Hverju ætti ESB að bæta við? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 2. október 2022 11:01 Fullyrðingar um að Ísland þurfi að ganga í Evrópusambandið vegna öryggis- og varnarmála, og geti ekki treyst á NATO og Bandaríkin í þeim efnum, verða í bezta falli að teljast broslegar. Þó ekki nema fyrir þá staðreynd að eftir fyrirhugaða inngöngu Svíþjóðar og Finnlands í varnarbandalagið verða nær öll ríki sambandsins innan þess fyrir utan Austurríki, Írland, Kýpur og Möltu sem búa yfir takmarkaðri varnargetu. Auk Bandaríkjanna eru hins vegar ríki eins og Noregur, Kanada og Bretland í NATO sem ekki eru í Evrópusambandinu. Með öðrum orðum er Ísland þegar í varnarbandalagi með svo gott sem öllum ríkjum Evrópusambandsins Hverju nákvæmlega ætti sambandið að bæta við í þeim efnum? Fyrir vikið segir það sig eðli málsins samkvæmt sjálft að ef við Íslendingar getum ekki reitt okkur á NATO í öryggis- og varnarmálum getum við alls ekki reitt okkur á Evrópusambandið. Þess utan þýddi innganga í sambandið framsal valds yfir flestum okkar málum og ákvarðanatökur þar sem miðað er í flestum tilfellum fyrst og fremst við íbúafjölda. Flotið vakandi að feigðarósi Hitt er svo annað mál að Evrópusambandið hefur ítrekað sýnt það með framgöngu sinni á liðnum árum að því sé ekki treystandi þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar. Til að mynda sýndi þetta sig einkar vel þegar sambandið ætlaði að sýna mátt sinn og megin og stilla til friðar á Balkanskaganum í lok síðustu aldar. Ekki leið hins vegar á löngu unz ráðamenn í Brussel sáu sig tilneydda í örvæntingu sinni að kalla á hjálp frá NATO og þó einkum og sér í lagi Bandaríkjunum. Þeir hafa ekki reynt sig við slíkt verkefni aftur. Fara má einnig mun nær í tíma. Þannig hefur Evrópusambandið reynzt gjörsamlaga ófært um að gæta eigin efnahagsöryggis gagnvart Rússlandi samanber orkuvandi sambandsins. Meira að segja Josep Borrell, utanríkismálastjóri Evrópusambandsins, hefur ítrekað viðurkennt að sambandið hafi flotið vakandi, ekki sofandi, að feigðarósi í þeim efnum og enn fremur fjármagnað stríðsrekstur rússneskra stjórnvalda með umfangsmiklum kaupum á þarlendu gasi og olíu árum saman þrátt fyrir margítrekaðar viðvaranir. Hafa lengi vanrækt varnir sínar Vangaveltur um það hvort Bandaríkin kunni að yfirgefa NATO í framtíðinni og að fyrir vikið sé ekki hægt að treysta á bandalagið standast enn fremur ekki skoðun. Eftir sem áður væri Ísland í félagsskap nær allra ríkja Evrópusambandsins í NATO auk meðal annars Noregs, Kanada og Bretlands. Gagnrýni Bandaríkjanna hefur beinzt að því að Evrópuríkin í NATO hafi ekki staðið við skuldbindingar sínar gagnvart bandalaginu hvað varðar fjárframlög til varnarmála. Með öðrum orðum að ekki hafi verið hægt að reiða sig á þau. Hins vegar hafa Evrópuríkin, í kjölfar innrásar Rússlands í Úkraínu, loksins ákveðið að taka sig saman í andlitinu og auka framlög til varnarmála. Með öðrum orðum að koma til móts við réttmæta gagnrýni Bandaríkjamanna. Jákvætt er að evrópsk aðildarríki NATO hafi loksins tekið við sér og hafi í hyggju að efla eigin varnargetu. Ljóst er hins vegar að taka mun mörg ár að bæta upp vanrækslu þeirra til þessa og jafnvel þó að sú verði raunin muni samanlögð varnargeta þeirra eftir sem áður verða miklu minni en Bandaríkjanna einna. ESB getur ekki treyst á sig sjálft Hvernig sem á málið er litið er einfaldlega ljóst að Bandaríkin verða áfram hryggjarstykkið í vörnum vestrænna ríkja. Þar með talið innan NATO. Bandaríkin eru enda eina ríkið í þeim hópi sem hefur í reynd burði til þess að verja bæði sig sjálf og aðra. Evrópusambandið getur ekki einu sinni treyst á sig sjálft þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar eins og vanrækslan í varnarmálum er til marks um sem og sá ótrúlegi dómgreindarskortur að leggja orkuöryggi sambandsins nær alfarið í hendurnar á rússneskum stjórnvöldum. Meðal þess sem stríðið í Úkraínu hefur þannig haft í för með sér er að afhjúpa enn frekar en áður hversu illa Evrópusambandið stendur að vígi þegar kemur að öryggis- og varnarmálum. Raunar hefur verið um slíka hrópandi staðreynd að ræða að æðsti embættismaður sambandsins í málaflokknum hefur ekki séð sér annað fært en að gangast ítrekað við henni opinberlega. Varnarhagsmunir Íslands verða einfaldlega sem fyrr bezt tryggðir með áframhaldandi aðild að NATO og varnarsamningnum við Bandaríkin. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hjörtur J. Guðmundsson Evrópusambandið Öryggis- og varnarmál NATO Mest lesið Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun Pawel og bronsið Ragnar Þór Pétursson Skoðun Heilbrigð skynsemi Einar Scheving Skoðun Stýrivextir verða að lækka Fjóla Einarsdóttir Skoðun Hver er hún þessi drusla? Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Hvar endar þetta? Reynir Böðvarsson Skoðun Hún var kölluð drusla Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Hæstvirtur forsætisráðherra Opið bréf til Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar Kári Stefánsson Skoðun Hættustig Gauti Kristmannsson Skoðun Skoðun Skoðun Hver er hún þessi drusla? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Börn eða bissness Bryndís Jónsdóttir skrifar Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Pawel og bronsið Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Stýrivextir verða að lækka Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigð skynsemi Einar Scheving skrifar Skoðun Hvar endar þetta? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Höfðu algerlega rétt fyrir sér Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskar getraunir og ólögleg veðmálafyrirtæki Pétur Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Hættustig Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Minnkandi ábati stýrivaxta á verðbólgu Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Hún var kölluð drusla Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Til fyrirmyndar? Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Tölum endilega íslensku, takk Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Les(mis)skilningur Miðflokksmanna Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Kennarinn sem breytti lífi þínu Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Tímabært að stokka spilin og gefa upp á nýtt Maarten Haijer skrifar Skoðun Cut The Crap! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvað finnst þér? Bryndís Víglundsdóttir skrifar Skoðun Víðátta og margbreytni hins sjötta skilningarvits Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tíminn vinnur ekki með þeim Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frestun á afgreiðslu Samgönguáætlunar er fagnaðarefni Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Blekking goðsagna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í sambandi við Suðurnesin Steinunn Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun 466 milljarðir í vasa norskra eldisrisa Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til ráðherra Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Flestir barðir til bana með steini eða skotnir í tætlur með haglabyssu Ole Anton Bieltvedt skrifar Sjá meira
Fullyrðingar um að Ísland þurfi að ganga í Evrópusambandið vegna öryggis- og varnarmála, og geti ekki treyst á NATO og Bandaríkin í þeim efnum, verða í bezta falli að teljast broslegar. Þó ekki nema fyrir þá staðreynd að eftir fyrirhugaða inngöngu Svíþjóðar og Finnlands í varnarbandalagið verða nær öll ríki sambandsins innan þess fyrir utan Austurríki, Írland, Kýpur og Möltu sem búa yfir takmarkaðri varnargetu. Auk Bandaríkjanna eru hins vegar ríki eins og Noregur, Kanada og Bretland í NATO sem ekki eru í Evrópusambandinu. Með öðrum orðum er Ísland þegar í varnarbandalagi með svo gott sem öllum ríkjum Evrópusambandsins Hverju nákvæmlega ætti sambandið að bæta við í þeim efnum? Fyrir vikið segir það sig eðli málsins samkvæmt sjálft að ef við Íslendingar getum ekki reitt okkur á NATO í öryggis- og varnarmálum getum við alls ekki reitt okkur á Evrópusambandið. Þess utan þýddi innganga í sambandið framsal valds yfir flestum okkar málum og ákvarðanatökur þar sem miðað er í flestum tilfellum fyrst og fremst við íbúafjölda. Flotið vakandi að feigðarósi Hitt er svo annað mál að Evrópusambandið hefur ítrekað sýnt það með framgöngu sinni á liðnum árum að því sé ekki treystandi þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar. Til að mynda sýndi þetta sig einkar vel þegar sambandið ætlaði að sýna mátt sinn og megin og stilla til friðar á Balkanskaganum í lok síðustu aldar. Ekki leið hins vegar á löngu unz ráðamenn í Brussel sáu sig tilneydda í örvæntingu sinni að kalla á hjálp frá NATO og þó einkum og sér í lagi Bandaríkjunum. Þeir hafa ekki reynt sig við slíkt verkefni aftur. Fara má einnig mun nær í tíma. Þannig hefur Evrópusambandið reynzt gjörsamlaga ófært um að gæta eigin efnahagsöryggis gagnvart Rússlandi samanber orkuvandi sambandsins. Meira að segja Josep Borrell, utanríkismálastjóri Evrópusambandsins, hefur ítrekað viðurkennt að sambandið hafi flotið vakandi, ekki sofandi, að feigðarósi í þeim efnum og enn fremur fjármagnað stríðsrekstur rússneskra stjórnvalda með umfangsmiklum kaupum á þarlendu gasi og olíu árum saman þrátt fyrir margítrekaðar viðvaranir. Hafa lengi vanrækt varnir sínar Vangaveltur um það hvort Bandaríkin kunni að yfirgefa NATO í framtíðinni og að fyrir vikið sé ekki hægt að treysta á bandalagið standast enn fremur ekki skoðun. Eftir sem áður væri Ísland í félagsskap nær allra ríkja Evrópusambandsins í NATO auk meðal annars Noregs, Kanada og Bretlands. Gagnrýni Bandaríkjanna hefur beinzt að því að Evrópuríkin í NATO hafi ekki staðið við skuldbindingar sínar gagnvart bandalaginu hvað varðar fjárframlög til varnarmála. Með öðrum orðum að ekki hafi verið hægt að reiða sig á þau. Hins vegar hafa Evrópuríkin, í kjölfar innrásar Rússlands í Úkraínu, loksins ákveðið að taka sig saman í andlitinu og auka framlög til varnarmála. Með öðrum orðum að koma til móts við réttmæta gagnrýni Bandaríkjamanna. Jákvætt er að evrópsk aðildarríki NATO hafi loksins tekið við sér og hafi í hyggju að efla eigin varnargetu. Ljóst er hins vegar að taka mun mörg ár að bæta upp vanrækslu þeirra til þessa og jafnvel þó að sú verði raunin muni samanlögð varnargeta þeirra eftir sem áður verða miklu minni en Bandaríkjanna einna. ESB getur ekki treyst á sig sjálft Hvernig sem á málið er litið er einfaldlega ljóst að Bandaríkin verða áfram hryggjarstykkið í vörnum vestrænna ríkja. Þar með talið innan NATO. Bandaríkin eru enda eina ríkið í þeim hópi sem hefur í reynd burði til þess að verja bæði sig sjálf og aðra. Evrópusambandið getur ekki einu sinni treyst á sig sjálft þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar eins og vanrækslan í varnarmálum er til marks um sem og sá ótrúlegi dómgreindarskortur að leggja orkuöryggi sambandsins nær alfarið í hendurnar á rússneskum stjórnvöldum. Meðal þess sem stríðið í Úkraínu hefur þannig haft í för með sér er að afhjúpa enn frekar en áður hversu illa Evrópusambandið stendur að vígi þegar kemur að öryggis- og varnarmálum. Raunar hefur verið um slíka hrópandi staðreynd að ræða að æðsti embættismaður sambandsins í málaflokknum hefur ekki séð sér annað fært en að gangast ítrekað við henni opinberlega. Varnarhagsmunir Íslands verða einfaldlega sem fyrr bezt tryggðir með áframhaldandi aðild að NATO og varnarsamningnum við Bandaríkin. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar
Skoðun Flestir barðir til bana með steini eða skotnir í tætlur með haglabyssu Ole Anton Bieltvedt skrifar
Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun