„Sjúkdómurinn eltir mig og fjölskyldu mína hvert sem við förum“ Auður Ösp Guðmundsdóttir skrifar 12. apríl 2023 20:00 Magnús Þorkelsson er með Parkinsons. Skjáskot „Ég er ekki sjúkdómurinn. Ég er með þennan sjúkdóm en ég er hann ekki. Ég reyni að lifa eins og ég get. Þó hann sé að naga mig þá læt ég hann ekki taka yfir líf mitt,“ segir Magnús Þorkelsson, fyrrum skólameistari við Flensborgarskóla en hann greindist með Parkinson sjúkdóminn fyrir fimmtán árum. Magnús er fyrsti viðmælandinn í röð myndskeiða sem Parkinsonsamtökin gefa út í tilefni af 40 ára afmæli samtakanna. Myndböndin gefa innsýn inn í líf og reynsluheim fólks með Parkinson og aðstandenda. Magnús er úr Hafnarfirði, þriggja barna faðir og starfaði áratugum saman við kennslu. Hann var greindur með Parkinson sjúkdóminn haustið 2008. „Þau segja mér fólkið sem bjó með mér á þeim tíma, Sigga og sonur minn að ég hafi verið farinn að sýna þau einkenni miklu fyrr. Þannig að þau telja sig geta rakið þetta minnsta kosti þrjú ár aftur í tímann. Eitt af stóru vandamálunum við greininguna er að þegar þetta byrjar þá geta verið svo margir hlutir sem eru að þvælast fyrir þér að þú áttar þig ekki endilega á því að það sé vandamál. Ég var mikið að hlaupa á þessum árum og fann allt í einu fyrir því að það var alveg sama hvað ég æfði mikið, ég bara stóð í stað eða var slakari.“ Það er ekki fyrr en þú ferð yfir ákveðinn þröskuld, sem fjölskyldan verður vör við að eitthvað er ekki í lagi og finnst maður vera mjög hægur. Ég upplifi það kannski ekki sjálfur þannig þótt fjölskyldan upplifi það þannig. Andlit eins og grjót Í myndskeiðinu veitir Magnús innsýn í daglegt líf sitt og fjölskyldunnar, en þau hjónin leggja mikla áherslu á að rækta fjölskyldutengslin og eru til dæmis með matarboð á hverju miðvikudagskvöldi. Magnús segir að eftir áratugastarf við kennslu, þar sem hann hefur umgengst allskonar fólk, þá kunni alltaf að meta það þegar fólk mæti honum með brosi. Það hafi reynt að temja sér sjálfur. „Ég hef viljað vera brosandi sjálfur og gjarnan ganga um brosandi. En ef ég fókusera ekki á það þá rennur brosið af andlitinu og maður verður svolítið svona stjarfur í framan,“ segir Magnús en líkt og hann bendir á var Parkinson sjúkdómurinn upphaflega kallaður kallaður „stone face“. Klippa: Ég er ekki sjúkdómurinn Hann segist nú vera farinn að finna miklu meira fyrir sjúkdómnum en áður. Það lýsir sér meðal annars í titringi og skjálfta. Magnús tekur inn töluvert magn af lyfjum á hverjum degi. „Hann hefur verið að ágerast og ég finn virkilega fyrir því.“ Hann bendir á að Parkinson sjúkdómurinn hafi lagst á töluvert marga í hans starfstétt. Úti í samfélaginu vanti þó oft skilning á eðli sjúkdómsins. „Einu sinni fékk ég bréf frá opinberri stofnun, sem ég ætla ekki að nefna , þar sem ég var spurður hvort ég væri ennþá með Parkinson. Sem lýsir auðvitað gífurlegri vankunnáttu.“ Magnús segir sjúkdóminn gera það að verkum að það er svolítið flóknara að vera til á hverjum degi. Hann sé engu að síður fullfær um að taka þátt í ýmsu í samfélaginu. „Sjúkdómurinn eltir mig og fjölskyldu mína hvert sem við förum. En við reynum að lifa það af og láta hann ekki taka yfir líf okkar. Það er mjög mikilvægt. Ef maður situr bara og hugsar: Ég er með Parkinson og ég get ekki gert, þá stefnir maður bara í volæði.“ Endurhæfing í Takti - bætt aðgengi og stóraukin þjónusta „Í dag er talið að í kring 1200 manns séu greind með sjúkdóminn á Íslandi en því miður vísa allar spár um fjölgun tilfella í átt að mikilli fjölgun tilfella á næstu árum og áratugum. Parkinson er taugasjúkdómur hefur víðtæk áhrif á líf þeirra sem greinast, en svokölluð hreyfieinkenni eru aðeins hluti þeirra einkenna sem fram koma. Birtingarmyndir sjúkdómsins eru margvíslegar og krefjandi eins og kemur í ljós þegar við fáum að skyggnast inn í líf þeirra sem kljást við Parkinson á hverjum degi," segir Ágústa Kristín Andersen forstöðumaður Takts - miðstöðvar Parkinsonsamtakanna í samtali við Vísi. Líkt og Ágústa bendir á hefurengin lækning fundist enn; yfjagjafir halda aftur af einkennum og nokkuð vel fyrstu árin í flestum tilvikum, en algengast er að auka þurfi jafnt og þétt við lyfjagjöfina eftir því sem á líður. „Hins vegar hefur aukin áhersla verið lögð á endurhæfingu og telst hún nú vera meðferð við Parkinson að auki við lyfjagjöfina þar sem sýnt hefur verið fram á að fagleg og stöðug endurhæfing dregur úr einkennum, en getur líka hægt á framgangi sjúkdómsins og er í raun eina ráðið til þess. Langþráður draumur rættist á síðasta ári þegar Taktur endurhæfing Parkinsonsamtakanna opnaði í Lífsgæðasetri St Jó í Hafnarfirði, þar sem sérhæfð og fagleg endurhæfing er í boði fyrir félagsmenn. þar er meðal annars sérhæfð sjúkraþjálfun auk dagskrár sem hver og einn getur valið sína tíma eftir þörf og hentugleika. Hjúkrunar- og endurhæfingarráðgjöf er þar einnig í boði ásamt aðgengi að fagfólki til ráðgjafar og meðferðar. Fræðsluerindi, stuðningshópar og námskeið eru einnig af ýmsu tagi." Það er því ýmsu að fagna á afmælisári. „Það hófst með veglegri ráðstefnu í janúar, birtingar myndbanda eru hafnar og verða áfram fram eftir vori, afmælishátíð verður í Kringlunni og útgáfa afmælisrits svo eitthvað sér nefnt. Fögnuðurinn litast þó einna helst þakklæti til þeirra sem hafa lagt hönd á plóginn á liðnum áratugum og bakhjörlum, stórum og smáum, sem hafa gert samtökunum kleift að byggja upp nauðsynlega þjónustu við sína félagsmenn." Heimasíða Parkinsonsamtakanna Facebooksíða Parkinsonsamtakanna Instagram: @parkinsonsamtokin Heilbrigðismál Reykjavík Mest lesið Þingmaður úðaði eyrnameðali fyrir hunda í kokið á sér Innlent Sérsveit handtók vopnaðan mann Innlent Kveður Glerártorg eftir sautján ár Innlent Tóku á móti tveimur börnum á innan við klukkustund Innlent Umfangsmestu loftárásir frá upphafi stríðs Erlent Elsti hestur landsins er 36 vetra með tennur og hófa í fínu standi Innlent Steinn reistur við með eins konar blöðrum Innlent Rigning í kortunum Veður Níu af tíu börnum tveggja lækna létust í árásum Ísraela Erlent „Hafa ekki lyft litla fingri í máli Oscars“ Innlent Fleiri fréttir Úr Kvennaskólanum í píparann Afsögn Úlfars og afstaða Íslands til ástandsins á Gasa Sérsveit handtók vopnaðan mann Tóku á móti tveimur börnum á innan við klukkustund Steinn reistur við með eins konar blöðrum Elsti hestur landsins er 36 vetra með tennur og hófa í fínu standi Vannærð börn svelti eða verði læknanlegum sjúkdómum að bráð „Þú hakkar ekki á tóman maga“ Kveður Glerártorg eftir sautján ár Þingmaður úðaði eyrnameðali fyrir hunda í kokið á sér „Hafa ekki lyft litla fingri í máli Oscars“ Dúxinn fjarri góðu gamni Brottvísun Oscars, skortur á kvenhökkurum og hundgamall hestur Vísar ásökunum um smölun aftur til sendanda Skjálftinn reyndist 5,1 og fannst frá Skaganum að Hellu Gunnar Smári kosinn úr stjórn: Úrsagnir og uppnám á aðalfundi Sósíalistaflokksins Skiptar skoðanir á „forljótum“ varðturnum gegn vasaþjófnaði Stór skjálfti fannst vel á suður- og vesturlandi Dráttarvéladagur er á Blikastöðum í dag Beiðni Oscars hafnað: „Það bíður hans engin birta, það er enginn þarna“ Nýr meirihluti komi ekki til greina Umsókn Oscars um landvistarleyfi hafnað og nýr meirihluti útilokaður Þrjár erlendar stúlkur með hæstu einkunn í FÁ Brennandi einbýlishús reyndist eyðibýli Tekist á um breytta ásýnd Suðurlandsbrautar með tilkomu Borgarlínunnar Ökumenn sektaðir vegna notkunar nagladekkja Fólk í fjarvinnu finni fyrir minni streitu Fólk látið vinna of hratt og fái ekki greitt fyrir alla vinnuna Sást ekki til sólar fyrir mýi Áfengi og íþróttaviðburðir geti átt samleið sé farið að lögum Sjá meira
Magnús er fyrsti viðmælandinn í röð myndskeiða sem Parkinsonsamtökin gefa út í tilefni af 40 ára afmæli samtakanna. Myndböndin gefa innsýn inn í líf og reynsluheim fólks með Parkinson og aðstandenda. Magnús er úr Hafnarfirði, þriggja barna faðir og starfaði áratugum saman við kennslu. Hann var greindur með Parkinson sjúkdóminn haustið 2008. „Þau segja mér fólkið sem bjó með mér á þeim tíma, Sigga og sonur minn að ég hafi verið farinn að sýna þau einkenni miklu fyrr. Þannig að þau telja sig geta rakið þetta minnsta kosti þrjú ár aftur í tímann. Eitt af stóru vandamálunum við greininguna er að þegar þetta byrjar þá geta verið svo margir hlutir sem eru að þvælast fyrir þér að þú áttar þig ekki endilega á því að það sé vandamál. Ég var mikið að hlaupa á þessum árum og fann allt í einu fyrir því að það var alveg sama hvað ég æfði mikið, ég bara stóð í stað eða var slakari.“ Það er ekki fyrr en þú ferð yfir ákveðinn þröskuld, sem fjölskyldan verður vör við að eitthvað er ekki í lagi og finnst maður vera mjög hægur. Ég upplifi það kannski ekki sjálfur þannig þótt fjölskyldan upplifi það þannig. Andlit eins og grjót Í myndskeiðinu veitir Magnús innsýn í daglegt líf sitt og fjölskyldunnar, en þau hjónin leggja mikla áherslu á að rækta fjölskyldutengslin og eru til dæmis með matarboð á hverju miðvikudagskvöldi. Magnús segir að eftir áratugastarf við kennslu, þar sem hann hefur umgengst allskonar fólk, þá kunni alltaf að meta það þegar fólk mæti honum með brosi. Það hafi reynt að temja sér sjálfur. „Ég hef viljað vera brosandi sjálfur og gjarnan ganga um brosandi. En ef ég fókusera ekki á það þá rennur brosið af andlitinu og maður verður svolítið svona stjarfur í framan,“ segir Magnús en líkt og hann bendir á var Parkinson sjúkdómurinn upphaflega kallaður kallaður „stone face“. Klippa: Ég er ekki sjúkdómurinn Hann segist nú vera farinn að finna miklu meira fyrir sjúkdómnum en áður. Það lýsir sér meðal annars í titringi og skjálfta. Magnús tekur inn töluvert magn af lyfjum á hverjum degi. „Hann hefur verið að ágerast og ég finn virkilega fyrir því.“ Hann bendir á að Parkinson sjúkdómurinn hafi lagst á töluvert marga í hans starfstétt. Úti í samfélaginu vanti þó oft skilning á eðli sjúkdómsins. „Einu sinni fékk ég bréf frá opinberri stofnun, sem ég ætla ekki að nefna , þar sem ég var spurður hvort ég væri ennþá með Parkinson. Sem lýsir auðvitað gífurlegri vankunnáttu.“ Magnús segir sjúkdóminn gera það að verkum að það er svolítið flóknara að vera til á hverjum degi. Hann sé engu að síður fullfær um að taka þátt í ýmsu í samfélaginu. „Sjúkdómurinn eltir mig og fjölskyldu mína hvert sem við förum. En við reynum að lifa það af og láta hann ekki taka yfir líf okkar. Það er mjög mikilvægt. Ef maður situr bara og hugsar: Ég er með Parkinson og ég get ekki gert, þá stefnir maður bara í volæði.“ Endurhæfing í Takti - bætt aðgengi og stóraukin þjónusta „Í dag er talið að í kring 1200 manns séu greind með sjúkdóminn á Íslandi en því miður vísa allar spár um fjölgun tilfella í átt að mikilli fjölgun tilfella á næstu árum og áratugum. Parkinson er taugasjúkdómur hefur víðtæk áhrif á líf þeirra sem greinast, en svokölluð hreyfieinkenni eru aðeins hluti þeirra einkenna sem fram koma. Birtingarmyndir sjúkdómsins eru margvíslegar og krefjandi eins og kemur í ljós þegar við fáum að skyggnast inn í líf þeirra sem kljást við Parkinson á hverjum degi," segir Ágústa Kristín Andersen forstöðumaður Takts - miðstöðvar Parkinsonsamtakanna í samtali við Vísi. Líkt og Ágústa bendir á hefurengin lækning fundist enn; yfjagjafir halda aftur af einkennum og nokkuð vel fyrstu árin í flestum tilvikum, en algengast er að auka þurfi jafnt og þétt við lyfjagjöfina eftir því sem á líður. „Hins vegar hefur aukin áhersla verið lögð á endurhæfingu og telst hún nú vera meðferð við Parkinson að auki við lyfjagjöfina þar sem sýnt hefur verið fram á að fagleg og stöðug endurhæfing dregur úr einkennum, en getur líka hægt á framgangi sjúkdómsins og er í raun eina ráðið til þess. Langþráður draumur rættist á síðasta ári þegar Taktur endurhæfing Parkinsonsamtakanna opnaði í Lífsgæðasetri St Jó í Hafnarfirði, þar sem sérhæfð og fagleg endurhæfing er í boði fyrir félagsmenn. þar er meðal annars sérhæfð sjúkraþjálfun auk dagskrár sem hver og einn getur valið sína tíma eftir þörf og hentugleika. Hjúkrunar- og endurhæfingarráðgjöf er þar einnig í boði ásamt aðgengi að fagfólki til ráðgjafar og meðferðar. Fræðsluerindi, stuðningshópar og námskeið eru einnig af ýmsu tagi." Það er því ýmsu að fagna á afmælisári. „Það hófst með veglegri ráðstefnu í janúar, birtingar myndbanda eru hafnar og verða áfram fram eftir vori, afmælishátíð verður í Kringlunni og útgáfa afmælisrits svo eitthvað sér nefnt. Fögnuðurinn litast þó einna helst þakklæti til þeirra sem hafa lagt hönd á plóginn á liðnum áratugum og bakhjörlum, stórum og smáum, sem hafa gert samtökunum kleift að byggja upp nauðsynlega þjónustu við sína félagsmenn." Heimasíða Parkinsonsamtakanna Facebooksíða Parkinsonsamtakanna Instagram: @parkinsonsamtokin
Heilbrigðismál Reykjavík Mest lesið Þingmaður úðaði eyrnameðali fyrir hunda í kokið á sér Innlent Sérsveit handtók vopnaðan mann Innlent Kveður Glerártorg eftir sautján ár Innlent Tóku á móti tveimur börnum á innan við klukkustund Innlent Umfangsmestu loftárásir frá upphafi stríðs Erlent Elsti hestur landsins er 36 vetra með tennur og hófa í fínu standi Innlent Steinn reistur við með eins konar blöðrum Innlent Rigning í kortunum Veður Níu af tíu börnum tveggja lækna létust í árásum Ísraela Erlent „Hafa ekki lyft litla fingri í máli Oscars“ Innlent Fleiri fréttir Úr Kvennaskólanum í píparann Afsögn Úlfars og afstaða Íslands til ástandsins á Gasa Sérsveit handtók vopnaðan mann Tóku á móti tveimur börnum á innan við klukkustund Steinn reistur við með eins konar blöðrum Elsti hestur landsins er 36 vetra með tennur og hófa í fínu standi Vannærð börn svelti eða verði læknanlegum sjúkdómum að bráð „Þú hakkar ekki á tóman maga“ Kveður Glerártorg eftir sautján ár Þingmaður úðaði eyrnameðali fyrir hunda í kokið á sér „Hafa ekki lyft litla fingri í máli Oscars“ Dúxinn fjarri góðu gamni Brottvísun Oscars, skortur á kvenhökkurum og hundgamall hestur Vísar ásökunum um smölun aftur til sendanda Skjálftinn reyndist 5,1 og fannst frá Skaganum að Hellu Gunnar Smári kosinn úr stjórn: Úrsagnir og uppnám á aðalfundi Sósíalistaflokksins Skiptar skoðanir á „forljótum“ varðturnum gegn vasaþjófnaði Stór skjálfti fannst vel á suður- og vesturlandi Dráttarvéladagur er á Blikastöðum í dag Beiðni Oscars hafnað: „Það bíður hans engin birta, það er enginn þarna“ Nýr meirihluti komi ekki til greina Umsókn Oscars um landvistarleyfi hafnað og nýr meirihluti útilokaður Þrjár erlendar stúlkur með hæstu einkunn í FÁ Brennandi einbýlishús reyndist eyðibýli Tekist á um breytta ásýnd Suðurlandsbrautar með tilkomu Borgarlínunnar Ökumenn sektaðir vegna notkunar nagladekkja Fólk í fjarvinnu finni fyrir minni streitu Fólk látið vinna of hratt og fái ekki greitt fyrir alla vinnuna Sást ekki til sólar fyrir mýi Áfengi og íþróttaviðburðir geti átt samleið sé farið að lögum Sjá meira