á auðlindir okkar og það er vert að staldra við og ákveða hverjar afleiðingar verða til lengri tíma, sem og afleiðingar á heilbrigði samfélaga þegar nýjar hugmyndir koma fram á sjónarsviðið í atvinnulífinu. Annar stór áhrifaþáttur eru innviðirnir. Heilbrigðiskerfin okkar og hversu vel eða illa stödd þau eru hafa áhrif á hvernig við náum að styðja við og vernda íbúa í samfélaginu okkar. Þar kemur hjúkrun sterk inn og ég þarf varla að eyða fleiri orðum í það hversu alvarlegur mönnunarvandinn er í heilbrigðiskerfinu okkar, og að án heilbrigðisstarfsfólks og rannsókna okkar verður lítil framþróun. Við hljótum að geta sammælst um mikilvægi þess geta búið við öryggi og vissu um að fá nauðsynlega þjónustu þegar á henni er þörf, sama hver við erum. Þegar samfélagið stendur frammi fyrir aðlögun að aðlagast breyttum aðstæðum, þá þurfa innviðirnir að standa sterkir að vígi. Hjúkrun jarðar Og nú er í raun ansi auðvelt að beina sjónum að hversu mikilvægir hjúkrunarfræðingar eru í þessu öllu saman. Við höfum séð þetta aftur og aftur. Hjúkrunarfræðingar spila lykilhlutverk í forvörnum, málsvarshlutverki, meðferð og eftirfylgd. Frá fæðingu til dauða. Lýðheilsumál er tungumál okkar og við eigum að láta okkur loftslagsbreytingar og mengun varða – svo einfalt er það fyrir mér. Hjúkrunarfræðingar um allan heim eru í framlínunni að þrýsta á yfirvöld í sínum löndum til að bregðast við og styðjast að sjálfsögðu við rannsóknir í öllu sínu málsvarastarfi. Hjúkrunarfræðingar halda fræðsluerindi á ýmsum vettvöngum, standa fyrir fjöldamótmælum, stofna félög og vinna að því að búa til kennsluefni fyrir öll skólastig um áhrif mengunar og loftslagsbreytinga á heilbrigði og lausnir til aðgerða. En í umræðu um loftslagsbreytingar þróast þetta oft mjög hratt út í að einblína á tölur, líkön og spár. Við erum líka, sem hjúkrunarfræðingar, í kjöraðstöðu til að beina ljósinu ávallt að mannúðinni, mannréttindum, fólkinu sem við erum að tala um og fyrir. Finna sögurnar, og láta þær heyrast. Kjarninn okkar er virðing fyrir lífi, og þegar við fjöllum um heilbrigði jarðar birtist þetta á svo fallegan hátt. Við erum í lykilstöðu til að gera eitthvað. Ákall til hjúkrunarfræðinga endurvakið Árið 2021 birtist í Tímariti íslenskra hjúkrunarfræðinga Ákall til hjúkrunarfræðinga um þátttöku í að varðveita heilbrigði jarðar frá fjölmörgum leiðtogum í hjúkrun. Í greininni er meðal annars því velt upp hvort ekki sé orðið tímabært að stofna fagdeild hjúkrunar fyrir heilbrigði jarðar. Ég vil endurvekja þetta ákall hér með og kalla eftir öllum áhugasömum hjúkrunarfræðingum sem vilja beita sér fyrir umhverfinu, jörðinni og lýðheilsu til þess að stofna fagdeildina. Kýlum á þetta. Jörðin þarfnast hjúkrunar og við þörfnumst jarðarinnar og auðlinda hennar, á sjálfbæran hátt. Þetta er vandmeðfarið jafnvægi sem mannkynið hefur raskað en nú skulum við hjúkra og líkna það samband og byggja það aftur upp, með það hugfast að stuðla að sjálfbærum og bjartari samfélögum. Hjúkrun er framtíð okkar. Höfundur er hjúkrunarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson Skoðun Skoðun Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Sjá meira
Alþjóðlegur dagur hjúkrunar er12. maí. Á hverju ári er ákveðið þema og í ár lítum við til framtíðar. Our nurses, our future er yfirskriftin í ár, eða hjúkrun er framtíð okkar. Kollegar mínir hafa velt framtíðinni fyrir sér í auknum mæli undanfarið, sérstaklega í ljósi örra samfélagslegra breytinga og áhrifum loftslagsbreytinga og mengunar á heilbrigði. Heimsfaraldur hefur kennt okkur margt en mikilvægasti lærdómurinn var sá að við getum ekki einangrað okkur frá heiminum til að hlúa að lýðheilsu okkar og samfélagi. Við stöndum frammi fyrir sameiginlegum áskorunum þvert á landamæri og ein stærsta áskorunin er mengun og afleiðingar hennar á heilbrigði okkar. Þær ákvarðanir sem við tökum hafa áhrif á aðra, og ákvarðanir annarra hafa áhrif á okkur. Í raun er þetta ekki flókið en þetta virðist vefjast fyrir okkur þar sem höfum ekki enn rétt úr kútnum samkvæmt nýjustu skýrslu Milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna. Heilbrigði jarðar er heilbrigði okkar Afleiðingar loftslagsbreytinga á heilbrigði eru gífurlega miklar og er risastórt málefni sem spannar víða um völl. Ákveðnir þættir gera hópa útsettari en aðra fyrir áhrifum loftslagsbreytinga, eins og búseta, grunnheilsa, samfélagsleg staða og samfélagsgerð þess hóps. Þar að auki, getum við ekki talað um loftslagsbreytingar og áhrif þeirra á heilbrigði, án þess að nefna það mikilvægi sem ójöfnuður hefur í því samhengi. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin og Sameinuðu þjóðirnar hafa áður verið mjög skýr í orðum,ræðum og yfirlýsingum – jöfnuður og félagslegir áhrifaþættir heilsu segja meira til um lífsgæði og -líkur þínar en aðrir þættir. Með alvarlegri birtingarmyndum loftslagsbreytinga, sem við verðum að staldra við og veita athygli, er hversu ójöfn dreifing afleiðinga þeirra er í heiminum. Við sjáumaukinn fjölda barna og fullorðna á flótta frá landi sínu því auðlindir þeirra hafa verið arðrændar og innviðirnir standa illa að vígi. Hver ber ábyrgðina á því arðráni? Áhrifin á Íslandi Leiðir til þess að verða útsett fyrir heilsufarslegum áhrifum loftslagsbreytinga eru fjölbreyttar. Til dæmis má nefna ofsaveður, ofsahita, skert loftgæði, vatnsgæði og takmarkað aðgengi að vatni, slæmt fæðuöryggi og fjölgun smitsjúkdóma. Á Íslandi í dag blasir við okkur ákveðin birtingarmynd sem tengist okkar aðstæðum. Þar má nefna ofsaveður, aukið heimilisleysi og fátækt, verri loftgæði, svifryksmengun og útbreiðsla smitsjúkdóma. Við sjáum líka að atvinnurekstur gengur í auknum mæli á auðlindir okkar og það er vert að staldra við og ákveða hverjar afleiðingar verða til lengri tíma, sem og afleiðingar á heilbrigði samfélaga þegar nýjar hugmyndir koma fram á sjónarsviðið í atvinnulífinu. Annar stór áhrifaþáttur eru innviðirnir. Heilbrigðiskerfin okkar og hversu vel eða illa stödd þau eru hafa áhrif á hvernig við náum að styðja við og vernda íbúa í samfélaginu okkar. Þar kemur hjúkrun sterk inn og ég þarf varla að eyða fleiri orðum í það hversu alvarlegur mönnunarvandinn er í heilbrigðiskerfinu okkar, og að án heilbrigðisstarfsfólks og rannsókna okkar verður lítil framþróun. Við hljótum að geta sammælst um mikilvægi þess geta búið við öryggi og vissu um að fá nauðsynlega þjónustu þegar á henni er þörf, sama hver við erum. Þegar samfélagið stendur frammi fyrir aðlögun að aðlagast breyttum aðstæðum, þá þurfa innviðirnir að standa sterkir að vígi. Hjúkrun jarðar Og nú er í raun ansi auðvelt að beina sjónum að hversu mikilvægir hjúkrunarfræðingar eru í þessu öllu saman. Við höfum séð þetta aftur og aftur. Hjúkrunarfræðingar spila lykilhlutverk í forvörnum, málsvarshlutverki, meðferð og eftirfylgd. Frá fæðingu til dauða. Lýðheilsumál er tungumál okkar og við eigum að láta okkur loftslagsbreytingar og mengun varða – svo einfalt er það fyrir mér. Hjúkrunarfræðingar um allan heim eru í framlínunni að þrýsta á yfirvöld í sínum löndum til að bregðast við og styðjast að sjálfsögðu við rannsóknir í öllu sínu málsvarastarfi. Hjúkrunarfræðingar halda fræðsluerindi á ýmsum vettvöngum, standa fyrir fjöldamótmælum, stofna félög og vinna að því að búa til kennsluefni fyrir öll skólastig um áhrif mengunar og loftslagsbreytinga á heilbrigði og lausnir til aðgerða. En í umræðu um loftslagsbreytingar þróast þetta oft mjög hratt út í að einblína á tölur, líkön og spár. Við erum líka, sem hjúkrunarfræðingar, í kjöraðstöðu til að beina ljósinu ávallt að mannúðinni, mannréttindum, fólkinu sem við erum að tala um og fyrir. Finna sögurnar, og láta þær heyrast. Kjarninn okkar er virðing fyrir lífi, og þegar við fjöllum um heilbrigði jarðar birtist þetta á svo fallegan hátt. Við erum í lykilstöðu til að gera eitthvað. Ákall til hjúkrunarfræðinga endurvakið Árið 2021 birtist í Tímariti íslenskra hjúkrunarfræðinga Ákall til hjúkrunarfræðinga um þátttöku í að varðveita heilbrigði jarðar frá fjölmörgum leiðtogum í hjúkrun. Í greininni er meðal annars því velt upp hvort ekki sé orðið tímabært að stofna fagdeild hjúkrunar fyrir heilbrigði jarðar. Ég vil endurvekja þetta ákall hér með og kalla eftir öllum áhugasömum hjúkrunarfræðingum sem vilja beita sér fyrir umhverfinu, jörðinni og lýðheilsu til þess að stofna fagdeildina. Kýlum á þetta. Jörðin þarfnast hjúkrunar og við þörfnumst jarðarinnar og auðlinda hennar, á sjálfbæran hátt. Þetta er vandmeðfarið jafnvægi sem mannkynið hefur raskað en nú skulum við hjúkra og líkna það samband og byggja það aftur upp, með það hugfast að stuðla að sjálfbærum og bjartari samfélögum. Hjúkrun er framtíð okkar. Höfundur er hjúkrunarfræðingur.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun