Hinsegin réttindi - hvar stendur Ísland Bergrún Andradóttir og Rúnar Freyr Júlíusson skrifa 20. ágúst 2021 08:30 Þegar jafnréttisbarátta hinsegin fólks er til umræðu í samfélaginu nú til dags er oft einblínt á persónulegu hliðina. Við fáum að heyra reynslusögur og skoðanapistla um fordóma og mismunun í garð hinsegin fólks. Þessar sögur eiga fyllilega rétt á sér, það er mikilvægt að þær séu sagðar, og að á þær sé hlustað, en þær einar og sér birta ekki heildarmyndina. Margir virðast halda að lagalegu jafnrétti hafi verið náð og nú sé þetta bara spurning um að breyta viðhorfi fólks með fræðslu og skilaboðum um ást og umburðarlyndi. Sannleikurinn er sá að enn eru ýmis samfélagsleg málefni sem takast þarf á við með lagabreytingum og kerfisbundnum lausnum. Stutt grein mun aldrei geta farið yfir öll baráttumál hinsegin fólks á Íslandi en í þessum pistli er gerð grein fyrir einhverjum þeirra. Blóðgjöf hinsegin karlmanna Eitt þekktasta dæmið um löglega mismunun hér á landi er að karlmenn sem sofa hjá karlmönnum mega ennþá ekki gefa blóð á Íslandi. Reglur um þetta eru svo strangar hér á landi að ef kona á rekkjunaut sem hefur áður sofið hjá öðrum karlmanni setur það hömlur á hennar leyfi til að gefa blóð. Annars staðar mega hinsegin karlar gefa blóð ef ákveðið langur tími hefur liðið frá því þeir sváfu síðast hjá en hér á landi er engin slík undantekning. Þetta er ekki í takt við önnur Evrópulönd og auk þess að vera óásættanleg mismunun ýtir þessi tímaskekkja undir skaðleg viðhorf gagnvart hinsegin karlmönnum. Intersex börn Enn hafa ekki verið sett fullnægjandi lög sem banna ónauðsynlegar aðgerðir á líkömum intersex barna. Slíkar aðgerðir geta reynst hættulegar og eru ekki framkvæmdar með heilsu barnanna í huga heldur til þess að börnin falli inn í þröngar skilgreiningar samfélagsins um kyn. Að gera slíkar ónauðsynlegar aðgerðir á börnum, oft innan við ársgömlum, sem hafa enga getu til að neita þeim er brot á mannréttindum þeirra og ber að banna með lögum eins og segir í stefnu Sósíalistaflokksins: „Að börn njóti sérstakrar verndar þegar kemur að kynrænu sjálfræði, aðgerðir séu ekki gerðar á börnum undir lögaldri.” Lög gegn hatursglæpum Þrátt fyrir að á Íslandi séu lög gegn hatursáróðri eru engin sértæk lög á Íslandi gegn hatursglæpum sem eru framdir vegna fordóma á grundvelli kynhneigðar eða kynvitundar. Að flokka og skilgreina slíka glæpi sérstaklega er mikilvægt skref í að takast á við slíka glæpi. Ofbeldi sem byggir á slíkum hvötum og viðhorfum lýsir sér öðruvísi en annað ofbeldi. Það þarf því að taka á þeim á annan hátt og því er lagaleg flokkun á hatursglæpum nauðsynleg. Öryggi hinsegin ungmenna Könnun árið 2017 á vegum Háskóla Íslands, Samtakanna ‘78 og GLSEN leiddi í ljós að um þriðjungur nemenda á Íslandi á aldrinum þrettán til tuttugu ára finni til óöryggis í skólanum vegna kynhneigðar sinnar. Fimmtungur nemenda innan hópsins fann fyrir óöryggi vegna kyntjáningar. Þetta óöryggi er ekki að ástæðulausu en sama rannsókn leiddi í ljós að 12,6% hinsegin nemenda hafi verið líkamlega áreittir af sökum kynhneigðar sinnar og um þriðjungur þeirra áreittir munnlega. Lausnin við þessu vandamáli snýst að miklu leyti um að breyta viðhorfi samfélagsins almennt og skólabarna sérstaklega en það gerist ekki að sjálfu sér. Hér er þörf á aukinni fræðslu fyrir börn, kennara og foreldra. Rannsóknir hafa sýnt að kynfræðsla í íslenskum skólum hefur vissulega tekið framförum en að víðsvegar einskorðist hún ennþá við gagnkynhneigð. Kynfræðsla sem einblínir á gagnkynhneigð sambönd og kynlíf og sveigir framhjá kennslu um fjölbreytileika kynhneigðar og kyntjáningar ýtir undir útskúfun hinsegin nemenda. Taka þarf markvisst á þessu innan stofnanna og byggja upp sterka fræðslu fyrir ungmenni á landsbyggðinni. Sú kerfisbundna og löglega mismunun á hinsegin fólki sem nokkur dæmi eru gefin um hér að ofan er staðreynd í íslensku samfélagi í dag. Hún hefur neikvæð áhrif á lífsgæði hinsegin fólks og samfélagsgæði allra landsmanna. Að búa í samfélagi þar sem slík mismunun ríkir leiðir til þess að hinsegin fólk er stanslaust minnt á þá staðreynd að einhver hluti þjóðarinnar lítur ekki á þau sem jafningja sína, eða sjá hagsmuni þeirra ekki sem forgangsmál. Hér sökum við ekki stuðningsmenn neinna stjórnmálaflokka um hatur eða fordóma, en staðreyndin er sú að hægri flokkar og íhaldsflokkar munu ekki forgangsraða þessum málum eins og þörf er á. https://sosialistaflokkurinn.is/malefnaflokkar/jafnrettismal/ Höfundar greinar sitja í 7. og 9. sæti á lista Sósíalistaflokksins í Norðausturkjördæmi fyrir Alþingiskosningar í haust. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Hinsegin Mannréttindi Sósíalistaflokkurinn Blóðgjöf Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega Skoðun Það þarf þyrlupall við þjóðarsjúkrahúsið Hópur lækna á þyrlum Landhelgisgæslunnar Skoðun Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring Skoðun Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir Skoðun Halla Hrund - Þarf fólk eins og þig, fyrir fólk eins og mig? Tómas Ellert Tómasson Skoðun Halla Hrund, Halla Tómasdóttir eða Katrín Jakobsdóttir? Reynir Böðvarsson Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson Skoðun Sameiningaraflið Katrín Jakobsdóttir Kári Bjarnason Skoðun Skoðun Skoðun Pólítísk aflúsun Ólafur Þór Ólafsson skrifar Skoðun Að vaxa inn í framtíðina Viðar Hreinsson skrifar Skoðun A Letter of Encouragement for Voters of Foreign Origin. Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Sameiningaraflið Katrín Jakobsdóttir Kári Bjarnason skrifar Skoðun Snúningshurðin í ráðuneytinu Jón Kaldal skrifar Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Ómetanleg leiðsögn Magnús Ingi Óskarsson skrifar Skoðun Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hverjum treystum við fyrir fjöreggjunum okkar? skrifar Skoðun Stöndum í lappirnar! Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Gjöf sem gefur Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson skrifar Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Alþingi slátrar jafnræðisreglunni Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Málfarslöggan verk sín vann Ari Páll Kristinsson skrifar Skoðun Verðmæti Döff kjósenda Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Nýja hægrið Davíð Bergmann skrifar Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega skrifar Skoðun Heldur þann besta en þann næstbesta! Vilhjálmur B. Bragason skrifar Skoðun Vel gert! Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund; vörður auðlinda og nýsköpunar Valdimar Össurarson skrifar Skoðun Forsetabaráttan: Hin fimm fræknu og leiðtogafræðin Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Sýnileiki og styrkur þjóðar Ásdís Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Velferð fólks framar markaðsvæddri netsölu áfengis Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Halla Hrund, Halla Tómasdóttir eða Katrín Jakobsdóttir? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það þarf þyrlupall við þjóðarsjúkrahúsið Hópur lækna á þyrlum Landhelgisgæslunnar skrifar Skoðun Vonandi endurtekur sagan sig! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - Þarf fólk eins og þig, fyrir fólk eins og mig? Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Kjósum sterkan leiðtoga Guðlaug Hrönn Jóhannsdóttir skrifar Sjá meira
Þegar jafnréttisbarátta hinsegin fólks er til umræðu í samfélaginu nú til dags er oft einblínt á persónulegu hliðina. Við fáum að heyra reynslusögur og skoðanapistla um fordóma og mismunun í garð hinsegin fólks. Þessar sögur eiga fyllilega rétt á sér, það er mikilvægt að þær séu sagðar, og að á þær sé hlustað, en þær einar og sér birta ekki heildarmyndina. Margir virðast halda að lagalegu jafnrétti hafi verið náð og nú sé þetta bara spurning um að breyta viðhorfi fólks með fræðslu og skilaboðum um ást og umburðarlyndi. Sannleikurinn er sá að enn eru ýmis samfélagsleg málefni sem takast þarf á við með lagabreytingum og kerfisbundnum lausnum. Stutt grein mun aldrei geta farið yfir öll baráttumál hinsegin fólks á Íslandi en í þessum pistli er gerð grein fyrir einhverjum þeirra. Blóðgjöf hinsegin karlmanna Eitt þekktasta dæmið um löglega mismunun hér á landi er að karlmenn sem sofa hjá karlmönnum mega ennþá ekki gefa blóð á Íslandi. Reglur um þetta eru svo strangar hér á landi að ef kona á rekkjunaut sem hefur áður sofið hjá öðrum karlmanni setur það hömlur á hennar leyfi til að gefa blóð. Annars staðar mega hinsegin karlar gefa blóð ef ákveðið langur tími hefur liðið frá því þeir sváfu síðast hjá en hér á landi er engin slík undantekning. Þetta er ekki í takt við önnur Evrópulönd og auk þess að vera óásættanleg mismunun ýtir þessi tímaskekkja undir skaðleg viðhorf gagnvart hinsegin karlmönnum. Intersex börn Enn hafa ekki verið sett fullnægjandi lög sem banna ónauðsynlegar aðgerðir á líkömum intersex barna. Slíkar aðgerðir geta reynst hættulegar og eru ekki framkvæmdar með heilsu barnanna í huga heldur til þess að börnin falli inn í þröngar skilgreiningar samfélagsins um kyn. Að gera slíkar ónauðsynlegar aðgerðir á börnum, oft innan við ársgömlum, sem hafa enga getu til að neita þeim er brot á mannréttindum þeirra og ber að banna með lögum eins og segir í stefnu Sósíalistaflokksins: „Að börn njóti sérstakrar verndar þegar kemur að kynrænu sjálfræði, aðgerðir séu ekki gerðar á börnum undir lögaldri.” Lög gegn hatursglæpum Þrátt fyrir að á Íslandi séu lög gegn hatursáróðri eru engin sértæk lög á Íslandi gegn hatursglæpum sem eru framdir vegna fordóma á grundvelli kynhneigðar eða kynvitundar. Að flokka og skilgreina slíka glæpi sérstaklega er mikilvægt skref í að takast á við slíka glæpi. Ofbeldi sem byggir á slíkum hvötum og viðhorfum lýsir sér öðruvísi en annað ofbeldi. Það þarf því að taka á þeim á annan hátt og því er lagaleg flokkun á hatursglæpum nauðsynleg. Öryggi hinsegin ungmenna Könnun árið 2017 á vegum Háskóla Íslands, Samtakanna ‘78 og GLSEN leiddi í ljós að um þriðjungur nemenda á Íslandi á aldrinum þrettán til tuttugu ára finni til óöryggis í skólanum vegna kynhneigðar sinnar. Fimmtungur nemenda innan hópsins fann fyrir óöryggi vegna kyntjáningar. Þetta óöryggi er ekki að ástæðulausu en sama rannsókn leiddi í ljós að 12,6% hinsegin nemenda hafi verið líkamlega áreittir af sökum kynhneigðar sinnar og um þriðjungur þeirra áreittir munnlega. Lausnin við þessu vandamáli snýst að miklu leyti um að breyta viðhorfi samfélagsins almennt og skólabarna sérstaklega en það gerist ekki að sjálfu sér. Hér er þörf á aukinni fræðslu fyrir börn, kennara og foreldra. Rannsóknir hafa sýnt að kynfræðsla í íslenskum skólum hefur vissulega tekið framförum en að víðsvegar einskorðist hún ennþá við gagnkynhneigð. Kynfræðsla sem einblínir á gagnkynhneigð sambönd og kynlíf og sveigir framhjá kennslu um fjölbreytileika kynhneigðar og kyntjáningar ýtir undir útskúfun hinsegin nemenda. Taka þarf markvisst á þessu innan stofnanna og byggja upp sterka fræðslu fyrir ungmenni á landsbyggðinni. Sú kerfisbundna og löglega mismunun á hinsegin fólki sem nokkur dæmi eru gefin um hér að ofan er staðreynd í íslensku samfélagi í dag. Hún hefur neikvæð áhrif á lífsgæði hinsegin fólks og samfélagsgæði allra landsmanna. Að búa í samfélagi þar sem slík mismunun ríkir leiðir til þess að hinsegin fólk er stanslaust minnt á þá staðreynd að einhver hluti þjóðarinnar lítur ekki á þau sem jafningja sína, eða sjá hagsmuni þeirra ekki sem forgangsmál. Hér sökum við ekki stuðningsmenn neinna stjórnmálaflokka um hatur eða fordóma, en staðreyndin er sú að hægri flokkar og íhaldsflokkar munu ekki forgangsraða þessum málum eins og þörf er á. https://sosialistaflokkurinn.is/malefnaflokkar/jafnrettismal/ Höfundar greinar sitja í 7. og 9. sæti á lista Sósíalistaflokksins í Norðausturkjördæmi fyrir Alþingiskosningar í haust.
Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar