Hverju ætti ESB að bæta við? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 2. október 2022 11:01 Fullyrðingar um að Ísland þurfi að ganga í Evrópusambandið vegna öryggis- og varnarmála, og geti ekki treyst á NATO og Bandaríkin í þeim efnum, verða í bezta falli að teljast broslegar. Þó ekki nema fyrir þá staðreynd að eftir fyrirhugaða inngöngu Svíþjóðar og Finnlands í varnarbandalagið verða nær öll ríki sambandsins innan þess fyrir utan Austurríki, Írland, Kýpur og Möltu sem búa yfir takmarkaðri varnargetu. Auk Bandaríkjanna eru hins vegar ríki eins og Noregur, Kanada og Bretland í NATO sem ekki eru í Evrópusambandinu. Með öðrum orðum er Ísland þegar í varnarbandalagi með svo gott sem öllum ríkjum Evrópusambandsins Hverju nákvæmlega ætti sambandið að bæta við í þeim efnum? Fyrir vikið segir það sig eðli málsins samkvæmt sjálft að ef við Íslendingar getum ekki reitt okkur á NATO í öryggis- og varnarmálum getum við alls ekki reitt okkur á Evrópusambandið. Þess utan þýddi innganga í sambandið framsal valds yfir flestum okkar málum og ákvarðanatökur þar sem miðað er í flestum tilfellum fyrst og fremst við íbúafjölda. Flotið vakandi að feigðarósi Hitt er svo annað mál að Evrópusambandið hefur ítrekað sýnt það með framgöngu sinni á liðnum árum að því sé ekki treystandi þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar. Til að mynda sýndi þetta sig einkar vel þegar sambandið ætlaði að sýna mátt sinn og megin og stilla til friðar á Balkanskaganum í lok síðustu aldar. Ekki leið hins vegar á löngu unz ráðamenn í Brussel sáu sig tilneydda í örvæntingu sinni að kalla á hjálp frá NATO og þó einkum og sér í lagi Bandaríkjunum. Þeir hafa ekki reynt sig við slíkt verkefni aftur. Fara má einnig mun nær í tíma. Þannig hefur Evrópusambandið reynzt gjörsamlaga ófært um að gæta eigin efnahagsöryggis gagnvart Rússlandi samanber orkuvandi sambandsins. Meira að segja Josep Borrell, utanríkismálastjóri Evrópusambandsins, hefur ítrekað viðurkennt að sambandið hafi flotið vakandi, ekki sofandi, að feigðarósi í þeim efnum og enn fremur fjármagnað stríðsrekstur rússneskra stjórnvalda með umfangsmiklum kaupum á þarlendu gasi og olíu árum saman þrátt fyrir margítrekaðar viðvaranir. Hafa lengi vanrækt varnir sínar Vangaveltur um það hvort Bandaríkin kunni að yfirgefa NATO í framtíðinni og að fyrir vikið sé ekki hægt að treysta á bandalagið standast enn fremur ekki skoðun. Eftir sem áður væri Ísland í félagsskap nær allra ríkja Evrópusambandsins í NATO auk meðal annars Noregs, Kanada og Bretlands. Gagnrýni Bandaríkjanna hefur beinzt að því að Evrópuríkin í NATO hafi ekki staðið við skuldbindingar sínar gagnvart bandalaginu hvað varðar fjárframlög til varnarmála. Með öðrum orðum að ekki hafi verið hægt að reiða sig á þau. Hins vegar hafa Evrópuríkin, í kjölfar innrásar Rússlands í Úkraínu, loksins ákveðið að taka sig saman í andlitinu og auka framlög til varnarmála. Með öðrum orðum að koma til móts við réttmæta gagnrýni Bandaríkjamanna. Jákvætt er að evrópsk aðildarríki NATO hafi loksins tekið við sér og hafi í hyggju að efla eigin varnargetu. Ljóst er hins vegar að taka mun mörg ár að bæta upp vanrækslu þeirra til þessa og jafnvel þó að sú verði raunin muni samanlögð varnargeta þeirra eftir sem áður verða miklu minni en Bandaríkjanna einna. ESB getur ekki treyst á sig sjálft Hvernig sem á málið er litið er einfaldlega ljóst að Bandaríkin verða áfram hryggjarstykkið í vörnum vestrænna ríkja. Þar með talið innan NATO. Bandaríkin eru enda eina ríkið í þeim hópi sem hefur í reynd burði til þess að verja bæði sig sjálf og aðra. Evrópusambandið getur ekki einu sinni treyst á sig sjálft þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar eins og vanrækslan í varnarmálum er til marks um sem og sá ótrúlegi dómgreindarskortur að leggja orkuöryggi sambandsins nær alfarið í hendurnar á rússneskum stjórnvöldum. Meðal þess sem stríðið í Úkraínu hefur þannig haft í för með sér er að afhjúpa enn frekar en áður hversu illa Evrópusambandið stendur að vígi þegar kemur að öryggis- og varnarmálum. Raunar hefur verið um slíka hrópandi staðreynd að ræða að æðsti embættismaður sambandsins í málaflokknum hefur ekki séð sér annað fært en að gangast ítrekað við henni opinberlega. Varnarhagsmunir Íslands verða einfaldlega sem fyrr bezt tryggðir með áframhaldandi aðild að NATO og varnarsamningnum við Bandaríkin. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hjörtur J. Guðmundsson Evrópusambandið Öryggis- og varnarmál NATO Mest lesið „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson Skoðun Skoðun Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Fullyrðingar um að Ísland þurfi að ganga í Evrópusambandið vegna öryggis- og varnarmála, og geti ekki treyst á NATO og Bandaríkin í þeim efnum, verða í bezta falli að teljast broslegar. Þó ekki nema fyrir þá staðreynd að eftir fyrirhugaða inngöngu Svíþjóðar og Finnlands í varnarbandalagið verða nær öll ríki sambandsins innan þess fyrir utan Austurríki, Írland, Kýpur og Möltu sem búa yfir takmarkaðri varnargetu. Auk Bandaríkjanna eru hins vegar ríki eins og Noregur, Kanada og Bretland í NATO sem ekki eru í Evrópusambandinu. Með öðrum orðum er Ísland þegar í varnarbandalagi með svo gott sem öllum ríkjum Evrópusambandsins Hverju nákvæmlega ætti sambandið að bæta við í þeim efnum? Fyrir vikið segir það sig eðli málsins samkvæmt sjálft að ef við Íslendingar getum ekki reitt okkur á NATO í öryggis- og varnarmálum getum við alls ekki reitt okkur á Evrópusambandið. Þess utan þýddi innganga í sambandið framsal valds yfir flestum okkar málum og ákvarðanatökur þar sem miðað er í flestum tilfellum fyrst og fremst við íbúafjölda. Flotið vakandi að feigðarósi Hitt er svo annað mál að Evrópusambandið hefur ítrekað sýnt það með framgöngu sinni á liðnum árum að því sé ekki treystandi þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar. Til að mynda sýndi þetta sig einkar vel þegar sambandið ætlaði að sýna mátt sinn og megin og stilla til friðar á Balkanskaganum í lok síðustu aldar. Ekki leið hins vegar á löngu unz ráðamenn í Brussel sáu sig tilneydda í örvæntingu sinni að kalla á hjálp frá NATO og þó einkum og sér í lagi Bandaríkjunum. Þeir hafa ekki reynt sig við slíkt verkefni aftur. Fara má einnig mun nær í tíma. Þannig hefur Evrópusambandið reynzt gjörsamlaga ófært um að gæta eigin efnahagsöryggis gagnvart Rússlandi samanber orkuvandi sambandsins. Meira að segja Josep Borrell, utanríkismálastjóri Evrópusambandsins, hefur ítrekað viðurkennt að sambandið hafi flotið vakandi, ekki sofandi, að feigðarósi í þeim efnum og enn fremur fjármagnað stríðsrekstur rússneskra stjórnvalda með umfangsmiklum kaupum á þarlendu gasi og olíu árum saman þrátt fyrir margítrekaðar viðvaranir. Hafa lengi vanrækt varnir sínar Vangaveltur um það hvort Bandaríkin kunni að yfirgefa NATO í framtíðinni og að fyrir vikið sé ekki hægt að treysta á bandalagið standast enn fremur ekki skoðun. Eftir sem áður væri Ísland í félagsskap nær allra ríkja Evrópusambandsins í NATO auk meðal annars Noregs, Kanada og Bretlands. Gagnrýni Bandaríkjanna hefur beinzt að því að Evrópuríkin í NATO hafi ekki staðið við skuldbindingar sínar gagnvart bandalaginu hvað varðar fjárframlög til varnarmála. Með öðrum orðum að ekki hafi verið hægt að reiða sig á þau. Hins vegar hafa Evrópuríkin, í kjölfar innrásar Rússlands í Úkraínu, loksins ákveðið að taka sig saman í andlitinu og auka framlög til varnarmála. Með öðrum orðum að koma til móts við réttmæta gagnrýni Bandaríkjamanna. Jákvætt er að evrópsk aðildarríki NATO hafi loksins tekið við sér og hafi í hyggju að efla eigin varnargetu. Ljóst er hins vegar að taka mun mörg ár að bæta upp vanrækslu þeirra til þessa og jafnvel þó að sú verði raunin muni samanlögð varnargeta þeirra eftir sem áður verða miklu minni en Bandaríkjanna einna. ESB getur ekki treyst á sig sjálft Hvernig sem á málið er litið er einfaldlega ljóst að Bandaríkin verða áfram hryggjarstykkið í vörnum vestrænna ríkja. Þar með talið innan NATO. Bandaríkin eru enda eina ríkið í þeim hópi sem hefur í reynd burði til þess að verja bæði sig sjálf og aðra. Evrópusambandið getur ekki einu sinni treyst á sig sjálft þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar eins og vanrækslan í varnarmálum er til marks um sem og sá ótrúlegi dómgreindarskortur að leggja orkuöryggi sambandsins nær alfarið í hendurnar á rússneskum stjórnvöldum. Meðal þess sem stríðið í Úkraínu hefur þannig haft í för með sér er að afhjúpa enn frekar en áður hversu illa Evrópusambandið stendur að vígi þegar kemur að öryggis- og varnarmálum. Raunar hefur verið um slíka hrópandi staðreynd að ræða að æðsti embættismaður sambandsins í málaflokknum hefur ekki séð sér annað fært en að gangast ítrekað við henni opinberlega. Varnarhagsmunir Íslands verða einfaldlega sem fyrr bezt tryggðir með áframhaldandi aðild að NATO og varnarsamningnum við Bandaríkin. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun