„Þetta kom mér alls ekki á óvart“ Snorri Másson skrifar 17. nóvember 2022 08:47 Ólöf Garðarsdóttir sagnfræðingur segir margar skýringar á því hvers vegna mannfjöldi var oftalinn um tíu þúsund hér á landi, eins og kom í ljós í nýju manntali Hagstofunnar. Ein sú helsta séu útlendingar sem flytja aftur til síns heima. „Þetta kom mér alls ekki á óvart með manntalið 2021. Því að manntal er náttúrulega aldrei bara einhver föst stærð. Fengum að vita að mannkyninu hefði fjölgað í átta milljarða núna, var það ekki í gær? Það gefur auga leið að það er bara ályktun eða mat sérfræðinga á því hvað mannfjöldinn er mikill,“ segir Ólöf í Íslandi í dag. Í Íslandi í dag er fjallað um helstu mál vikunnar og farið um víðan völl eins og yfirskriftin ber með sér. Innslagið má sjá hér að ofan. Viðtalið við Ólöfu hefst á fimmtu mínútu. Ólöf Garðarsdóttir sagnfræðingur hefur rannsakað manntöl á Íslandi.Vísir/Sigurjón Ólöf segist hafa búist við að fjöldinn væri oftalinn um nokkur þúsund, fimm eða sex þúsund kannski, en ekki svo mikið. „Við erum hérna með land þar sem við erum með mjög nákvæma Þjóðskrá, eins og reyndar önnur Norðurlönd, þar sem eru bara skráð allar fæðingar, öll dauðsföll, allir flutningar jafnóðum og svo byggja þessar þjóðskrár og þessi manntöl á þessum upplýsingum, þannig að það kann að virðast svolítið furðulegt að þarna skuli allt í einu bara fækka um tíu þúsund manns,“ segir Ólöf. Að vita nákvæman mannfjölda er mjög mikilvægt fyrir margra hluta sakir, til dæmis í alls kyns rannsóknir, en líka þegar meta á íbúðaþörf í landinu. Í innslaginu er einnig rifjað upp manntalið frá 1703, sem er geymt á Þjóðskjalasafninu og er á heimsminjaskrá UNESCO, eitt elsta manntal mannkynssögunnar. Manntalið 1703 var fyrsta heildarmanntal sem gert var á Íslandi. Manntalið var jafnframt fyrsta manntal sem náði til allra íbúa í heilu landi þar sem getið var nafns, aldurs og stöðu íbúanna í þjóðfélaginu.Vísir/Sigurjón Mikil fólksfjölgun vegna innflytjenda Ólöf er nú forseti Hugvísindasviðs við Háskóla Íslands en áður starfaði hún sem deildarstjóri mannfjöldadeildar Hagstofu Íslands, árin 2002-2008. Hún segir að Ísland hafi nánast alla 20. öldina verið land þar sem fæðingartíðni er mjög há og þar með náttúruleg fólksfjöldun, það er að segja, fleira fólk fæðist hér en deyr. Tuttugasta og fyrsta öld hefur verið öðru vísi. Hún hefur einkum einkennst af gífurlegri fólksfjölgun vegna innflytjenda og á móti: Sífellt minni fæðingartíðni á meðal innfæddra íbúa landsins. „Landsmönnum hér á landi fjölgar meira en í nokkru öðru landi í Evrópu núna. Lúxemborg var lengi vel með fleiri innflytjendur en Ísland og ég held að við séum að nálgast Lúxemborg núna sem var mjög innflytjendaþétt land. Þannig að það er mjög áhugavert og það virðist ekkert vera að draga úr þessu,“ segir Ólöf. „Varðandi fæðingartíðnina, þá hefur fæðingartíðni á allra síðustu árum lækkað mjög mikið, svona frá 2015-2016. Þetta er alltaf einhverjum sveiflum háð, þannig að maður kippir sér ekki upp við að fæðingartíðni fari niður í tvö ár og svo upp í tvö ár þar á eftir, en þegar þetta eru orðin nokkur ár í röð og við erum farin að herma eftir hinum Norðurlöndunum, þá fer maður að ímynda sér að þetta sé eitthvað sem er komið til að vera,“ segir Ólöf. Ísland í dag Húsnæðismál Mannfjöldi Mest lesið Engu mátti muna á að alvarlegur árekstur yrði á þjóðveginum Innlent „Það gæti tekið bara fimmtán mínútur að kála þeim“ Innlent Hleypti líklega óvart úr Innlent Inga ætlar ekki að biðjast afsökunar Innlent Þriggja ára barn ráfaði af leikskólanum og í Bónus Innlent Fjöldi ökumanna sektaður fyrir að leggja ólöglega Innlent „Kemur af sama lager og það sem er selt í partýinu í næsta bæ“ Innlent „Það þarf enginn að vera með vopn nema sérsveitin“ Innlent Varnarviðbragð húðarinnar að verða brún í sól Innlent Pútín lætur sér fátt um finnast Erlent Fleiri fréttir „Ekki bara fávísir hitabeltisbúar sem eru að detta á hausinn“ Yfirleitt Íslendingar sem aki utan vega Skipstjóri handtekinn talinn vera undir áhrifum „Ég var örugglega getinn í Land Rover“ „Valda fleiri húðkrabbameinum en sígarettur lungnakrabbameini“ Göngumaður í sjálfheldu við Hestskarð Ákall um ljósabekkjabann og gengið fyrir Ólöfu Töru Enn rís land í Svartsengi Engu mátti muna á að alvarlegur árekstur yrði á þjóðveginum Hleypti líklega óvart úr Kominn úr lífshættu eftir stunguárás við Mjóddina Gísli Jóns í tveimur útköllum frá miðnætti „Það gæti tekið bara fimmtán mínútur að kála þeim“ Maðurinn er fundinn Ekki sekur um að hafa valdið dauða manns í Kiðjabergi Fagnar áherslum ríkisstjórnarinnar í sjávarútvegi Ræðukóngurinn talaði í rúman sólarhring Miklar bikblæðingar á Norðurlandi Ræðukóngur Alþingis tekinn tali og varað við bikblæðingum á þjóðvegunum Þriggja ára barn ráfaði af leikskólanum og í Bónus Varnarviðbragð húðarinnar að verða brún í sól „Það þarf enginn að vera með vopn nema sérsveitin“ Hitinn 14 til 28 stig í dag: Vara við því að skilja hundinn eftir í bílnum Fjöldi ökumanna sektaður fyrir að leggja ólöglega Akureyri skelfur vegna jarðhræringa við Grímsey Inga ætlar ekki að biðjast afsökunar Tæpur fjórðungur umræðutímans fór í veiðigjöld Þyrlan kölluð út að sækja veikan farþega á skemmtiferðakipi „Kemur af sama lager og það sem er selt í partýinu í næsta bæ“ Spændi upp mosann á krossara Sjá meira
„Þetta kom mér alls ekki á óvart með manntalið 2021. Því að manntal er náttúrulega aldrei bara einhver föst stærð. Fengum að vita að mannkyninu hefði fjölgað í átta milljarða núna, var það ekki í gær? Það gefur auga leið að það er bara ályktun eða mat sérfræðinga á því hvað mannfjöldinn er mikill,“ segir Ólöf í Íslandi í dag. Í Íslandi í dag er fjallað um helstu mál vikunnar og farið um víðan völl eins og yfirskriftin ber með sér. Innslagið má sjá hér að ofan. Viðtalið við Ólöfu hefst á fimmtu mínútu. Ólöf Garðarsdóttir sagnfræðingur hefur rannsakað manntöl á Íslandi.Vísir/Sigurjón Ólöf segist hafa búist við að fjöldinn væri oftalinn um nokkur þúsund, fimm eða sex þúsund kannski, en ekki svo mikið. „Við erum hérna með land þar sem við erum með mjög nákvæma Þjóðskrá, eins og reyndar önnur Norðurlönd, þar sem eru bara skráð allar fæðingar, öll dauðsföll, allir flutningar jafnóðum og svo byggja þessar þjóðskrár og þessi manntöl á þessum upplýsingum, þannig að það kann að virðast svolítið furðulegt að þarna skuli allt í einu bara fækka um tíu þúsund manns,“ segir Ólöf. Að vita nákvæman mannfjölda er mjög mikilvægt fyrir margra hluta sakir, til dæmis í alls kyns rannsóknir, en líka þegar meta á íbúðaþörf í landinu. Í innslaginu er einnig rifjað upp manntalið frá 1703, sem er geymt á Þjóðskjalasafninu og er á heimsminjaskrá UNESCO, eitt elsta manntal mannkynssögunnar. Manntalið 1703 var fyrsta heildarmanntal sem gert var á Íslandi. Manntalið var jafnframt fyrsta manntal sem náði til allra íbúa í heilu landi þar sem getið var nafns, aldurs og stöðu íbúanna í þjóðfélaginu.Vísir/Sigurjón Mikil fólksfjölgun vegna innflytjenda Ólöf er nú forseti Hugvísindasviðs við Háskóla Íslands en áður starfaði hún sem deildarstjóri mannfjöldadeildar Hagstofu Íslands, árin 2002-2008. Hún segir að Ísland hafi nánast alla 20. öldina verið land þar sem fæðingartíðni er mjög há og þar með náttúruleg fólksfjöldun, það er að segja, fleira fólk fæðist hér en deyr. Tuttugasta og fyrsta öld hefur verið öðru vísi. Hún hefur einkum einkennst af gífurlegri fólksfjölgun vegna innflytjenda og á móti: Sífellt minni fæðingartíðni á meðal innfæddra íbúa landsins. „Landsmönnum hér á landi fjölgar meira en í nokkru öðru landi í Evrópu núna. Lúxemborg var lengi vel með fleiri innflytjendur en Ísland og ég held að við séum að nálgast Lúxemborg núna sem var mjög innflytjendaþétt land. Þannig að það er mjög áhugavert og það virðist ekkert vera að draga úr þessu,“ segir Ólöf. „Varðandi fæðingartíðnina, þá hefur fæðingartíðni á allra síðustu árum lækkað mjög mikið, svona frá 2015-2016. Þetta er alltaf einhverjum sveiflum háð, þannig að maður kippir sér ekki upp við að fæðingartíðni fari niður í tvö ár og svo upp í tvö ár þar á eftir, en þegar þetta eru orðin nokkur ár í röð og við erum farin að herma eftir hinum Norðurlöndunum, þá fer maður að ímynda sér að þetta sé eitthvað sem er komið til að vera,“ segir Ólöf.
Ísland í dag Húsnæðismál Mannfjöldi Mest lesið Engu mátti muna á að alvarlegur árekstur yrði á þjóðveginum Innlent „Það gæti tekið bara fimmtán mínútur að kála þeim“ Innlent Hleypti líklega óvart úr Innlent Inga ætlar ekki að biðjast afsökunar Innlent Þriggja ára barn ráfaði af leikskólanum og í Bónus Innlent Fjöldi ökumanna sektaður fyrir að leggja ólöglega Innlent „Kemur af sama lager og það sem er selt í partýinu í næsta bæ“ Innlent „Það þarf enginn að vera með vopn nema sérsveitin“ Innlent Varnarviðbragð húðarinnar að verða brún í sól Innlent Pútín lætur sér fátt um finnast Erlent Fleiri fréttir „Ekki bara fávísir hitabeltisbúar sem eru að detta á hausinn“ Yfirleitt Íslendingar sem aki utan vega Skipstjóri handtekinn talinn vera undir áhrifum „Ég var örugglega getinn í Land Rover“ „Valda fleiri húðkrabbameinum en sígarettur lungnakrabbameini“ Göngumaður í sjálfheldu við Hestskarð Ákall um ljósabekkjabann og gengið fyrir Ólöfu Töru Enn rís land í Svartsengi Engu mátti muna á að alvarlegur árekstur yrði á þjóðveginum Hleypti líklega óvart úr Kominn úr lífshættu eftir stunguárás við Mjóddina Gísli Jóns í tveimur útköllum frá miðnætti „Það gæti tekið bara fimmtán mínútur að kála þeim“ Maðurinn er fundinn Ekki sekur um að hafa valdið dauða manns í Kiðjabergi Fagnar áherslum ríkisstjórnarinnar í sjávarútvegi Ræðukóngurinn talaði í rúman sólarhring Miklar bikblæðingar á Norðurlandi Ræðukóngur Alþingis tekinn tali og varað við bikblæðingum á þjóðvegunum Þriggja ára barn ráfaði af leikskólanum og í Bónus Varnarviðbragð húðarinnar að verða brún í sól „Það þarf enginn að vera með vopn nema sérsveitin“ Hitinn 14 til 28 stig í dag: Vara við því að skilja hundinn eftir í bílnum Fjöldi ökumanna sektaður fyrir að leggja ólöglega Akureyri skelfur vegna jarðhræringa við Grímsey Inga ætlar ekki að biðjast afsökunar Tæpur fjórðungur umræðutímans fór í veiðigjöld Þyrlan kölluð út að sækja veikan farþega á skemmtiferðakipi „Kemur af sama lager og það sem er selt í partýinu í næsta bæ“ Spændi upp mosann á krossara Sjá meira